London 1908 - važno je učestvovati

Na Olimpijskim igrama u Londonu 1908. lansirana je krilatica “nije važno pobijediti, važno je učestvovati”, koja je ubrzo postrala trejdmark olimpijskog pokreta, a nije izgubila sjaj ni do današnjih dana. Njen autor je biskup iz američke države Pensilvanija Etelberg Talbot, veliki prijatelj francuskog barona Pjera de Kubertena, prvog predsjednika MOK-a i pokretača modernog olimpizma.

A zastrašujuća erupcija vulkana Vezuv, čija je lava 1906. godine prekrila veliki dio Napulja, primorala je italijansku vladu da odustane od organizacije četvrtih Olimpijskih igara, koja je prvobitno bila povjerena Rimu.

Nakon fijaska s organizacijom u Parizu 1900. i Sent Luisu 1904. olimpijski pokret je poslije odustajanja Rima bio na klimavim nogama, a onda je zablistao London - u svom punom sjajnu.

U Velikoj Britaniji, zemlji koja se posebnom pažnjom odnosi prema tradiciji, ne samo da je nastavljena 12 godina duga tradicija olimpijskog pokreta, već su Igre dobile novu, do tada još neviđenu dimenziju.

Pažnja s kojom je blizu 70 hiljada ljudi na novoizgrađenom stadionu na Šepac Bušu (jugozapadni dio Londona) svakodnevno pratilo olimpijska nadmetanja, način na koji su bodrili engleske sportiste, uprkos čestoj, dosadnoj londonskoj kiši, definitivno su Olimpijskim igrama podarili neki novi nivo. Sušta suprotnost od sveopštih “vašara” na igrama u Parizu i Sent Luisu, koje su doslovno sklepane kao dio Svjetskog sajma.

A MOK je prije Londona vodio veliku bitku s grčkim sportskim radnicima i uspio je da je dobije - Kuberten i družina zalagali su se, naime, da se međuigre koje su 1906. održane u Atini ne broje kao četvrte po redu, želeći da se strogo poštuje olimpijski ciklus, koji traje četiri godine.

Igre u Londonu su po drugi put u istoriji otvorene svečanim defileom sportista (nakon Atine 1896), a ti sportisti su po prvi put bili podijeljeni po zemljama.

Bilo je, međutim, dosta problema - Finci su odbili da defiluju pod zastavom Rusije, Irci nisu htjeli da se pojavljuju s obilježjima Velike Britanije, a Šveđani su se pobunili zbog toga što njihova zastava greškom nije bila istaknuta na stadionu. To nije bilo sve, nego je i bacač diska Martin Šeridan, koji je nosio zastavu Amerike, odbio da je spusti dok je prolazio pored svečane lože u kojoj je sjedio engleski kralj Edvard sedmi, čovjek koji je otvorio Olimpijske igre.

Najveća svjetska smotra sportista u Londonu pamtiće se po tome što je na Igrama prvi put učestvovala Rusija (prvu medalju za Ruse ikada osvojio je Nikolaj Panin, koji je prigrabio zlato u umjetničkom klizanju), ali i po velikom, žestokom atletskom rivalstvu između Amerikanaca i domaćih Britanaca.

Iako su Britanci osvojili najviše medalja na OI, najviše atletskih počasti prigrabili su Ameri - ukupno 34 medalje u kraljici sportova (16 zlatnih), naspram 14 (šest zlatnih) koje su osvojili domaći atletičari.

Dva zlata u Londonu osvojio je Rej Ivri, završivši impresivnu karijeru - bez poraza u skoku udalj i skoku uvis, s ukupno osam zlata na tri Olimpijade.

Trka u maratonu, baš kao na prethodnim Igrama, imala je svoju filmsku priču. Italijan Dorando Pjetri bio je vodeći sve do nekoliko posljednjih metara staze, iako je vidno iscrpljen jedva uspio da nađe ulaz u stadion. Kolabirao je, međutim, pred samim ciljem - dvojica gledalaca uskočili su na stazu s tribina i bukvalno ga prenijeli kroz cilj, ali MOK kasnije nije priznao takvu pobjedu i zlato je dodijelio drugoplasiranom, Džonu Hejnsu.

Pjetri bi vjerovatno pobijedio da je dužina staze bila kao na prethodnim Igrama - 42 kilometra. Produžena je, međutim, za 195 metara kako bi britanska kraljevska porodica iz svoje lože imala bolji pregled na ciljnu ravninu. Od tada zvanična dužina olmpijske maratonske discipline iznosi 42 kilometra i 195 metara.

Pjetri je ipak dobio poseban zlatni pehar, kao priznanje britanske kraljevske porodice, i to na predlog Artura Konana Dojla, autora slavnih romana o detektivu Šerloku Holmsu.

U Londonu je debi imao i legendarni britanski vaterpolista i plivač Pol Radmilović, koji je porijeklom iz Crne Gore - iz Boke Kotorske. On je vodio svoju vaterpolo selekciju do zlata, a slavio je i u plivanju - štafeti 4 x 200 metara slobodnim stilom. Pol Radmilović je rođen u Kardifu, a u porodici su ga zvali Pavle.

Za pamćenje je bio i rezultat najstarijeg olimpijskog pobjednika ikada - 60-godišnji Šveđanin Oskar Svan osvojio je dva zlata i jednu bronzu u streljaštvu. Rekord je popravio na Igrama u Antverpenu 1920, kada je uzeo medalju (srebro) sa 72 godine i 279 dana!

U Londonu se takmičilo 2008 sportista iz 22 zemlje, u 22 sporta i 110 discpilina (sve rekordi). Britanci su osvojili najviše medalja, ukupno 145 (56 zlata, 51 srebro, 38 bronzi), ispred Amerikanaca sa 47 (23 - 12 - 12), Šveđana, Francuza, Njemaca, Mađara...

( Danilo Mitrović )