Udesi odnijeli živote i dvije milijarde eura

Troškovi saobraćajnih nesreća koje su se u proteklih pet godina dogodile u Crnoj Gori iznose oko dvije milijarde eura odnosno prosječno godišnje oko 400 milona eura, piše u Vladinom dokumentu - Predlog strategije poboljšanja bezbjednosti u drumskom saobraćaju za period od 2024. do 2030. godine.

Do te računice došlo se na osnovu metodologije Evropske komisije za procjenu ukupnih društveno-ekonomskih posljedica saobraćajnih nezgoda (EC, DG for Mobility and Transport-2019), a u dokumentu se navodi da se može zaključiti da troškovi saobraćajnih nezgoda u prosjeku čine 8,66% od ukupnog crnogorskog Bruto domaćeg proizvoda (BDP).

Primjera radi, BDP je u 2022. godini iznosio 5,9 milijardi eura.

Podaci iz baze podataka o saobraćajnim nezgodama, na koju se pozivaju u Predlogu Strategije poboljšanja bezbjednosti u drumskom saobraćaju, pokazuju da je za 2021. godinu javni rizik od 88 poginulih na milion stanovnika - jedan od najgorih u Evropi.

U Vladinom dokumentu navedeni su i uznemirujući podaci o broju poginulih na crnogorskim putevima - u periodu od 2017. do 2021. godine, u tom periodu u udesima u Crnoj Gori život je izgubilo 258 osoba, 2.202 je teško povrijeđeno, a 10.853 je zadobilo lakše povrede.

Broj poginulih u 2021. godini kada je bilo 55 stradalih osoba u udesima je približan srednjoj vrijednosti broja poginulih u dekadi od 2012. godine do 2021. godine.

U dokumentu se navodi da je upravo 2021. godina uzeta kao referentna tačka za ostvarivanje strateškog cilja u sistemu bezbjednosti drumskog saobraćaja, odnosno “smanjenje broja poginulih i teško povrijeđenih lica za 50 odsto do 2030. godine i bez poginule djece u saobraćaju”.

Crne brojke napisane u dokumentu pokazuju da je u naredne dvije godine došlo do značajnog, drastičnog povećanja broja stradalih pa su tokom 2022. godine stradale 73 osobe, dok je u 2023. godini u drumskim nesrećama poginulo 78 osoba.

“Saobraćajne nezgode po vrsti s obzirom na broj poginulih lica u saobraćajnim nezgodama u odnosu na broj stanovnika, tzv. ‘javni rizik’ stradanja u saobraćajnim nezgodama u Crnoj Gori je posljednjih godina - 115 poginulih na milion stanovnika, što Crnu Goru svrstava među najlošije u Evropi. Norveška i Švedska su čak šest puta bezbjednije (šest puta je manji rizik da neko pogine u saobraćajnoj nezgodi u Norveškoj i Švedskoj nego u Crnoj Gori), a kada se uporedi Crna Gora u odnosu na prosjek za EU27 zemlje, dva i po puta je veći rizik smrtnog stradanja u saobraćajnim nezgodama u Crnoj Gori”, navodi se u Vladinom dokumentu, koji je prije nekoliko dana objavljen na sajtu izvršne vlasti.

BRZINA I ALKOHOL

U Predlogu Strategije napisani su i podaci da je preko 84 odsto vozača u Crnoj Gori prijavilo da su najmanje jednom u posljednjih mjesec upravljali vozilom iznad propisanog ograničenja brzine na putevima u naselju i van naselja.

“U odnosu na zemlje Evrope, problem brze vožnje je izraženiji u Crnoj Gori, pa se svrstava u red najslabije rangiranih zemalja”, piše u Predlogu, gdje se dodaje i da brza vožnja nije povezana samo sa rizikom nastanka saobraćajnih nezgoda, već i sa težinom posljedica.

U pogledu vožnje pod uticajem alkohola i droga, više od trećine vozača je prijavilo da su bar jednom u posljednjih 30 dana upravljali vozilom nakon konzumiranja alkohola, dok je 4,7% priznalo da vozi nakon konzumiranja droga.

“Zastupljenost vožnje pod uticajem alkohola je dvostruko veća u odnosu na evropski prosjek, što ukazuje na alarmantnu situaciju u Crnoj Gori u pogledu ovog rizičnog ponašanja u saobraćaju, dok što se tiče vožnje pod uticajem droga, situacija je nešto povoljnija u odnosu na prosjek evropskih zemalja. Nameće se zaključak da se napori koji su napravljeni posljednjih godina u pogledu smanjenja vožnje pod uticajem alkohola i droga moraju nastaviti, kao i da postoji značajan potencijal za redukovanje broja i posljedica saobraćajnih nezgoda koje nastaju zbog vožnje pod uticajem”, piše u dokumentu.

4,7 odsto vozača priznalo da su bar jednom u posljednjih 30 dana upravljali vozilom nakon konzumiranja droga, dok je više od trećine njih rekla da je to činila pod dejstvom alkohola: “Zastupljenost vožnje pod uticajem alkohola je dvostruko veća u odnosu na evropski prosjek”, navodi se u izvještaju...

U Crnoj Gori je više od četiri petine vozača prijavilo da su u posljednjih mjesec koristili mobilni telefon za vrijeme vožnje, a koliko je to veliki problem bezbjednosti saobraćaja ukazuje činjenica da je učestalost upotrebe telefona tokom vožnje kod nas skoro tri puta veća u odnosu na prosječnu vrijednost EU zemalja.

“Više od polovine vozača putničkih vozila je prijavilo da su upravljali vozilom dok su bili umorni. Ove vrijednosti su oko dva i po puta veće u odnosu na prosjek zemalja u Evropi, a kako je umor uticajni faktor za nastanak 10 do 20 odsto saobraćajnih nezgoda”.

Više od polovine vozača putničkih vozila je prijavilo da su upravljali vozilom dok su bili umorni. Ove vrijednosti su oko dva i po puta veće u odnosu na prosjek zemalja u Evropi, a kako je umor uticajni faktor za nastanak 10 do 20 odsto saobraćajnih nezgoda”

Trećina motociklista ne nosi kacigu

U Vladinom strateškom dokumentu navodi se i da je vožnja motocikala i mopeda (tj. motornih vozila sa dva točka) opasnija u odnosu na druge vrste vozila, jer su njihovi vozači suočeni sa većim rizikom nastanka smrtnih ishoda i težih povreda u saobraćajnim nezgodama.

“Zaštitna kaciga za motocikliste u značajnoj mjeri sprječava povrede glave. Međutim, nacionalni rezultati pokazuju da više od jedne trećine vozača motornih vozila sa dva točka ne koristi zaštitnu kacigu i da je Crna Gora klasifikovana među zemlje sa najnepovoljnijim vrijednostima”, navodi se u Predlogu Stretegije poboljšanja bezbjednosti u drumskom saobraćaju za period od 2024. do 2030. godine.

( Biljana Nikolić )