Litijum izvlači Vučića iz diplomatske nemilosti

Njemački kancelar Olaf Šolc sjutra dolazi u Srbiju gdje će razgovarati sa Aleksandrom Vučićem, a glavna tema su ključne sirovine, u okviru posjete koju je briselski portal “Politiko” okarakterisao kao najavu izlaska srpskog predsjednika iz “diplomatske nemilosti”.

Šolc će u Beogradu prisustvovati samitu o ključnim sirovinama zajedno s potpredsjednikom Evropske komisije Marošem Šefčovičem, tokom kojeg će Srbija potpisati memorandum o razumijevanju s Evropskom unijom o strateškom partnerstvu u vezi s održivim sirovinama, lancima snabdijevanja baterijama i električnim vozilima.

“Osnova za ovo je projekat održivog iskopavanja litijuma u Srbiji. Sve u svemu, radi se o daljem razvoju evropske agende o sirovinama i smanjenju rizika u njihovoj eksploataciji”, rekao je portparol njemačke vlade na redovnoj vladinoj konferenciji za novinare u Berlinu.

Posjeta je uslijedila nakon što je vlada Srbije ponovo izdala dozvolu kompaniji Rio Tinto da razvija najveći rudnik litijuma u Evropi, što bi moglo da predstavlja značajan podsticaj za industriju električnih vozila na kontinentu. Ako bude realizovan, projekat litijuma Jadar vrijedan 2,4 milijarde dolara u zapadnoj Srbiji mogao bi da pokrije 90% trenutnih potreba Evrope za litijumom i pomogne kompaniji Rio Tinto da postane vodeći proizvođač litijuma.

Vijest o Šolcovom dolasku u Beograd prvo je u utorak objavio portal “Politiko” pozivajući se na anonimne izvore. “Poslije godina provedenih u diplomatskoj nemilosti, predsjednik Srbije Aleksandar Vučić sada se ponovo katapultirao pod političke reflektore zahvaljujući nezasitom apetitu Evropske unije, i naročito Njemačke, za sirovinama za proizvodnju električnih automobila”, objavio je “Politiko”. Portal je naveo da je Njemačka, kao najveći proizvođač automobila u EU, jako zainteresovana da obezbijedi litijum, i to posebno u Evropi kako bi smanjila zavisnost od Kine.

“Vučić je prethodno bio uglavnom izolovan među evropskim liderima zbog njegovog kontroverznog flerta s Rusijom i Kinom, tenzija na Kosovu i optužbi za izbornu prevaru... Neobično je, ipak, da Šolc takvu posjetu preduzima u tako kratkom roku”, ocijenio je portal.

Vlada Srbije usvojila je u utorak uredbu o utvrđivanju prostornog plana područja posebne namjene za realizaciju Projekta eksploatacije i prerade minerala jadarita “Jadar”.

Vučić je prošlog mjeseca rekao za “Fajnenšl tajms” da će rudnik, za koji očekuje da će biti otvoren 2028. godine, proizvoditi 58.000 tona litijuma godišnje.

Ekološki aktivisti, stručnjaci i opozicija upozoravaju na razorne posljedice po životnu sredinu ukoliko projekat bude realizovan u Srbiji i najavili su ponovo protestne akcije, poput onih zbog kojih je vlada 2022. godine usvojila uredbu kojom je stopirala projekat. Ustavni sud Srbije je prošlog četvrtka tu uredbu proglasio neustavnom.

Jedan od predsjednika Zeleno-lijevog fronta Radomir Lazović rekao je za “Politiko” da je odluka Ustavnog suda da naknadno odobri projekat povezana s političkim uticajima.

“U zemlji u kojoj institucije ne funkcionišu, u kojoj se kradu izbori, Ustavni sud radi po komandi, teško je zamisliti da bi iste institucije zaštitile interese građana kada se radi o životnoj sredini i takvim projektima visokog rizika”, kazao je Lazović.

( N.B. )