Ništa ne prolazi, jer točak sreće se okreće

U znak sjećanja na dirigenta Miroslava Mira Homena Kotoranina koji je obilježio muzičku scenu regiona druge polovine 20. i početka 21. vijeka, svečano je otvoren Međunarodni festival KotorArt Don Brankovi dani muzike.

Tradicionalno, i svoje 23. po redu izdanje, Festival je otpočeo na Dan državnosti 13. jula, ispred Katedrale Sv. Tripuna. Nakon intoniranja himne posjetiocima su se obratili generalni direktor KotorArta, univ. prof. Ratimir Martinović, gradonačelnik Kotora Vladimir Jokić, ambasadorka Evropske unije u Crnoj Gori Oana Kristina Popa, te ministarka kulture i medija Tamara Vujović. Svako iz svoje perspektive, ukazao je na značaj koji KotorArt ima ne samo u gradu već i šire, na visoki umjetnički nivo festivalskih programa i na kulturne vrijednosti koje njeguje.

Stavaljajući na repertoar kantatu “Karmina burana” Karla Orfa, KotorArt je akcentovao djelo koje je zasigurno obilježilo bogatu dirigentsku karijeru Mira Homena, ne samo u Sarajevu u kojem je decenijama bio poslovno angažovan, nego i šire, na muzičkim scenama regiona. Prije muzičkog programa publika je imala priliku da premijerno pogleda dokumentarni film u produkciji Radio Televizije Crne Gore, koji je osvjetlio lik i djelo maestra Homena kroz prezentaciju arhivske građe - novinskih napisa, fotografija, video-zapisa muzičkih interpretacija i intervjua s dirigentom, kao i kroz živa svjedočenja njegovih savremenika. Posebno su bile faktografski dragocjene opservacije i emotivno nadahnjujući utisci Miroslavljenog sina - Roberta Homena, takođe dirigenta, koji je u nastavku večeri preuzeo rukovodstvo nad muzičkim ansamblima.

Djelo koje u izvođačkoj praksi neretko premašuje koncertnu interpretaciju - i sam kompozitor ga je zamislio kao scensku kantatu - i prelazi u svojevrsni spektakl, izveli su Simfonijski orkestar i hor Narodnog pozorišta opere i baleta Albanije uz učešće domaćeg, dječjeg hora Osnovne škole “Narodni heroj Savo Ilić” iz Kotora.

Premda se, uzevši intepretaciju u cjelini, mogu uputiti sugestije za unapređenje vokalne tehnike operskog hora, posebno u tretiranju melizmatičnih melodija i načinu impostacije sopranskih visina, mora se istaći utisak grandioznosti ostvaren interpretacijom početne i završne vokalno-instrumentalne numere “O, Fortuna” (Fortuna - rimska boginja sreće). Kako je ritmička komponentna djela za Orfa bila često primarni muzički element, treba pohvaliti sekciju udarača čiji su članovi obezbjedili ritmičku potporu i stabilnost interpretaciji, ali i često pružali podsticaj drugim orkestarskim sekcijama tokom gradacije muzičkog toka. Poštujući autorovu zamisao da se kompozicija izvodi bez pauza/zastoja, samim tim bez aplauza između numera, dirigent Robert Homen je gradio konstruktivne cjeline, vodeći računa o kulminacijama unutar njih, kao i antiklimaksima.

Kada je riječ o solistima, njihovo učešće je bilo različito i po kvantitetu i po kvalitetu. Dok je, kvanitativno gledajući, najviše numera izveo bariton Armand Ljikaj, znatno manju ulogu imao je Matijas Dželji, tenor lijepe boje i dobro izgrađenog glasa, mada ne i dovoljno snažnog falseta kojim se tenori (obično) koriste u interpretaciji ovog djela kako bi ostvarili autorovu zamisao ironije. Sjajno se pokazala Rovena Dželjilji, sopran, koja je samouvjereno vladala visinama i veoma suptilno dinamički nijansirala dionice.

Kantata Karmina Burana nastala je na tekstove iz istoimene rukopisne zbirke iz perioda visokog srednjeg vijeka. Kroz svoje četiri cjeline/scene (Proljeće, Na pašnjaku, U krčmi, Ljubano udvaranje) ona donosi pjesme na srednjovjekovnim varijantama latinskog, francuskog i njemačkog jezika, koje prikazuju spektar tema aktuelnih u 12. i 13. vijeku. Međutim, te teme se prepoznaju i u današnjem svijetu: prevrtljivost bogatstva, prolaznost života, radost povratku proleća, ljudska zadovoljstva, poročni život itd...

Da se točak sreće i/ili sudbine neumitno okreće, ne hajući ni za istorijski trenutak, ni za društveni kontekst, iznova nas opominje ovo djelo Karla Orfa. Opominje nas i podsjeća na brojne slabosti svevremenog čovjeka i društvene anomalije s jedne strane, te društveni prosperitet i životne radosti s druge strane; taj točak opominje i da se život velikog čovjeka i velikog umjetnika ne završava smrću, već da njegov (umjetnički) duh nastavlja da se vrti u bezvremenom ciklusu. Sve ove ideje i pojave kroz samu Orfovu kantatu i kroz interpretativni kontekst nanovo je aktuelizovao KotorArt na otvaranju svog dvadeset trećeg izdanja posvećenog Miroslavu Miru Homenu, dirigentu i umjetniku koji upravo srećom i/ili sudbinom ostaje povezan s Kotorom, umjetnošću i muzikom.

Kada je riječ o solistima, njihovo učešće je bilo različito i po kvantitetu i po kvalitetu. Dok je, kvanitativno gledajući, najviše numera izveo bariton Armand Ljikaj, znatno manju ulogu imao je Matijas Dželji, tenor lijepe boje i dobro izgrađenog glasa, mada ne i dovoljno snažnog falseta kojim se tenori (obično) koriste u interpretaciji ovog djela kako bi ostvarili autorovu zamisao ironije. Sjajno se pokazala Rovena Dželjilji, sopran, koja je samouvjereno vladala visinama i veoma suptilno dinamički nijansirala dionice

( Boris Marković )