Je li ministar shvatio šta znači semper paratus?

Da je što se tiče sigurnosti na moru, ali i tzv. unutrašnjim plovnim putevima u Crnoj Gori, odavno vrag odnio šalu i da su nas samo dobri Bog i Sveti Nikola do sada sačuvali od težih posljedica, odavno dobro znaju svi oni koji od mora ili pri moru (jezeru) žive.

Aleluja! To je izgleda nakon njegovog najnoveg oglašavanja na društvenoj mreži X izgleda konačno shvatio i resorni ministar Filip Radulović (PES) kojemu je trebalo tri manje ili veće nesreće na plovnim putevima u samo nekoliko dana, da konačno i on sa svoje strane spozna najveći stepen mudrosti i crnogorskoj javnosti prozbori: “Sudar tri plovila na Žabljaku Crnojevića, kada je poginula jedna osoba a više povrijeđeno upozorava nas na brojne probleme.”

Really, ministre?! No kidding? Dakle, džabe se stalno oglašavaju primorci kojima se smučilo da gledaju svakodnevno bjesomučno divljanje po zalivu Boke ili akvatorijumu blizu plaža na budvanskoj, barskoj i ulcinjskoj rivijeri, džabe manje-više glasno protestuje pomorska struka, džabe okrugli stolovi na akademskom nivou gdje o problemima katastrofalno lošeg nivoa sigurnosti na moru već dvije godine zaredom vrlo otvoreno i detaljno pričaju eksperti iz zemlje i inostranstva, džabe mediji objavljuju tekstove i priloge o tome...

Ministar pomorstva je, da mi svi zajedno, imamo problem koji samo igrom srećnih okolnosti (i Božjeg proviđenja) do sada nije rezultirao sa par desetina mrtvih, spoznao tek nakon najnovije nesreće na Skadarskom jezeru u kojoj su se po mrklom mraku sudarila ne dva, nego čak tri plovila, jedan čovjek izgubio život, a još sedam ljudi je lakše ili teže povrijeđeno. Prethodne dvije nesreće u Bokokotorskom zalivu u kojoj se jedan od taksi gliseraša iz čista mira, punim gasom zabio u brod koji mu je dolazio u susret i pritom je taj drugi brod gliseraš pogodio u njegov lijevi bok (a svi koji imaju makar brevet voditelja čamca ili završenu prvu godinu nautičkog smjera Srednje pomorske škole znaju što to znači po COLREG/PISM-u), te incident na budvanskoj rivijeri o kojem mediji nisu ni izvijestili, a gdje se skuter zabio u pedalinu, nisu probudili pažnju resornog ministra jer se on tada vjerovatno sa brojnom svitom koja ga prati, pakovao za višednevnu službenu posjetu Kini. Dvije osobe povrijeđene u ta dva incidenta nisu zavrijedile ministrovu pažnju. Isto kao što tu pažnju nadležnih inspekcija već godinama ne privlače sajtovi brojnih firmi koje u Boki sa gotovo svakog zamislivog i nezamislivog mjesta, nude i pružaju usluge “adrenalinske vožnje gliserima”, odnosno tzv. brze izletničke ture.

A trebalo bi. Jer, u kontekstu u za plovila dužine do 24 metra propisane maksimalne (tzv. sigurnosne) brzine plovidbe u zalivu od 14 čvorova, odnosno 10 čvorova u Kumborskom i tjesnacu Verige, svakome ko zna matematiku za prvi razred osnovne i udaljenosti između tih lokacija, jasno je da se npr. izletnička tura Kotor - Gospa od Škrpjela -Tivatski zaliv - obilazak potkopa na Luštici - obilazak Mamule - Plava špilja sa povratkom u Kotor i sa po 20 minuta zadržavanja na Gospi, odnonsno u Plavoj špilji, fizički NE MOŽE realizovati za obećana tri sata, osim ukoliko taxi boat gliser koji je vozi, pritom ne plovi prosječnom brzinom od najmanje 30 čvorova. A to je više nego dvostruko, odnosno trostruko više od maksimalno dozvoljene brzine plovidbe, zar ne? Da sada “ne ulazim u sitna crevca” ove problematike tipa da većina od preko 200 taksi boat glisera koji neprekidno jurcaju Bokom umjesto najmanje dva člana posade koliko traže propisi ima samo jednog i to najčešće diskutabilno obučenog i osposobljenog, mladog i neiskusnog skipera, da je pitanje imaju li na brodu svu propisanu sigurnosnu opremu i da li je ukrcana lica uopšte koriste tokom plovidbe, sprovodi li se testiranje skipera na prisustvo alkohola i psihoaktivnih supstanci, imaju li oskudne nadležne službe tehničke mogućnosti da i pred sudom relevantno dokažu ono što svi vidimo golim okom - opšte divljanje po moru i ugrožavanje sigurnosi plovidbe, da li druge inspekcije kontrolišu imaju li taksi boat gliseraši ili iznajmljivači skutera legalno stečene (zakupljene) i zvanične privremene lokacije u zoni morskog dobra za obavljanje tih djelatnosti, izdaju li se svim korisnicima njihovih usluga fiskalni računi.... Vodi li se uopšte safety track record pojedinih pružalaca ovih usluga pa da se oni sljedstveno tome, oni podvrgavanju pojačanom nadzoru, jer recimo, taksi boat gliseraške firme iz Kotora čije je plovilo prošle nedjelje u Boki “iz čista mira” udarilo drugu jahtu koja mu je išla u susret, prije godinu dana iz neutvrđenih razloga potonuo kod rta Veslo dok je vozio turiste prema Plavoj špilji, a devet ljudi sa njega morali su spasavati drugi brodovi?

