Melburn 1956 - prijateljske Igre na južnoj hemisferi
Iako su Olimpijske igre kroz istoriju uglavnom bile “oaza mira”, kroz njih su se često prelamali brojni politički problemi. Ipak, Australijanci su se pokazali kao sjajni domaćini, srdačni i efikasni, pa su ove Igre često nazivane kao “prijateljske Igre”
Prvi put u istoriji modernog olimpizma, MOK je odlučio da organizaciju Igara povjeri gradu sa južne hemisfere - australijski Melburn je bukvalno za jedan glas pobijedio u konkurenciji Buenos Ajresa, Meksiko sitija, Montreala i još šest američkih gradova.
Melburn je dobio domaćinstvo “s rezervom”, mnogi članovi komiteta bili su skeptični, jer su takmičenja morala da se odvijaju kada je na južnoj hemisferi ljeto, a na sjevernoj, odakle je dolazila većina takmičara - zima. Oni su morali da prilagođavaju formu i uslove za trening neuobičajenom dobu godine.
Dodatna poteškoća se pojavila kada se saznalo da Australija ima specifična pravila kada su u pitanju životinje i njihov karantin. Stoga u Melburn nije bilo moguće dopremiti konje, pa je pronađeno alternativno rješenje - takmičenje u konjičkom sportu odvijalo se čak 15 hiljada kilometara dalje, u Evropi, u švedskom Stokholmu.
Ni tu nije bio kraj problemima. Tadašnji predsjednik MOK-a Ejveri Brendidž bio je jako nezadovoljan prilikom obilaska borilišta nekoliko mjeseci uoči početka Igara, pa se otvoreno razmatrala mogućnost da se organizacija dodijeli Rimu, koji je već pobijedio u kampanji i spremao se za organizaciju naredih OI, 1960.
Ipak, najviše zahvaljujući dodatnim pozajmicama i intervencijama australijske vlade, pokrajina u kojoj se nalazi Melburn završila je pripreme na vrijeme, a takmičenja su mogla da počnu.
Bilo je, doduše, još problema, političke prirode, koja nisu imala veze sa domaćinom. Ujedinjeno Kraljevstvo i Francuska zauzele su Suecki kanal, Izrael je napao Egipat, pa su Egipćani bojkotovali Igre, a sa njima se solidarisali Irak i Liban. Sovjetski savez je, takođe, okupirao Mađarsku, što je prouzrokovalo bojkot Holandije, Španije i Švajcarske. Te zemlje su, međutim, učestvovale u konjičkom dijelu Igara, koji se održavao u Stokholmu.
Bojkot Igara neposredno prije početka objavila je i Kina, jer je dozvoljen nezavisni nastup Tajpeha.
Iako su Olimpijske igre, dakle, kroz istoriju uglavnom bile “oaza mira”, kroz njih su se često prelamali brojni politički problemi.
Lijepa vijest je, doduše, bio zajednički nastup dvije Njemačke - Zapadne i Istočne, a domaćini Igara u Melburnu su odlučili da izmijene ceremoniju zatvaranja Igara. Tako je ukinut defile pojedinačnih nacionalnih ekipa, a uveden je defile svih sportista zajedno, kao simbol zajedništva cijelog svijeta. Taj običaj je prihvaćen i na svim narednim Igrama.
Kada su takmičenja u Melburnu krenula, zaboravljeni su svi problemi. Australijanci su se pokazali kao sjajni domaćini, srdačni i efikasni, pa su ove Igre često nazivane kao “prijateljske Igre”.
A heroj OI u Helsinkiju četiri godine ranije, sovjetski gimnastičar Viktor Čukarin, u Melburnu je osvojio pet novih medalja - tri zlatne, jednu srebrnu i jednu bronzanu. To mu je po povratku u domovinu donijelo Lenjinov orden, koji prije njega nije dobio nijedan sportista SSSR.
Njegova zemljakinja, Larisa Semjonova Latinjina, najuspješnija sovjetska gimnastičarka i olimpijka i svih vremena, u Australiji je počela svoj nevjerovatni niz - osvojila je prvih šest, od ukupno 18 medalja na Olimpijskim igrama.
Pamti se i njeno rivalstvo sa Mađaricom Agnez Keleti - njih dvije su u Melburnu osvojile čak 12 medalja, po šest. Keleti je osvojila četiri zlata i dva srebra, a Latinjina četiri zlata, srebro i bronzu.
Domaći takmičari, Australijanci, dominirali su u plivanju, pobijedili su u osam od 13 disciplina, Sovjeti su bili najbolji u gimnastici, a Amerikanci, po običaju, u atletici.
Najuspješniji australijanski plivač bio je škotskog porijekla - Marej Rouz, koji je u Melburnu osvojio tri zlatne medalje (na 400 i 1.500 metara slobodno i u štafeti 4x200 metara istim stilom).
I najuspješnija atletičarka na Igrama bila je Australijanka - Ketrin Elizabet, šampionka u trkama na 100, 200 i štafeti 4x100 metara.
Blistali su i košarkaši Sjedinjenih Američkih Država, koji su predvođeni sjajnim Bilom Raselom, 11-ostrukim NBA šampionom, postigli 418 poena više od druge najefikasnije ekipe. Pamti se da su bili dominantniji čak i od “drim tima”, koji se prvi put pojavio u Barseloni 1992. godine.
Posebnu pažnju izazvao je nastup Mađarske, koja je neposredno pred početak OI okupirana od strane Sovjetskog saveza. Te dvije reprezentacije sudarile su se u polufinalu vaterpolo turnira, što je bio vrhunac napetosti. Slavi su Mađari, ali uz nekoliko raskrvavljenih glava, jer su sovjetski vaterpolisti prednjačili u grubostima. Utakmica je bila više puta prekidana. Nakon Igara, 45 mađarskih takmičara je zatražilo azil i prebjeglo na zapad.
Jugoslavija je doputovala u Australiju sa 41 takmičarom, među kojima su bili crnogorski atletičar Veliša Mugoša, fudbaler Nikola Radović i vaterpolista Boško Vuksanović. Posljednja dvojica osvojila su medalje - srebrne, dok je Mugoša, jedan od najboljih CG atletičara svih vremena, odustao tokom finalne trke na 5.000 metara, pošto je uspješno prošao kvalifikacije.
Fudbaleri i vaterpolisti su, dakle, osvojili srebra, ponovivši rezultate sa prethodnih igara. Fudbalska reprezentacija je sjajno igrala do finala, gdje je zaustavio legendarni sovjetski golman Lav Jašin (1:0), dok su vaterpolisti u finalu izgubili od Mađarske, fudbalskim rezultatom (2:1).
Još jednu, treću srebrnu, posljednju medalju za Jugoslaviju u Melburnu osvojio je legendarni atletičar Franjo Mihalić, koji je završio drugi u maratonu, iza pobjednika, Francuza Alena Mimuna. Interesantno da je šampion iz Helsinkija, Čeh Emil Zatopek, u istoj trci završio kao šesti.
Sovjetski savez je bio prvi u poretku osvojenih medalja (37 zlatnih - 29 srebrnih - 32 bronzane), druga je bila Amerika (32 - 25 - 17), treća Australija (13 - 8 - 4), četvrta Mađarska (9 - 10 - 7), peta Italija (8 - 8 - 9)...
( Danilo Mitrović )