Suficit 30 miliona, a nije plaćeno 108 miliona

Državni budžet je za period januar-jun imao suficit od 30,4 miliona eura, dok u istom periodu nisu isplaćeni planirani rashodi od 108,5 miliona eura, navedeno je u izvještaju o ostvarenju budžeta za prvo polugodište kojeg je juče objavilo Ministarstvo finansija.

Država je za šest mjeseci prihodovala 1,3 milijarde eura, što je za 75 miliona eura više od plana. Taj rast je ostvaren najviše zbog povećane naplate kod poreza na dobit koja je iznosila 191 milion i za 50 miliona je bila veća od plana. To je porez na dobit koji su crnogorske kompanije i drugi poreski obveznici ostvarili u 2023. godini.

Pad naplate PDV-a zbog povrata?

Najznačajniji državni prihod bio je porez na dodatu vrijednost (PDV), od njega se u državnu kasu slilo 536 miliona eura što je za 0,6 miliona manje od plana. Iz Ministarstva finansija navode da je neto naplata ovog poreza niža od plana zbog toga što su u ovom periodu riješili veliki broj zahtjeva o povraćaju PDV-a.

“Poreska uprava je od januara intenzivirala aktivnosti na kontroli i obradi zahtjeva i ubrzala dinamiku povraćaja od početka 2024. godine i navedeno u značajnoj mjeri utiče na stimulisanje poslovnog ambijenta i ukidanje biznis barijera u privredi. U tom kontekstu, povraćaj PDV-a u periodu januar-jun 2024. godine veći je u odnosu na isti period prethodne godine za 7,4 miliona eura ili 15,8 odsto”, navedeno je u obrazloženju.

Za isplatu penzija falilo 111 miliona

Od doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje, što je drugi po iznosu državni prihod, dobijena su 244 miliona eura, što je za 9,4 miliona eura više od plana. Za isplate penzija u istom periodu bilo je potrebno 355 miliona eura, što znači da je 111 miliona bio deficit Fonda penzijskog i invalidskog osiguranja za ovih šest mjeseci. Odnosno 68 odsto potrebnog novca za isplate penzija je obezbijeđeno iz naplate penzionog doprinosa, a ovaj nedostajući dio novca za penzionere nadoknađen je iz drugih opštih budžetskih prihoda.

Nacrtom fiskalne strategije i takozvanim programom poreske reforme “Evropa sad 2”, predviđa se smanjenje stope doprinosa sa sadašnjih 20,5 odsto na 10 odsto, što bi značilo povećanje deficita Fonda PIO na oko 280 miliona eura. Ta buduća budžetska rupa se planira pokriti tako što bi se na značajan broj proizvoda i usluga povećala poreska stopa PDV-a sa sedam na 15 odsto, kao i povećanjem minimalnih zarada na 600 i 800 eura čime bi se povećala osnovica za obračun poreza i doprinosa.

U samom junu od doprinosa za PIO naplaćeno je 44,6 miliona eura, što je za 2,3 miliona ili za 4,8 odsto niže od plana.

Iz Ministarstva finansija navode da je ovaj pad naplate doprinosa nastao jer su “podaci vremenski prilagođeni, odnosno da se naplata od strane Poreske uprave danas, knjiži u trezoru kao prihod narednog dana”.

“Dakle, prihod posljednjeg dana u mjesecu kroz sistem računovodstva javnog sektora evidentira se kao prihod narednog mjeseca. Ova kategorija prihoda budžeta veća je u poređenju sa istim mjesecom 2023. godine za 0,5 miliona eura, 1,1 odsto”, obrazlažu iz ovog resora.

Ovo obrazloženje bi značilo da je značajan dio doprinosa za penzijsko osiguranje uplaćen posljednjeg dana juna, a da su oni knjiženi kao prihodi u julu, zbog čega ih nema u izvještaju za jun. Međutim, ako je takva praksa, nejasno je da li su doprinosi plaćeni posljednjeg dana maja knjiženi za jun, i ako jesu zašto saldo nije na nivou plana.

Dio privrede prijavio veću dobit

Od poreza na dobit pravnih lica dobijen je 191 milion eura, što je za 50 miliona ili 35,4 odsto više od plana. Ovaj porez se uobičajno plaća nakon što kompanije predaju poreske prijave u martu za prethodnu godinu. Prošla godine je bila dobra za firme iz oblasti trgovine, bankarstva, energetike... što je i uticalo na ovogodišnju veću naplatu poreza na dobit.

Od akciza je za šest mjeseci prihodovano 160 miliona eura, što je za četiri milion ili za 2,5 odsto više od plana.

Najveći doprinos rastu prihoda od akciza zabilježen je kod naftnih derivata i to u iznosu od 83,9 miliona eura, što je za 8,8 miliona ili 11,7 odsto veće u odnosu na isti period prethodne godine. Od akciza na duvan i duvanske proizvode naplaćeno je 54,3 miliona eura, što je za 10,6 miliona ili 24,3 odsto više u odnosu na istih šest mjeseci prošle godine.

Kod ostalih manje zastupljenih državnih prihoda, naplata je većinom bila malo iznad plana ili na nivou očekivanog.

Plaćanja niža od plana bila i za socijalu i kapitalne projekte

Izdaci budžeta iznosili su 1,27 milijardi eura i bili su za 108,5 miliona ili za 7,8 odsto niži od plana.

Za bruto zarade zaposlenih u državnom dijelu javnog sektora za šest mjeseci potrošeno je 335 miliona eura, što je za 20 miliona više nego lani u istom periodu, a za četiri miliona manje od ovogodišnjeg plana.

Za trensfera za isplatu prava iz oblasti socijalne zaštite, računajući i isplatu penzija i raznih socijalnih naknada, utrošena su 483 miliona eura, što je 14,6 miliona eura manje od plana.

Na transfere institucijama, pojedincima, nevladinom i javnom sektoru isplaćeno je 177 miliona eura, odnosno 24,2 miliona manje od plana.

Za kapitalne projekte plaćeno je 75 miliona eura, odnosno 13,5 miliona eura, ili 15,2 odsto manje od plana.

Vlada je za ovih šest mjeseci vratila 307 miliona eura starih dugova, tako što je koristila ostvareni suficit, ali i smanjila depozite iz trezora za oko 270 miliona eura. Ovi depoziti nastali su u martu kada se država zadužila za 687 miliona eura, emitujući međunarodne obveznice od 750 miliona dolara.

( Goran Kapor )