Inflacija brža od standarda - podaci Eurostata ukazuju da u Crnoj Gori nema značajnijeg rasta kupovne moći

Cijene u Crnoj Gori u 2023. godini za dvije hiljade proizvoda i usluga bile su na nivou od 64 odsto prosjeka cijena istih proizvoda i usluga u Evropskoj uniji, dok je istovremeno standard građana Crne Gore, odnosno njihova kupovna moć, bila na nivou od 52 odsto prosjeka EU, to je navedeno u novim podacima Eurostata koje je objavio i Monstat.

Eurostat ove podatke računa za 27 članica Evropske unije, i upoređuje ih sa još šest zemalja kandidata za članstvo, i za tri evropske države koje nisu članice - Švajcarsku, Island i Norvešku.

Prema istim istraživanjima iz pretkrizne 2019. godine, cijene u Crnoj Gori su tada bile na 57 prosjeka cijena u EU, dok je standard građana bio na 50 odsto prosjeka EU. To pokazuje da je za ove četiri godine Crna Gora imala značajniji rast u cijenama nego u standardu građana.

Prosječna zarada u 2023. godini iznosila je u Crnoj Gori 792 eura i bila je za 53 odsto veća od prosjeka iz 2019. godine od 515 eura, ali je taj rast uticao da standard građana u odnosu na EU poraste za svega dva procentna poena.

Ovaj procenat da su cijene u Crnoj Gori na nivou od 64 odsto cijena u EU, dobijen je na osnovu veoma velike grupe od dvije hiljade proizvoda i usluga. Međutim, kada se uzmu u obzir dvije najznačajnije grupe, na koje domaćinstva troše i najviše novca, kao što su hrana i odjeća, njihove cijene su vrlo blizu evropskom prosjeku.

Hrana malo jeftinija nego u EU, odjeći ista cijena

Tako su cijene hrane i bezalkoholnih pića na nivou od 87 odsto prosjeka cijena tih proizvoda u EU, dok su cijene odjeće na nivou od 99 odsto cijene tog proizvoda u EU. Na spuštanje prosjeka cijena na 64 odsto, značajnu ulogu imaju niske cijene električne energije u Crnoj Gori jer kilovat prema podacima Eurostata s porezom i svim stavkama iznosi 10 centi za kilovatsat, dok je prosjek na nivou EU 28 centi za kilovat sat.

Najveći standard u Evropskoj uniji, i uopšte svih zemalja Evrope, imaju građani Luksembura i on je za 139 odsto veći od prosjeka EU. Dok su istovremeno cijene u Luksemburgu za 35 odsto veće od prosjeka EU.

Cijene hrane u Luksemburgu su za 19 odsto veće od prosjeka EU, a za oko 35 odsto u odnosu na Crnu Goru. Prosječna neto zarada u Luksemburgu na početku ove godine iznosila je tri i po hiljade eura, odnosno za 320 odsto je veća nego u Crnoj Gori gdje je vrijedila 820 eura. Istovremeno cijene odjeće u Luksemburgu su za osam odsto veće nego u Crnoj Gori.

Nakon Luksemburga, po visini kupovne moći građana slijede Irska gdje je ovaj parametar veći za 111 odsto od prosjeka EU, zatim Norveška s razlikom od 73 odsto, Švajcarska gdje je standard za 54 odsto veći od EU prosjeka, Island gdje je veći za 34 odsto, Holandija sa 30 odsto, Danska sa 27 odsto,...

Najveće cijene na evropskom kontinentu ima Švajcarska i one su za 74 odsto veće od prosjeka EU, a zatim slijedi Island gdje su veće za 56 odsto, Danska sa razlikom od 43 odsto, Irska sa 42 odsto,...

Niži procenat udjela cijena u EU prosjeku od Crne Gore ima pet država - Ruminija i Bugarska sa cijenama na nivou od 60 odsto prosjeka EU, Bosna i Hercegovina sa 58 odsto, Sjeverna Makedonija sa 52 i Turska u kojoj su cijene na nivou od 42 odsto cijena u EU.

