Ništa od Mandićevog „pomirenja”

Najava predsjednika Skupštine Crne Gore i lidera Nove srpske demokratije (NSD) Andrije Mandića da inicira obnavljanje Njegoševe zavjetne kapele na Lovćenu nije inicijativa koja treba da posluži pomirenju, već je prevashodno u funkciji jačanja rejtinga njegove političke organizacije.

To su ocijenili sagovornici “Vijesti” komentarišući izjavu prvog čovjeka Parlamenta koji je juče u Vladinom domu na Cetinju, poručio da će se time što se na Lovćenu “neće više ništa rušiti, nego graditi, poslati poruka za nove naraštaje u Crnoj Gori da će naša zemlja biti po mjeri svih njenih građana i u njoj će, baš kao i na Lovćenu, biti mjesta za sve”.

Mandićevu inicijativu o obnavljanju Njegoševe kapele na Lovćenu, juče su oštro osudili predstavnici opozicije, a otćutali koalicioni partneri, predsjednik države i Vlada.

Prvi čovjek Paralamenta rekao je da je obnavljanje Njegoševe zavjetne kapele na Lovćenu ideja koju je prvo pokrenula Mitropolija crnogorsko-primorska SPC i mitropolit Amfilohije.

SPC i partije predvođene nekadašnjim Demokratskim frontom (DF) godinama zagovaraju ideju da se na mjesto Njegoševog mauzoleja u kome počivaju kosti Petra II Petrovića Njegoša podigne kapela. Njegošev mauzolej je po projektu Ivana Meštrovića podignut 1974. godine, umjesto dotadašnje kapele koju je izgradio kralj Aleksandar Karađorđević nakon Prvog svjetskog rata i posvetio je Sv. Đorđu. Prethodno je kapela, koju je podigao Njegoš 1845. godine i posvetio svom stricu Petru I Petroviću Njegošu, oštećena od austrijskog granatiranja 1916...

“Smatram da smo danas dovoljno zreli kao društvo i zajednica da realizujemo tu plemenitu ideju koja će dovesti do pomirenja i okupljanja ljudi u Crnoj Gori i želim da iskoristim ovu priliku da je kao predsjednik Skupštine Crne Gore javno iniciram”, naglasio je Mandić na svečanosti povodom dodjele Trinaestojulske nagrade na Cetinju.

Istoričar Nikola Zečević je kazao “Vijestima” da je “izjava ili inicijativa Mandića prevashodno u funkciji jačanja rejtinga njegove političke organizacije”.

“Dakle, teme kao što su kapela na Lovćenu ili dvojno državljanstvo su teme koje su važne biračkom tijelu na koje Mandić pledira. Uprkos tome što je ideja obnavljanja kapele posve nerealna i fantazmagorična, jer je nemoguće postići širi društveno-politički konsenzus po ovom pitanju, on vrlo vješto plasira tu temu, jer ona efikasno antagonizira crnogorsko biračko tijelo. Ne zaboravite, najveći politički profit od antagonzirajućih tema imaju stranke na suprotnim polovima političkog spektra”.

Odgovarajući na pitanje zbog čega je šef parlamenta odabrao ovaj trenutak, Zečević podsjeća da se ove godine obilježava pet decenija od otvaranja mauzoleja na Lovćenu, a naredne navršava 180 godina od podizanja prve kapele, odnosno stotinu godina od izgradnje druge.

“U tom smislu, ne bih isključio i simboličku pozadinu ove inicijative. Da ironija bude potpuna, ideja o rušenju kapele i podizanju mauzoleja je inicijalno potekla od kralja Aleksandra Karađorđevića, koji je početkom dvadesetih godina prošlog stoljeća zatražio od Ivana Meštrovića da skicira prvobitni projekat mauzoleja. Od te ideje se, na kraju, odustalo zbog finansijskih ograničenja. Crnogorski komunisti su revitalizovali ideju izgradnje mauzoleja, sa namjerom da desakralizuju i sekularizuju Njegoševu ličnost. Dakle, da afirmišu Njegoša kao pjesnika i vladara, namjesto Njegoša kao vladike”.

Stanovišta koje su, prema njegovim riječima, “popularizovali nacionalistički ideološki aparati” da kapela iz 1925. ima anticrnogorsku simboliku, ali i da je podizanje mauzoleja antisrpski čin, Zečević karakteriše kao “površne, ideologizirane i netačne teze”.

“Ono što Mandić izvjesno pokušava da promoviše kroz ovu inicijativu nije rušenje mauzoleja, već obnavljanje kapele na gumnu koje se nalazi u okviru mauzolejskog kompleksa. Iz njegove perspektive to djeluje pomiriteljski. Ali bilo kakva hibridna nadogradnja mauzolejskog kompleksa narušila bi njegovu autentičnost i umjetničku vrijednost. Mauzolej nije nikakvo ‘etnonacionalno čudovište’. On niti afirmiše crnogorski nacionalni identitet, niti derogira srpski. Radi se o vrhunskom kulturnom spomeniku, čija je vrijednost univerzalna, i koji ne može i ne smije da ‘prepravlja’ bilo ko, a naročito ne političari”.

Iz Skupštine nisu odgovorili na pitanja “Vijesti” da Mandić pojasni o kakvom se vraćanju radi, koliko bi takav projekat koštao, ko bi ga izvodio i da li ima podršku koalicionih partnera sa kojima čini vladajuću većinu.

Ni iz Vlade, ni iz kabineta predsjednika Crne Gore Jakova Milatovića, nisu odgovorili na pitanja kako komentarišu ovakvu najavu, ko treba da se miri i zašto, zašto se ovo predlaže baš u ovom trenutku i da li je sad vrijeme za takve poteze.

