Zlosrećni "Tivat" kao krijumčarska "Nativa"

Jedan od brodova nekadašnje pomorske kompanije “Jugooceanija” iz Kotora s najčudnijom sudbinom nakon što je otišao iz njene flote, bio je brod za prevoz generalnog tereta “Tivat” (IMO 8126733).

Život je ovaj brod, deplasmana 14.719 tona, započeo 1981. godine u brodogradilištu Warnemunde u Roštoku u tadašnjoj Istočnoj Njemačkoj, kao druga u nizu od tri istovjetne sestre tipa Meridian II, koje su tamo izgrađene 1981. za Jugooceaniju.

Prvi u seriji od ta tri broda bio je “Herceg Novi” koji je “Jugooceniji” isporučen 9. aprila, “Tivat” je iz brodogradilišta isplovio11. jula, dok je posljednji u seriji za kotorsku kompaniju, brod “Risan” u operativnu upotrebu ušao 9. oktobra 1981.

U Roštoku je, inače, krajem sedamdesetih i početkom osamdesetih godina prošlog vijeka, izgrađeno 25 ovakvih polukontejnerskih brodova tipa Meridian II, za naručitelje iz tadašnje Istočne Njemačke, Jugoslavije i Indije.

“Tivat” je bio dug 157, širok 22 metra i s gazom od 9 metara, a mogao je da pored tereta u štivama, na palubi ukrca još ukupno 317 kontejnera.

Maksimalnom brzinom od 17 čvorova pokretao ga je dizel motor tipa MAN B&W K8Z70/120E snage 11.200 konja.

Na svečanosti u Roštoku, 10. jula 1981. imenom “Tivat”, brod je krstio pokojni Anđelko Stjepčević, tadašnji predsjednik Opštine Tivat. Prvi zapovjednik broda bio je kapetan duge plovidbe Stevo Drašković, a prvi upravitelj stroja Đorđe Vulović.

U floti “Jugoocenije” “Tivat” je bez većih problema ili incidenata plovio do sredine 1992. godine, mahom na redovnoj liniji kotorskog broda između jadranskih i luka u Meksičkom zalivu.

Krajem maja 1992. na snagu stupaju sankcije UN-a prema tadašnjoj Saveznoj Republici Jugoslaviji, a brodovi Jugooceanije jedan za drugim, u narednih par mjeseci bivaju zaustavljeni i zarobljeni po raznim lukama svijeta.

Da izbjegne takvu sudbinu, “Tivtu” nije pomoglo ni to što je u međuvremenu s jugoslovenske već bio preregistrovan na maltešku zastavu i s Jugooceanije prebačen na jednu od njene četiri novoosnovane brodarske kompanije na Malti - Zeta Ocean Shipping sa sjedištem u Valeti.

Brod je nakon više od tri godine stajanja ponovno u ekspolataciju uveden u martu 1996. kada je isplovio iz jednog od brodogradilišta u Kini, gdje je generalno remontovan.

Međutim, to je već bila posljednja faza života “Jugooceanije” koja se pod teretom nerazumnih kredita uzetih nakon okončanja sankcija za pokretanje flote, činjenice da kompanija od sredine 1992. do početka 1996. nije mogla ništa priohodovati već je samo trpjela ogromne troškove, te nestručnog rukovođenja od strane pomorstvu nevičnih, DPS partijskih kadrova u direkciji, bukvalno urušila.

“Jugooceanija” je tako od 1998. počela polako da rasprodaje svoju flotu, pa je tako i “Tivat” došao na red...

Novo ime

U novembru 1999. godine brod je, tada još uvijek pod imenom “Tivat” i u vlasništvu “Jugooceanije”, u jednoj od turskih luka ukrcao teret čelika u rolnama i limovima za Čile.

Isplovio je 11. novembra i, dok je bio u plovidbi Mediteranom, brod je krajem te godine kupila kompanija Grupo P registrovana u Peruu.

Dok je “Tivat” još bio u navigaciji, novi vlasnik mu je promijenio ime u “Nativa”.

To je urađeno na način karakterističan onom koji se primjenjuje za brodove koji se kupuju za neko vrlo kratko vrijeme ili s nekim posebim zadatkom, u toku kojeg će se više nego isplatiti svom novom vlasniku ili kada se brodovi šalju na posljednje putovanje do rezališta u kojem će biti isječeni u staro željezo: posljednje slovo “T” u riječi TIVAT je prefarbano, a ispred dotadašnjeg imena broda rukom su na boku ispisana slova “N” i “A”, pa je “Tivat” postao “Nativa”.

Na krmi mu se umjesto dotadašnje malteške zavijorila zastava male karipske državice Sent Kits i Nevis.

U jednoj od usputnih luka s “Native” se iskrcala dotadašnja posada “Jugooceanije”, a brod je dobio novu 20-članu posadu, sačinjenu od neuobičajene mješavine državljana Kolumbije, Rusije, Ukrajine, Njemačke, Venecuele i Perua.

