Prva banka u problemima: Pokazatelji ispod minimuma, rizični krediti 35 odsto

Prva banka je za finansijske iskaze za 2023. godinu dobila mišljenje s rezervom nezavisnog revizora DFK International, više skretanja pažnje na nepravilnosti, kao i ocjenu da postoji “materijalno značajna neizvjesnost koja se odnosi na stalnost poslovanja”.

Revizor navodi da Prva banka na dan 31. decembra 2023. godine nije imala usaglašene sve pokazatelje poslovanja s propisanim vrijednostima, da je procenat teško naplativih problematičnih kredita (NPL) iznosio 35,54 odsto (prosjek za cijeli bankarski sistem tada je iznosio 5,02 odsto), izloženost prema grupi povezanih lica iznosila je 37,89 odsto kapitala dok je zakonska granica do 25 odsto...

Zatamnjen dio teksta

To je navedeno u izvještaju revizora koji je juče objavljen na sajtu Montenegro berze, uz napomenu dok je “u skladu s međunarodnim standardima i propisima kojima se uređuje bankarsko poslovanje u Crnoj Gori, izvršeno je zatamnjivanje djelova teksta, jer su u pitanju informacije i podaci koji predstavljaju bankarsku tajnu, odnosno smatraju se povjerljivim, pa se kao takvi ne smiju javno objaviti”.

Zatamnjeni djelovi teksta odnose se na podatke u vezi s kontrolom i mjerama koje je u Prvoj banci sprovela Centralna banka. Prije dva dana Prva banka je objavila izmijenjeni prospekt o dokapitalizaciji banke u kojem se navodi da je Prvoj banci 4. marta ove godine “Centralna banka izrekla supervizorske mjere utvrđene rješenjem o nalaganju mjera za otklanjanje nepravilnosti”.

CBCG je u novembru sprovela kontrolu ove banke, dok uprava banke u decembru donosi odluku o dokapitalizaciji banke u vrijednosti od dva miliona eura po nominalnoj vrijednosti akcije banke od 127,82 eura.

Prva banka, kako je navedeno u izvještaju revizora, dobila je izvještaj o kontroli 30. januara ove godine.

“Kontrola je naložila sprovođenje strože klasifikacije za određeni broj klijenata s velikom izloženošću, što je uzrokovalo značajno povećanje NPL portfolija i direktno efektuiralo dodatne nedostajuće rezerve kao odbitne stavke od osnovnog kapitala kod obračuna adekvatnosti od cca 600 hiljada eura”, navedeno je izvještaju revizora dok je naredni pasus zatamnjen.

Mijenjan prospekt o dokapitalizaciji

Komisija za tržište kapitala je 29. februara odobrila objavljivanje prospekta o dokapitalizaciji u kojem nije bilo navoda iz kontrole CBCG. Zatim je mjesec i po trajalo dopisivanje između banke, Komisije i CBCG da li treba u prospektu objaviti i nalaze kontrole, kako bi o njima bili informisani akcionari koji žele da ulože u banku kroz dokapitalizaciju. CBCG je 10. aprila dala saglasnost da se u prospektu navede da su 4. aprila uvedene supervizorske mjere protiv banke, a izmijenjeni prospekt je objavljen tek 24. juna.

“Investitori koji su prihvatili ponudu prije objavljivanja dopune prospekta imaju pravo da odustanu od kupovine ili upisa tih hartija od vrijednosti u roku od dva radna dana od dana objavljivanja dopune prospekta”, navedeno je u izmjeni prospekta.

Revizor nije dobio sve podatke

Revizor u svom izvještaju navodi da u toku sprovođenja postupaka nezavisnog potvrđivanja stanja kredita i potraživanja od klijenata nije dobio odgovore na poslate zahtjeve za nezavisnu potvrdu stanja kredita i potraživanja od klijenata u iznosu od 16,7 miliona eura.

“Efekat usaglašavanja knjigovodstvenih stanja kredita i potraživanja od klijenata može imati značajan uticaj na finansijsku poziciju i poslovni rezultat Banke”, navodi revizor.

On kaže da ni kod utvrđivanja potraživanja po osnovu faktoringa od 14,1 milion eura nisu dobili odgovore na poslate zahtjeve za nezavisnu potvrdu stanja, navodeći da i to može imati značajan uticaj na finansijsku poziciju i poslovni rezultat.

Pokazatelji ispod limita

Banka je za prošlu godinu iskazala akumulirani gubitak u iznosu od 32,9 miliona eura.