Turska se najbolje borila protiv inflacije

Interesantno je da su cijene u Turskoj u 2019. godini bile na nivou od 47 odsto prosjeka EU, a da je taj parametar lani pao na 42 odsto. To pokazuje da je ova država u protekle četiri krizne godine imala dobru antiinflatornu politiku. Turska je po kupovnoj moći na 73 odsto prosjeka EU.

Niži nivo kupovne moći od Crne Gore imaju četiri evropske države i sve su iz regiona. Građani Srbije imaju kupovnu moć na nivou od 46 odsto prosjeka EU, Sjeverne Makedonije na 41 odsto, dok stanovnici Bosne i Hercegovine i Albanije imaju po 35 odsto kupovne moći prosječnog stanovnika Evropske unije.

Iste četiri države bile su iza Crne Gore po kupovnoj moći i 2019. godine, ali se ta razlika smanjuje. Za ovaj period kupovna moć građana Crne Gore povećana je za dva procentna poena, a Srbije sa 41 na 46, Sjeverne Makedonije sa 38 na 41, Bosne i Hercegovine sa 32 na 35, a Albanije sa 31 na 35 odsto.

Odnos plata i cijena u Crnoj Gori i EU

Cijene hrane u Njemačkoj, najvećoj evropskoj ekonomiji, veće su za šest odsto od Evropskog prosjeka, a za 20 odsto nego u Crnoj Gori, dok su cijene odjeće u ovoj državi na istom nivou kao kod nas.

Prosječna neto zarada u Njemačkoj je 2.410 eura, odnosno tri puta je veća nego u Crnoj Gori.

U Švedskoj je hrana skuplja za 18 odsto nego u Crnoj Gori, a odjeća za 13 odsto. Neto zarada u Švedskoj je 2.370 eura.

U Holandiji su cijene hrane za deset odsto skuplje nego u Crnoj Gori, a odjeća za osam odsto. Prosječna neto zarada u ovoj državi je oko 2.900 eura.

U Austriji hrana je za 20 odsto skuplja nego u Crnoj Gori, a odjeća za četiri odsto. U ovoj državi prosječna neto zarada iznosi oko 2.800 eura.

U Hrvatskoj je hrana skuplja za 15 odsto, a odjeća za jedan odsto. Prosječna neto zarada u ovoj susjednoj zemlji je 1.323 eura, odnosno za 61 odsto je veća nego u Crnoj Gori.

Odjeća je jeftinija u osam članica Evropske unije, u odnosu na Crnu Goru.

Crnogorska plata samo u kilovatima vrijedi više od Njemačke

Niže cijene električne energije od Crne Gore za kategoriju domaćinstava imaju samo četiri države na evropskom kontinentu, a to su Gruzija, Bosna i Hercegovina, Turska i Kosovo.

Prema podacima Eurostata, kilovat sat u Crnoj Gori, uključujući sve takse, na kraju prošle godine koštao je 9,7 centi, u Gruziji je bio 8,6 centi, u BiH 8,5 centi, na Kosovu 7,5 centi, a u Turskoj je bio ubjedljivo najeftiniji i koštao je 5,6 centi.

Najskuplju cijenu struje imaju domaćinstva u Njemačkoj gdje je kilovat sat koštao 40 centi, a zatim slijede Irska i Belgija sa po 38 centi, Danska i Lihtejnštajn sa po 36 centi, Kipar sa 35, Italija sa 34 centa,...

U Njemačkoj za prosječnu zaradu od 2.410 eura, i pored najveće cijene struje, mogu kupiti šest hiljada kilovat sati. U Crnoj Gori za platu od 820 eura, može se po ovim cijenama kupiti osam i po hiljada kilovat sati.

U državi s najvećim standardom, Luksemburgom, cijena kilovat sata košta 20 centi, pa za prosječnu zaradu od tri i po hiljade eura mogu kupiti 17,5 hiljada kilovat sati.

( Goran Kapor )