"Tara" obilazi obalu i procjenjuje uticaj čovjeka

U luku Kotor prekjuče je uplovila francuska jedrilica-škuna “Tara” koja je posebno opremljena za uzimanje uzoraka i istraživanje mora i morskog ekosisitema.

Ta Prva evropska ekspedicija za proučavanje uticaja čoveka na mora i obalne regione boravi u petodnevnoj posjeti Crnoj Gori.

Jedinstveni dvojarbolni brod od aluminijuma dug je 36 metara i ima 130 tona deplasmana. Njegov posebno dizajnirani i oblikovani aluminijumski trup napravljen je tako da “Tara”može da duže vrijeme boravi zarobljena u plutajućem morskom ledu radi istraživanja polarnih krajeva, što je taj brod već obavljao na Arktiku, odnosno Antarktiku.

Pod imenom “Antarctica”, jedrilica je sagrađena 1989. u Francuskoj na inicijativu poznatog ljekara, naučnika i istraživača Žan Luja Etjena koji je njome od 1991 do 1996. istraživao oba polarna područja.

Nakon njega, taj je brod kupio čuveni novozelandski ekološki aktivista Piter Blejk, pobjednik poznate regate oko svijeta “Whitbread”, osvajač trofeja “Žil Vern” za najbržu cirkum navigaciju bez zaustavjanja, te dvostruki osvajač slavnog America`s Cup jedriličarskog turnira. Završivši prebogatu i izuzetno uspješnu takmičarsku karijeru, Blejk se odlučio posvetiti svojoj drugoj strasti - borbi za očuvanje prirode i zaštitu svjetskih mora i okeana, te je stoga kupio većpoznatu francusku istraživačku jedrilicu “Antarctica”, preimenovao je u “Seamaster” i koristio za naučne ekspedicije u regionu Antaktika i Južne Amerike, odnosno snimanja dokumentarnih filmova o morskom ekosistemu.

Blejk je na jednoj od tih ekspedicija kada je za račun Ujedinjenih Nacija istraživao zagađenje mora i efekte globalnog zagrijavanja, krajem decembra 2001. izgubio život na ovom brodu, kada su “Seamaster” usidren na ušću Amazona u Brazilu, napali pirati i ubili poznatog jedriličara.

Poslije toga jedrilicu je kupio francuski preduzetnik Etjen Buržoa, dao joj aktuelno ime “Tara”, dodatno je opremio i modernizovao kao svojevrsnu ploveću marinsku laboratoriju, te sa tim brodom dosada sproveo više naučno-istraživačkih misija širom svijeta.

Trenutno je “Tara” na ekspediciji nazvanoj “Obilazak evropskih obala” (TREC). Nakon osam mjeseci uzorkovanja evropske obale duž Atlantskog, Baltičkog i Sjevernog mora tokom prošle godine, ekspedicija TREC 2024. istražuje mediteransku obalu, pa je tako stigla ido CrneGore, u čijim će se vodama zadržati pet dana. Cilj ekspedicije je proučavanje biodiverziteta i ekosistema na kopnu i moru,kao i izučavanje interakcije organizama međusobno i sa okolinom. Naučni timovi prikupljaju informacije o faktorima poput prisustva zagađivača, antibiotika, pesticida ili hormona, kao i temperature, saliniteta i koncentracije kiseonika u moru.

Ukupno,TREC će izvršiti uzorkovanje na 120 obalnih lokacija u 21 evropskoj zemlji.

“TREC je prvi kontinentalni projekat za proučavanje obalnih ekosistema i njihovog odgovora na okolinu. Naša mora i obale domaćini su izuzetno bogatog diverziteta života i igraju ključne uloge u stabilnosti i održivosti širih ekosistema. Međutim, antropogeni uticaji dovode do ubrzanog gubitka genetske raznovrsnosti vrsta i uništavanja funkcionalnih ekosistema. Uzorkujući duž cjelokupne evropskeobale, ekspedicijaTREC će pružiti bogatije i dublje razumijevanje kako ekosistemi reaguju na prirodne i čovjekom izazvane izazove”, saopštili su iz ambasade Francuske.

TREC predvodi Evropska molekularna biološka laboratorija (EMBL), zajedno sa Fondacijom “Tara Ocean”, konzorcijumom “Tara OceanS” i Evropskim centrom za resurse morske biologije. EMBL je vodeća evropska laboratorija za nauke o životu. U

U CrnojGori, naučnici, putujući sa mobilnim laboratorijama EMBL-a i na jedrilici “Tara”, će prikupljati uzorke vode, zemlje, sedimenata i aerosola u crnogorskim vodama, na svakoj poziciji radićee zajedno sa lokalnim partnerima, poput Instituta za biologiju mora, Univerziteta Crne Gore. Tokom boravka ekspedicije u Kotoru će biti realizovane i različite aktivnosti za medije, škole i javnost radi popularizacije misijeTREC ekspedicije.

( Siniša Luković )