Puč ogolio krizu u podijeljenoj zemlji

Pokušaj puča u Boliviji u kojem su vojnici zauzeli centralni trg u La Pazu i krenuli na predsjedničku palatu oklopnim vozilom ugušen je jednako brzo kao što je i počeo, ali je ogolio ekonomsku i političku krizu u toj podijeljenoj zemlji.

U srijedu vojne jedinice na čelu s odbjeglim generalom Huanom Hoseom Zunigom pokrenule su napad na vladu, ali su se povukle nakon što je brzo postalo jasno da nemaju podršku. Bivši komandant oružanih snaga je uhapšen pred televizijskim kamerama.

Međutim, mada je vlada ljevičarskog predsjednika Luisa Arsea hvalila svoj uspjeh u gušenju pokušaja puča, on je razotkrio napete političke podjele u ovoj južnoameričkoj zemlji i rastući bijes zbog loše ekonomske situacije.

“Imamo predsjednika s niskom stopom popularnosti, bez zakonodavne kontrole, s ekonomskim problemima”, kazao je za Rojters Raul Peneranda, bolivijski politički analitičar i novinar. “Sve to doprinosi jednom veoma teškom i komplikovanom scenariju.”

U ovoj zemlji od oko 12 miliona ljudi sljedeće godine održavaju se predsjednički izbori. Arseova socijalistička partija MAS je podijeljena između onih koji podržavaju njega s jedne strane i partijskog velikana Eva Moralesa s druge. Morales, bivši Arseov saveznik, sada pokušava da ga smijeni.

U međuvremenu ekonomija posrće, ističe britanska agencija. Izvoz gasa koji je podstakao “ekonomsko čudo” u toj zemlji 2000-ih godina je presušio, što je dovelo do opasnog pada stranih rezervi koje su skoro na nuli.

Uoči propalog puča, Zuniga je, okružen vojnicima, govorio o sve većem nezadovoljstvu zahtijevajući od vlade da “prestane da uništava i da osiromašuje našu zemlju”.

Bolivijci su, međutim, odbacili pokušaj puča, na koji su mnogi gledali kao na crni humor i svojevrsnu farsu. Sam Zuniga je, bez navođenja dokaza, tvrdio da je Arse od njega tražio da sprovede puč kako bi mu skočila popularnost.

“Naša voljena Bolivija je u ekonomskoj, političkoj i socijalnoj krizi”, kazao je za Rojters stanovnik La Paza Huan Karlos Lanke ispred predsjedničke palate nakon pokušaja puča. On i dalje ipak podržava Arsea. “Sve ovo je politička komedija.”

Pojedini analitičari tvrde da bi suočavanje s pučem moglo ići u korist Arseu uoči glasanja 2025, dajući donekle oštriji imidž bivšem ministru ekonomije.

Jola Mamani iz obližnjeg El Altoa došla je da podrži Arsea na centralnom trgu i kazala da mu treba biti omogućeno da vlada i da mu čak i Morales mora dati prostora. “Vidimo da podržavate skromne ljude, ranjive ljude koji prolaze kroz teška vremena, tako da možete računati na našu podršku”, kazala je ona za Rojters, govoreći o Arseu. “Daćemo život za vas ako budemo morali.”

Arse je izabran 2020. godine u ponavljanju spornih izbora održanih godinu ranije koji su okončani bjekstvom Moralesa iz zemlje usljed nasilnih protesta. Poznati ljevičarski lider koji je bio prvi predsjednik Bolivije iz većinske starosjedilačke zajednice, vratio se iz egzila godinu kasnije nakon izbora Arsea.

Dvojica lidera koji su upravljali zemljom tokom decenije prosperiteta u međuvremenu su postali politički rivali, a svaki zapovijeda frakcijom pristalica unutar dominantne, ali podijeljene partije MAS.

Moralesovi kontroverzni napori da dobije četvrti mandat 2019. godinu prkosili su ustavnim ograničenjima i okončani su poništenjem izbora i višemjesečnom krizom.

Investiciona firma za tržišta u razvoju Telimer objavila je u izveštaju da je pokušaj državnog udara - koji je nazvala „mlakom senzacijom” - istakao krhko stanje zemlje, sa ogromnim društvenim napetostima, uoči izbora sljedeće godine.

Političke tenzije i pritisci na devizne rezerve pogodili su indeks rizika zemlje i obveznice, dovodeći do najtežih posljedica u posljednjih nekoliko godina.

„Mada je pokušaj državnog udara ugušen, to je još jedan negativan događaj koji ukazuje na slabe institucije i političku polarizaciju”, navodi Telimer.

( N.Bogetić )