Platiće ko arči "ženski" novac i državna vozila

Agencija za sprečavanje korupcije (ASK) ocijenila je krajem jula da je potrebno predvidjeti sankcije za sva kršenja Zakona o finansiranju političkih subjekata i izbornih kampanja, uključujući i korišćenje službenih automobila u toku kampanje u neslužbene svrhe i trošenje novca namijenjenog ženskim organizacijama za redovan rad partija.

ASK je u mišljenju na taj akt, koje je dato po službenoj dužnosti i koje potpisuje direktorica te institucije Jelena Perović, naveo da sadašnji pravni okvir ne predviđa efikasne mjere zaštite i kazne za zaobilaženje pravila, što, dodaje, ograničava efikasan nadzor nad sprovođenjem zakona.

Agencija u dokumentu dostavljenom Vladi, skupštinskim odborima za antikorupciju i sveobuhvatnu izbornu reformu i Savjetu ASK-a, kaže da je detektovano više nedostataka u odredbama izbornog zakona i daje niz preporuka kako bi se stvorile pretpostavke za njegovo unapređenje.

Ukazuje na potrebu usaglašavanja izbornog zakona sa Zakonom o prekršajima, tako što će se, u članu 15 akta o prekršajima, u subjekte prekršajne odgovornosti uvrstiti i politički subjekti i odgovorni u njima, kako bi se stvorili formalni preduslovi za potpunu primjenu Zakona o finansiranju političkih subjekata i izbornih kampanja.

Ako bi se njihova primjedba prihvatila, to bi značilo da bi se mogao pokrenuti postupak protiv koalicija i grupa birača, s obzirom na to da ih Zakon o prekršajima ne prepoznaje, jer nemaju status pravnih lica.

Agencija ukazuje da je potrebno dodatno ograničiti ili potpuno ukinuti mogućnost nenovčanih priloga koje partije dobijaju, a koji se obračunavaju prema tržišnoj vrijednosti i prijavljujuju kao prihod. Tvrde da taj oblik priloga nije rijedak u praksi i da je “izazov definisati šta predstavljaju odstupanja od tržišnih uslova”.

Zakon propisuje da je nenovčani prilog pružanje usluge ili proizvodi dati političkoj partiji bez naknade ili pod uslovima kojima se partija stavlja u povlašćeni položaj u odnosu na druge potrošače, zaduživanje kod banaka i drugih finansijskih institucija i organizacija pod uslovima koji odstupaju od tržišnih, kao i otpis dijela dugova.

Agencija u mišljenju navodi da se u privatne izvore finansiranja partija ubrajaju i zaduživanja kod banaka i drugih finansijskih institucija.

“Kao zaduživanja kod banaka navode se krediti, zajmovi i ostale usluge kod banaka i drugih finansijskih institucija u skladu sa zakonom. Postojeće zakonsko rješenje sadrži manjkavosti jer ne propisuje uslove, pravila i rokove za zaduživanje kod banaka i finansijskih institucija, što usljed postojećih nepreciznosti i nejasnoća ostavlja prostor za paušalno tumačenje ove zakonske odredbe, te ograničava efikasan nadzor”, piše u dokumentu objavljenom 24. jula na sajtu ASK-a.

U mišljenju je navedeno da postojanje člana zakona koji se odnosi na novac koji partije dobijaju za redovan rad ženskih organizacija, bez sankcije, obesmišljava njegovu suštinu, jer ostavlja prostor za zloupotrebu da se taj novac koristi za redovan rad stranaka, a ne za ono za šta je namijenjen.

Zakonom o finansiranju političkih subjekata i izbornih kampanja novac iz budžeta, namijenjen radu ženskih organizacija u partijama, mora se koristiti isključivo na način predviđen statutom ženskih organizacija.

Za finansiranje redovnog rada ženskih organizacija u političkim subjektima u Skupštini izdvaja se 0,05 odsto planiranih ukupnih budžetskih sredstava, umanjenih za sredstva kapitalnog i budžeta državnih fondova (tekući budžet).

Za ženske organizacije u partijama u skupštinama opština izdvaja se 0,11 odsto planiranih ukupnih budžetskih sredstava, umanjenih za sredstva kapitalnog budžeta.

“Izuzetno, za opštine čiji je budžet manji od pet miliona eura, budžetska sredstva za finansiranje redovnog rada ženskih organizacija u političkim subjektima u skupštini opštine iznose od 0,11 odsto do 0,3 odsto planiranih ukupnih budžetskih sredstava, umanjenih za sredstva kapitalnog budžeta”, piše u Zakonu.

Agencija podsjeća da je zakonom zabranjeno javnim funkcionerima da koriste službene automobile u izbornoj kampanji, osim u slučajevima službene potrebe.

“Ipak, za kršenje ove zabrane izostala je prekršajna sankcija u samom zakonu koja se mora predvidjeti, kao i sam postupak utvrđivanja ovog kršenja kao jedini način kako se može doprinijeti efikasnijoj prevenciji zloupotrebe državnih resursa u izborne svrhe”, stoji u dokumentu.

ASK ocjenjuje i da je neophodno izvršiti usklađivanje Zakona o finansiranju političkih partija i izbornih kampanja i Zakona o radu u dijelu koji se odnosi na zaključivanje ugovora za obavljanje privremenih i povremenih poslova i razmotriti ograničavanje zabrane na zaključivanje ugovora o djelu, uz propisivanje ograničenja i obaveza i na privredna društva koja se nalaze u državnom vlasništvu, odnosno vlasništvu lokalne smaouprave.

Zakonom sada nije propisana zabrana zaključivanja ugovora o djelu, kao ni zapošljavanja za popunu slobodnih radnih mjesta u skladu s važećim aktom o sistematizaciji. Dozvoljeno je, dodaje se, zaključivanje ugovora za obavljanje privremenih ili povremenih poslova, iako je to u suprotnosti sa Zakonom o radu.

U okviru Odbora za sveobuhvatnu izbornu reformu krajem juna formirana je radna grupa za izradu nacrta Zakona o finansiranju političkih subjekata i izbornih kampanja. U njoj učestvuju predstavnici svih političkih partija i klubova poslanika koji su zastupljeni u Odboru, kao i predstavnici akademske zajednice i nevladinog (NVO) sektora. Radna grupa je tokom jula zasjedala pet puta.

Zakona o finansiranju političkih subjekata i izbornih kampanja usvojen je krajem 2019. godine, a stupio je na snagu u januaru 2020.

( Željka Vučinić )