Međutim, američka savezna Uprava za borbu protiv droge DEA obavještajnim putem je dobila informaciju da će “Nativu” jedan kolumbijski kartel koristiti za šverc narkotika.

Po tim informacijama “Nativa” je drogu trebalo da preuzme na pučini s nekog manjeg broda, a onda da je iskrca u Čileu, odakle bi droga kasnije drugim kanalima bila prebačena za Zapadnu Evropu.

Brod je stoga bio pod stalnim nadzorom DEA-e i njenih partnera - bezbjednosnih i policijskih službi u Centralnoj i Južnoj Americi, dok je u decembru prošao kroz Panamski kanal i nakon toga se zaustavio u nikaragvanskoj luci Korinto.

Odavde je “Nativa” uskoro isplovila, stigla u luku Arika u Čileu, nakon čega je ponovno isplovila i u vodama Tihog okeana ispred obala Ekvadora, u januaru 2000. imala susret s jednim manjim ribarskim brodom, tokom kojeg je, kako su bezbjednosne službe i DEA i očekivali, preuzela veće količine narkotika.

“Nativa” se potom uputila prema svojim ranije najavljenim redovnim lukama Ikike i Antofogasta u Čileu, ali je ubrzo presretnuta od strane čileanske mornarice i policije, te je brod priveden u luku Arika gdje je na njemu izvršena premetačina.

Posada je ćutala kao zalivena, a isražitelji u prvi mah nisu pretresom broda ništa pronašli. Međutim, osjećaj i iskusno oko jednog od istražitelja primijetili su svježe tragove sječenja i varenja metala na jednom od preko dva metra širokih velikih jarbola teške teretne samarice na glavnoj palubi broda.

Jarbol je ponovo otvoren švajs aparatom i u njegovoj šupljoj unutrašnjosti je nađeno čak 9,7 tona kokaina, uredno upakovanog u nekoliko stotina plastičnih vrećica veličine manjih jastuka.

Vrijednost pronađene droge procijenjena je na skoro 900 miliona američkih dolara, po čemu je ova zapljena narkotika na “Nativi” kao najveća ušla u istoriju čileanskog rata protiv narkotrafikanata.

Nova havarija

Posada “Native” je pohapšena, a brod zaplijenjen i zarobljen u Ariki. Prepušten nebrizi, bivši “Tivat” je ovdje narednih pet godina propadao i doživio čak dva manja prodora vode u strojarnicu.

Napokon, prodat je na sudskoj dražbi, pa je u junu 2005. ponovno zaplovio pod novim imenom “Taurus”. To ime je nosio do februara 2008. kada bivši “Tivat” na samo dva mjeseca postaje “Rasha”, da bi u aprilu iste godine dobio novo ime “Sea Star”, a na krmi mu se zavijorila zastava Sjeverne Koreje.

Međutim, starom “Tivtu” se nije dalo i brod je uskoro tragično završio svoj život, pod vrlo čudnim okolnostima.

Naime, dok je nakrcan pijeskom (?!) plovio iz Egipta prema Ujedinjenim Arapskim Emiratima, “Sea Star” je 25. avgusta 2009. u vodama Crvenog mora, na oko 60 milja zapadno od saudijske luke Džeda, doživio havariju u strojarnici.

Prema zvaničnom izvještaju koji je kasnije podnio zapovjednik, došlo je do pucanja na nekoj od cijevi sistema rashlade pa je morska voda počela da prodire u brod.

Posada se, navodno, uspaničila i nije adekvatno snašla, pa je zapovjednik izdao naredbu da se brod napusti, smatrajući da će “Sea Star” sigurno ubrzo da potone.

To se međutim, nije desilo, i bivši “Tivat” je, iako s poplavljenom strojarnicom, plutao još narednih šest dana, sam i ostavljen bez posade.

Sedmog dana je napušteni brod pronađen na pučini Crvenog Mora, ali nigdje u blizini na manje od 24 sata plovidbe, nije bilo raspoloživog remorkera koji bi pokušao da uzme “Sea Star” u tegalj i spasi ga.

Ubrzo je, međutim, bivši “Tivat” bez svjedoka koji bi to mogli potvrditi potonuo, a o čemu je javnost saznala indirektno jer se sedmog dana pošto ga je posada napustila, aktivirao signal jedne od spasilačkih (EPIRB) plutača sa “Sea Stara”.

EPIRB plutače, naime, automatski, kada dođu u dodir sa morskom vodom, počnu emitovati poziv u pomoć i signal po kome se orijentišu spasioci koji u takvim okolnostima traže i spašavaju posadu potonulog broda.

Budući da je “Sea Star” već bio napušten i da na njemu nije bilo ljudi, niko se nije ni osvrtao na poziv u pomoć sa EPIRB plutače nekadašnjeg “Tivta” koji je tako, sam i napušten, skončao život u dubinama Crvenog mora, poslije 28 godina plovidbe raznim svjetskim morima i okeanima.

( Siniša Luković )