Nakon svega ovoga ministar pomorstva ima recept: “Krenuli smo u izradu novih Zakona o sigurnosti pomorske plovidbe i Zakona o unutrašnjim vodama (valjda Zakona o plovidbi na unutrašnjim plovnim putevima - prim aut. jer iz ovakvog naziva zakona ispada da se Ministarstvo pomorstva zapravo bavi vodoprivredom). Novim Zakonom o sigurnosti pomorske plovidbe i Zakonom o unutrašnjim vodama uvešćemo red kako bi se poštovala pravila plovidbe. Namjera nam je da Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji Ministarstva pomorstva obezbijedimo više inspektora koji će kontrolisati primjenu propisa”, poručio je ministar Radulović na mreži X.

E sad, postavlja se pitanje da li ministrov populizam kojim ga očito pune njegovi najbliži ekspert-savjetnici za pomorstvo, jači od opšteg zdravoga razuma ili nije. Naime, Crna Gora već ima (kakav takav, ali ga ima) Zakon o sigurnosti pomorske plovidbe a koji u pojedinim odredbama, tretira i plovidbu na unutrašnjim plovnim putevima (Skadarskom i Pivskom jezeru, odnosno rijeci Tari radi splavarenja). U njemu je već propisano sve ono što ministar Radulović tvrdi da će novi zakoni koje on piše, eliminisati kao problematiku u ovoj oblasti. Ima ovaj zakon i vrlo jasno definisane, pozamašne kaznene odredbe koje, da se primjenjuju (odnosno da ih ima ko u sistemu crnogorske pomorske uprave primijeniti) vrlo bi brzo uvele red i na moru i na jezeru. Naime, ona firma koju “oderete” novčanom kaznom od 20.000 eura li skiper kome odrežete kaznu od 2.000 eura za svako pojedinačno prekoračenje maksimalno dozvoljene brzine plovidbe ili za svaki drugi slučaj nepoštovanja propisa o sigurnosti plovidbe, a što i aktuelni zakon omogućava, sigurno će se vrlo brzo dovesti u red i prestati da divlja po moru ugrožavajući i sebe i druge i ometajući ama baš sve druge koji se ne opredijele da korišćenjem njihovih usluga ovih firmi i preduzetnika, “uživaju” u ljepotama Boke.

Da bi se postiglo, Ministarstvo pomorstva konačno,mora da “mrdne repom” i da poput minsitra koji ga vodi, ne pokušava da javnosti “proda rog za svijeću” jer je upravo Radulović koji sada govori o “namjeri da Pravilnikom o unutrašnjj siustematizaciji Ministarstva pomorstva obezbijedimo više inspektora koji će kontrolisati primjenu propisa”, prilikom izrade posljednje sistematizacije Ministartva saobraćaja i pomorstva kojeg je on donedavno vodio, ODBIO zahtjev svojih tadašnjih saradnjika da se poveća broj inspektora sigurnosti plovidbe u državi, kao i da se Port State Control inspektori konačno natjeraju da pored svog redovnog posla kontole brodova pod stranom zastavom u našim vodama, pozabave i poslovima deficitarne inspekcije sigurnosti plovidbe nad plovilima pod domaćom zastavom, a što im zakon omogućava da čine, ali oni neće.

Stoga je trenutno cijela država vjerovali ili, kada je u pitanju sigurnost plovidbe i na moru i na unutrašnjim vodama, svedena na JEDNOG inspektora - kapetana duge plovidbe Grujicu Dudića iz Kotora. Sve da je on ima natprirodne moći i da praksom demantuje Ajnštajnovu teoriju relativiteta, Dudić ne može biti isto vrijeme na svakom mjestu, a pogotovo ne onda kada mu Ministarstvo pomorstva ni više do godinu dana od kada ga je nabavilo, nije bilo u stanju predati na upotrebu novi inspekcijski brzi čamac.

A moglo je sve biti mnogo, mnogo drugačije samo da je ministar Radulović protekle mjesece svog mandata iskoristio na pravi način i da je umjesto što je partijski u korist PES-a kadrirao po sistemu pomorske uprave, dovodio u njega svoje ili drugove iz škole gurua te partije iz Pljevalja, ispoštovao stavove i mišljenja struke koji su mu milion puta prezentirani i da je konačno u Crnoj Gori uveo sistem kakav decenijama postoji i besprekorno funkcioniše u zemlji gdje je ministar Radulović odrastao i školovao se. Naime, u SAD se svi koji su na moru ili jezerima u prekršaju “kao đavola se boje” US Coast Guarda - američke Obalne straže, a koja je svima koji su na bilo koji način ugroženi na moru, istovremeno najveći mogući prijatelj i često jedini spasilac. Džabe su do sada bile studijske posjete ministra Radulovića i njegovih savjetnika, saradnika i partijskih kolega US Coast Guardu kada se iz njih očito, ništa nije naučilo - čak ni iz osnovnog mota organizacije “Semper Paratus” koji ukazuje da sistem pomorske uprave i vlasti jedne ozbiljne države (a to na žalost Crna Gora očito nije i teško da će ikada biti) mora biti UVIJEK SPREMAN da odgovori na sve izazove, pa i divljanje po moru neiživljenih individua ili trkača za brzom zaradom.

( Siniša Luković )