Pola vijeka Njegoševog mauzoleja na Lovćenu

Prije 50 godina, 28. jula 1974. godine, svečano je otvoren Mauzolej na planini Lovćen u blizini Cetinja. Mauzolej u čast Petra II Petrovića Njegoša, crnogorskog vladara, vladike i pjesnika, izgrađen je po nacrtu velikog jugoslovenskog arhitekte i vajara Ivana Meštrovića.

Otvaranju Mauzoleja 28. jula 1974. godine prisustvovalo je rukovodstvo Crne Gore, koje je u to vrijeme bila republika Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije na čijem čelu je bio Josip Broz Tito.

Visoki funkcioner Crne Gore iz tog vremena Veljko Milatović istakao je da ovo najveći spomenik Njegošu, "njegovoj stvaralačkoj samovolji i slobodarskim htijenjima - slobodna Crna Gora, u slobodnoj zajednici ravnopravnih naroda i narodnost socijalističke i nesvrstane Jugoslavije."

Mauzolej je, prema njegovim riječima, nerazdvojni dio Lovćena i "znamen koji povezuje Njegoša sa sadašnjim i budućim generacijama".

Mauzolej na vrhu planine Lovćen godišnje posjeti gotovo 70.000 posjetilaca, podaci su Narodnog muzeja Crne Gore dostavljeni Radio Slobodnoj Evropi (RSE).

Kako se gradio mauzolej

Osim lovćenskog kamena, za izradu je korišten uglavnom jablanički granit, donijet iz Bosne i Hercegovine. Unutrašnji dio obložen je ispoliranim splitskim kamenom 'zeleni Jadran', dok je kripta obložena kamenom 'glavica' sa hrvatskog ostrva Brač.

Nalazi se na nadmorskoj visini od 1.660 metara.

Sto dvadeset godina ranije, 1845. godine, na tom mjestu Petar II Petrović Njegoš je izgradio kapelu i posvetio je svom stricu Petru I, poznatijem kao Sveti Petar Cetinjski. Njegoš je sahranjen u toj kapeli. Međutim, ona je porušena nakon oštećenja koja je pretrpjela 1916. u napadima austrijskih snaga tokom Prvog svjetskog rata.

Na njenom mjestu srpski kralj Aleksandar Karađorđević je 1925. podigao novu kapelu i posvetio je Svetom Đorđu.

Njegoševi posmrtni ostaci sahranjeni su u kapeli, a nakon izgradnje Mauzoleja prenijeti u njegovu kriptu.

Do Mauzoleja je probijen tunel i staza sa 461 stepenicom. Sam kompleks rađen je od 1970. do 1974. godine.

Zbog velikog snijega, put do vrha planine Lovćen često je bio nepristuačan.

Od oko 50 tona jablaničkog granita, Andrija Krstulović, učenik Ivana Meštrovića, napravio je skulpture Njegoša i dvije karijatide, figure crnogorskih žena.

Iz Splita je na Cetinje septembra 1972. dopremljena skulptura teška 28 tona sa likom Petra II Petrovića Njegoša.

Iz dvorišta Muzeja kralja Nikole na Cetinju, transportovana je na vrh Lovćena, pojasnio je za RSE rukovodilac Istorijskog muzeja Filip Kuzman.

Na početku izgradnje, skulptura Njegoša je morala prva biti postavljena kako bi se Mauzolej gradio oko nje. Naime, prema projektu, ulaz u Mauzolej je bio suviše uzak da bi skulptura naknadno mogla biti unesena.

U prenosu materijala i opreme koja je bila potrebna za izgradnju Mauzoleja, koji se nalazi na visini od preko 1.600 metara, učestvovali su i vojni helikopteri.

Na ulazu u Mauzolej su dvije karijatide, koje predstavljaju Crnogorke. Teške su po 7,5 tona.

( Radio Slobodna Evropa )