“Na dan 31. decembra 2023. godine Banka nije usaglasila sve pokazatelje poslovanja s propisanim vrijednostima. Prema obračunu Banke, ukupni regulatorni kapital Banke na dan 31. decembra 2023. godine iznosi 26,3 miliona eura, a koeficijenti adekvatnosti ukupnog kapitala 13,26% (propisani limit 15,10%), ukupnog osnovnog kapitala 10,16% (propisani limit 12,14%) i redovnog kapitala 10,16% (propisani limit 9,92%). Banka ima visok nivo kredita u statusu neizmirenja obaveza (NPL) koji je pokriven ispravkama vrijednosti 35,54%”, navedeno je u izvještaju revizora.

Značajna neizvjesnost

Revizor upozorava i da Banka ima negativne tokove gotovine iz poslovnih aktivnosti u iznosu od 522 hiljade eura, kao i negativne ukupne tokove gotovine u iznosu od 5,77 miliona eura.

“Banka ima manje izraženu koncentraciju depozita u odnosu na prethodni period i nepovoljnu ročnu strukturu. Banka nema konkretnu informaciju kakva je namjera deponenata po pitanju depozita, ali ne očekuje značajnije odlive depozita”, navodi revizor.

On navodi da je Prva banka na osnovu regulatornih zahtjeva CBCG, na sjednici Upravnog odbora od 28. februara ove godine usvojila dokument Plan za očuvanje kapitala i ispunjenje zahtjeva za kombinovani bafer kojim je detaljno projektovala sve mjere i aktivnosti s ciljem dostizanja i održavanja propisanog nivoa regulatornog kapitala.

“Neadekvatna ili nepotpuna realizacija planiranih aktivnosti u značajnoj mjeri može uticati na dalji tok poslovanja Banke. Pored prethodno navedenih činjenica i okolnosti, potencijalni kumulativni efekti pitanja iznijetih u djelovima našeg izvještaja Osnove za mišljenje sa rezervom i Skretanja pažnje, mogu direktno uticati na smanjenje adekvatnosti kapitala ispod propisanih minimuma, kao i na pogoršanje ostalih pokazatelja i limita propisanih od CBCG, što ukazuje na postojanje materijalno značajne neizvjesnosti koja izaziva značajnu sumnju u vezi sa sposobnošću Banke da nastavi poslovanje u skladu sa načelom stalnosti poslovanja”, navodi revizor.

On kaže da će mogućnost Banke da nastavi sa nesmetanim poslovanjem u doglednoj budućnosti zavisiti od podrške akcionara i dokapitalizacije Banke.

Najveći akcionar Prve banke je Aco Đukanović sa 41,46 odsto akcija, a zatim slijedi državna Elektroprivreda sa 19,76 odsto.

Depoziti 288 miliona, i Vlada ima preko 50 miliona

Revizor kaže da ga je Prva banka obavijestila da je sa stanjem na 30. 12. 2023. godine napravila scenario odliva 12 miliona eura depozita po viđenju i scenario odliva sedam miliona eura oročenih depozita pravnih lica i pet miliona eura oročenih depozita fizičkih lica i da oba scenarija pokazuju da bi nakon ovih odliva pokazatelj dnevne likvidnosti iznosio 1,72 i 1,62, a što bi bilo iznad propisanog minimuma koji iznosi 0,90.

Prema podacima o transakcijama s povezanim licima, Elektroprivreda i njene firme CEDIS, Rudnik uglja, Zeta Energy, u Prvoj banci su na dan 31. decembar imali depozite po viđenju od 10,3 miliona eura, kao i 2,6 miliona eura oročenih depozita.

Prva banka ima i subordinisani dug prema EPCG od šest miliona eura, ali CBCG zabranjuje njegovu naplatu jer bi to ugrozilo poziciju Banke.

Aco Đukanović u banci ima depozite po viđenju od milion i po eura.

Ukupni depoziti u banci na kraju prošle godine iznosili su 288 miliona eura.

Vlada u ovoj banci drži 51 milion, državne firme 14,3 miliona, lokalne samouprave 12 miliona. Na domaće građane se odnosi 103 miliona eura depozita, a ostalo na domaća i strana preduzeća, strane građane i druge klijente.

Od ukupnih depozita 210 miliona su neoročeni, 47,4 miliona su kratkooročeni, a dugoročni depoziti su 31,2 miliona.

( Goran Kapor )