Na pitanje nisu odgovorili iz Pokreta Evropa sad i Demokrata.

Mandić je poručio da bi “naša narodna zajednica u teškim vremenima sačuvala kontinuitet, da bismo imali na koga da se pozovemo i na šta da se oslonimo” da je neophodno i simbolički i realno da se ispoštuje “najdublja duhovna tradicija Crne Gore u kojoj se veličanstveno uzdižu ličnost i djelo pjesnika, vladike i svetitelja Petra II Petrovića Njegoša Lovćenskog tajnovidca”.

“U tom smislu povratak Njegoševe kapele na Lovćenu po mom mišljenju bio bi i simbolički i realno veliki istorijski korak savremene Crne Gore. Bez obzira na sve naše prolazne razlike i nesporazume bio bi to ne samo znak političke mudrosti i zrelosti, nego i znak istinskog narodnog pomirenja i okupljanja oko onog što nas sudbinski povezuje. Uvjeren sam na dobrobit Crne Gore i građana...”.

Mandićev naum juče su osudile partije opozicije, poručujući da to “neće proći” i da ne treba da se produbljuju podjele u društvu.

Šef kluba poslanika DPS-a Andrija Nikolić je kazao za “Vijesti” da pominjanjem Njegoševe kapele u ovom trenutku, Mandić baca udicu građanskoj Crnoj Gori u namjeri da je provocira i radikalizuje u narativu, ne bi li skrenuo pažnju sa činjenice da je srpski svet očigledno stavio šapu na dio crnogorskog pravosuđa. Istakao je da je Mandiću jasno da “neće dozvoliti skrnavljenje Lovćena ni po koju cijenu”.

“Svakome treba da bude jasno da to što Beograd ne izdaje naredbu da se sruši ova Vlada, bolje od svega govori o tome koliko je premijer Milojko Spajić pod kontrolom Andrije Mandića. A nakon odluke da se oslobode svi optuženi za pokušaj terorizma na dan izbora u Crnoj Gori 2016., uključujući i Šišmakova i Popova, preostalo je samo da Mandić, Knežević, Dajković i ostalo društvo uskoče u Spajićevu vladu, pa će Moskva po prvi put dobiti svoje formalne predstavnike u vladi neke zemlje koja je NATO članica”.

On je ocijenio da Mandićeva inicijativa nije inicijativa koja treba da posluži pomirenju, već suprotno:

“Ali, jeste tema koju je Mandić lansirao sa ciljem da bi skrenuo pažnju sa instrumentalizovanog sudstva koje je zaključilo da se pored svih obavještajnih dokaza iz inostranstva i priznanja okrivljenih, ali i pored toga što je Aleksandar Vučić ‘vidio svojim očima’ i što su saopštavali strani zvaničnici na bazi operativnih saznanja - pokušaj terorizma na dan izbora 2016. uopšte nije desio. I da nema krivih”.

Politička direktorica i poslanica Građanskog pokreta URA Ana Novaković Đurović je kazala da Mandić u nedostatku ideja koje bi donijele prosperitet i ekonomski procvat svim građanima Crne Gore, nastavlja sa idejama raspirivanja novih podjela u društvu.

Ona ističe da dok sa jedne strane, premijer i njegova partija predlažu pogubne mjere za državne resurse, i prijete da ekonomski uruše Crnu Goru, Mandić predlaže ideje ugrožavanja nacionalnih interesa, simbola i identiteta.

“Jasno je da je Milojko Spajić saučesnik u ovom urušavanju mira, bezbjednosti i multinacionalnog i multikonfesionalnog sklada u Crnoj Gori”.

Iz Evropskog saveza, u kome su Socijaldemokrate (SD), Socijaldemokratska partija (SDP) i Liberalna partija (LP), su saopštili da pozadina inicijative, “da zida kapelu na Lovćenu, nije da pomiri društvo već da pokaže potpunu političku i duhovnu kapitulaciju Crne Gore”.

“Za razliku od njegovih koalicionih partnera, ni mi a ni crnogorski građani, nemamo namjeru ćutati i okretati mu drugi obraz”.

Poslanik SD-a Nikola Zirojević je saopštio da prijestono Cetinje i većinska Crna Gora neće dozvoliti sprovođenje ovog nauma.

Gradonačelnik Cetinja Nikola Đurašković (SDP) je poručio Mandiću da se “ne igra vatrom, jer mu taj naum nikad neće proći”.

“Okupirali ste nam crkve, pokušavate uspostaviti premoć druge države u opštinama u kojima ste vlast, sad biste i na Lovćen. Grdno si se prevario, Mandiću. Neće moći”.

Potpredsjednica LP Jelena Marković je saopštila da je politički interes da sada Mandić propagandom, koja nema istorijsko utemeljenje, najavljuje obnovu kapele, poručivši da od toga neće biti ništa.

Deefovci odnedavno često daruju sa motivom kapele

Kapela na Lovćenu je u posljednje vrijeme nekoliko puta bila motiv na poklonima koje su uručivali funkcioneri nekadašnjeg Demokratskog fronta.

Umjetničku sliku kapele Mandić je uručio prilikom oproštajnih posjeta ambasadora Izraela i Rusije Jahela Vilana i Vladislava Maslenikova.

Sličan poklon Mandić je primio od partijskog kolege i predsjednika opštine Nikšić Marka Kovačevića prilikom zvanične posjete toj opštini, dok je njihov koalicioni partner i lider Demokratske narodne partije (DNP) Milan Knežević bakrorezom kapele “poželio dobrodošlicu košarkaškom klubu ‘Crvena zvezda’”.

( Željka Vučinić, Aljoša Turović )