Šta je osudilo na propast populaciju mamuta na Vrangelovom ostrvu: Studija genoma produbljuje misteriju
Podaci o genomu su pokazali da je populacija izolovana na planinskom Vrangelu nastala od najviše osam jedinki, a zatim je narasla na 200 do 300 mamuta u roku od oko 20 generacija - oko 600 godina - i ostala stabilna
Prije oko 4.000 godina, posljednji vunasti mamut na Zemlji je izumro na usamljenom ostrvu Arktičkog okeana na obali Sibira, što je bio melanholičan kraj jedne od harizmatičnijih životinja svijeta iz ledenog doba, piše Rojters.
Ali, šta je osudilo na propast ovu posljednju populaciju mamuta na Vrangelovom ostrvu? Nova genomska analiza produbljuje misteriju.
Studija nudi do sada najpotpuniji prikaz parenja životinja u bliskom srodstvu, štetnih mutacija i niske genetske raznolikosti koju je ova populacija iskusila tokom 6.000 godina izolacije na ostrvu, ali je zaključeno da, uprkos prethodnim sugestijama, malo je vjerovatno da su ovi faktori osudili Vrangelove mamute na propast.
"Ovo sugeriše da je nešto drugo, i veoma iznenadno, izazvalo kolaps populacije", rekla je evoluciona genetičarka, Marijana Dehask, sa Univerziteta Upsala u Švedskoj, vodeća autorka studije objavljene danas u časopisu "Cell".
Istraživači su ispitali podatke o genomu dobijene od ostataka 14 Vrangelovih mamuta i sedam mamuta iz populacije sibirskog kopna koji su preci stanovnika ostrva, koji datiraju do prije 50.000 godina.
Kako je ledeno doba popuštalo, suva stepska tundra u kojoj su mamuti dugo napredovali transformisala se, postepeno od juga ka sjeveru, u vlažnije umjerene šume usred porasta globalnih temperatura, ograničavajući ove životinje na najsjevernije djelove Evroazije.
"Ovo je vjerovatno i način na koji su mamuti na kraju završili i postali izolovani na ostrvu Vrangel, koje je izgubilo vezu sa kopnom prije oko 10.000 godina zbog porasta nivoa mora. Možda je čak bilo jedno stado koje je naseljavalo ostrvo", rekla je Dehask .
Podaci o genomu su pokazali da je populacija izolovana na planinskom Vrangelu nastala od najviše osam jedinki, a zatim je narasla na 200 do 300 mamuta u roku od oko 20 generacija - oko 600 godina - i ostala stabilna.
Studija je otkrila smanjenu raznolikost u grupi gena ključnih za imuni sistem. Ali, dok su mamuti polako akumulirali umjereno štetne mutacije, najštetniji defekti su nestajali iz populacije, očigledno zato što su pojedinci koji su ih nosili imali manje šanse da prežive i da se razmnožavaju.
Studija nije uključivala genome iz posljednjih 300 godina populacije, ali takvi ostaci su sada otkopani i planira se genomska analiza.
Prethodne studije su izumiranje pripisivale nagomilanim genetskim defektima.
"Razlog zašto ne mislimo da su parenje u bliskom srodstvu, niska genetska raznolikost ili štetne mutacije doveli do toga da populacija bude osuđena na propast je taj što da je to slučaj populacija bi trebalo da prođe kroz postepeni pad u veličini, gdje bi izumiranje pratili porast parenja u bliskom srodstvu i gubitak raznolikosti", rekao je evolucioni genetičar, Lav Dalen, iz Centra za paleogenetiku, u saradnji između Stokholmskog univerziteta i Švedskog muzeja prirodne istorije.
"Ali ovo nije ono što vidimo. Praktično nema promjene u nivou parenja u bliskom srodstvu ili genetskoj raznolikosti tokom 6.000 godina koliko su mamuti bili izolovani na ostrvu. To znači da je veličina populacije bila stabilna tokom vremena", dodao je Dalen.
Lov ljudi takođe ne izgleda da je krivac.
"Slažem se da se misterija smrti mamuta nastavlja. Iz arheoloških dokaza znamo da su ljudi stigli tek 400 godina nakon što su mamuti izumrli", rekla je Dehask.
"Bilo bi lako pronaći ognjišta i stambene objekte, kao i krhotine kremena, prerađene kosti i kljove, i tako dalje. Ali jednostavno nema traga toga da su ljudi imali interakcije sa mamutima na Vrangelu", dodala je Dalen.
Jedna od mogućnosti je zarazna bolest koju su na ostrvo donijele ptice.
"Možda bi mamuti bili ranjivi na to s obzirom na smanjenu raznolikost koju smo identifikovali u genima imunog sistema. Alternativno, nešto poput požara u tundri, sloja vulkanskog pepela ili veoma loše vremenske sezone moglo je da izazove zaista lošu godinu rasta za biljke na Vrangelu. S obzirom na to koliko je bila mala populacija, bila bi ranjiva na takve slučajne događaje", rekao je Dalen.
"Drugim riječima, čini mi se da možda mamuti jednostavno nijesu imali sreće. Da nijesu bili tako loše sreće, možda bismo i danas imali mamute u blizini", zaključio je Dalen.
( A.O. )