Istraživanje "Vijesti" o kupovinama u marketima: Budva prednjači po cijenama, ali ne zaostaju ni Pljevlja

Trgovina u lancima velikih marketa širom Crne Gore trenutno je najskuplja u Budvi, u kojoj 13 artikala osnovne gramaže, čije su cijene “Vijesti” bilježile, treba platiti 37,8 eura. Ipak drugi najskuplji od posjećenih trgovačkih lanaca, i to na suprotnom kraju države bio je u Pljevljima, u kojima je ista potrošačka korpa koštala oko 30 centi manje, odnosno 37,5 eura.

Još povoljnije, mogu trgovati i oni u Tivtu koji za ove proizvode moraju platiti 37 eura, dok je tokom ljetnje turističke sezone, neznatno povoljnija trgovina bila u Podgorici, u kojoj za ovu korpu treba izdvojiti 36 eura. Međutim, i unutar gradova postoje značajne razlike, tako su u marketu u centru Podgorici cijene iste kao u marketu te kompanije u Budvi, dok su marketima istog lonca na periferiji glavnog grada cijene znatno niže.

To su neki od rezultata istraživanja koje su reporteri “Vijesti” sproveli u više gradova, pri čemu su na sjeveru, jugu i u centralnom dijelu države, išli u markete istog velikog trgovačkog lanca, popisivali cijene identičnih artikala, proizvođača i gramaže, kako bi se utvrdilo kolike su stvarne razlike za potrošače po regijama.

Cijene u junu ove godine, po podacima Uprave za statistiku Monstat, bile su 4,1 odsto više nego u istom mjesecu prošle. Junske cijene proizvoda i usluga lične potrošnje, takođe su zvanično bile u prosjeku 0,1 odsto više nego majske, dok je najveći uticaj na mjesečnu inflaciju imao rast cijena usluga smještaja, voća, mesa, mlijeka, jaja, sira, vazdušnog prevoza, kafe, čaja, bezalkoholnih pića, sokova, ulja...

Glavni grad najbolji za džep

Budva očekivano prednjači po cijenama, a posebno šampona koji košta 2,99 eura, odnosno 30 centi više nego u u Pljevljima i Tivtu. Isti šampon u Podgorici treba platiti 2,59 eura, što znači da je ovaj proizvod u Budvi skuplji oko 40 centi. U ovoj primorskoj opštini više treba platiti i za kilogram paradajza, za koji treba izdvojiti gotovo dva eura, dok je u ostalim gradovima jeftiniji za 10 do 30 centi.

Najveća zabilježena razlika je u slučaju kilograma nektarina, koje su u Podgorici jeftinije za pola eura nego u Budvi. Tako je za njih u Budvi potrebno platiti 2,79 eura, dok iste u Glavnom gradu koštaju 2,29. Osim toga, u Budvi i 100 grama kafe treba platiti 10 do 20 centi više, tj. euro i po dok je u ostalim gradovima oko 1,3 eura.

Primorje je osjetno skuplje posebno kada su u pitanju lubenice, pa potrošači u Budvi i Tivtu za ovo osvježenje, plaćaju duplo skuplje u odnosu na Podgoricu i Pljevlja, i to 50 umjesto 25 centi.

Po ukupnom nivou cijena mnogo ne zaostaju ni Pljevlja, u kojima u odnosu na ostale gradove ističe kilogram budimske kobasice, koji košta 60 centi više, tj. 14,59 eura. U ostalim opštinama cijena je oko 14 eura. Skuplji u Pljevljima je i litar mlijeka sa čepom, a treba ga platiti 10 centi više. U ovom gradu je zabilježena i najveća cijena makarona, koje su 25 centi skuplje nego u ostalim, u kojima koštaju 1,19 eura. Za 10 centi nego u ostatku države je skuplja i limenka piva, koju u Pljevljima treba platiti 1,15 eura.

Sa druge strane, kafa u ovoj opštini kao i u Podgorici, ima najnižu cijenu u odnosu na primorje. Među artiklima kojima su cijene iste nezavisno od grada i regije su voda i pašteta, i koštaju 0,59 odnosno 0,85 eura.

Troškovi dižu cijene na jugu

Da razlike ima, ekipa “Vijesti” je utvrdila i čitajući katalog popusta koje trgovci objavljuju i u kojima navode da popusti važe samo u određenim opštinama, odnosno svim koje nisu u primorskom dijelu države. “Vijesti” su pitali ove trgovačke lance zbog čega popuste nemaju za one koji žive u primorskom dijelu Crne Gore, a odgovorili su iz kompanije “Voli” da su troškovi poslovanja glavni krivac za to.

“Imajući u vidu veće troškove koje imamo u primorskim objektima: (osim većeg troška zakupa), bilježimo značajno uvećavanje tima tokom sezone, tu je i trošak uvećane zarade zaposlenih, uvećani trošak transporta i logistike, kao i ostali troškovi, prinuđeni smo da tome prilagodimo poslovnu strategiju. Sledeća akcija “Uhvati popuste” obuhvatiće kompletan lanac marketa”, naveli su iz ove firme.

“Vijesti” su o razlikama u cijenama i popustima po regijama, pitale i ostale velike trgovačke lance, od kojih očekuju odgovore.

Ocjena da je život u Crnoj Gori skup, može se redovno čuti a posebno tokom ljetnje turističke sezone. Takođe, od jula na snazi nije bila nijedna državna akcija za smanjenje inflacije i očuvanje standarda građana, dok je Vlada 22. jula vratila raniju mjeru o ograničavanju trgovačkih marži na pet osnovnih životnih namirnica. Tako su marže na pšenično brašno tipa 400 i 500, šećer kristal, suncokretovo ulje i kuhinjsku so, sada u trgovini na veliko ograničene do pet odsto, a u trgovini na malo do sedam odsto. Marža je razlika između nabavne i prodajne cijene robe.

Ruka države neophodna

Iz Unije slobodnih sindikata (USSCG) su “Vijestima” kazali da vjeruju da su za kupovnu moć građana prijeko potrebne nove državne akcije i pomoći. Istakli su da je posljednja državna akcija “limitirane cijene”, definitivno usporila kretanja inflacije i zadržala nivoe cijena prehrambenih proizvoda.

Vlada je ovu mjeru pokrenula krajem marta, kada su marže u dogovoru sa trgovcima bile ograničene na 43 proizvoda, pri čemu je planirano da se, kada se uzmu u obzir sve gramaže i proizvođači, smanje cijene 500 artikala. Akcija je u tom obliku trajala do 31. maja, nakon čega je produžena za još mjesec, ali se odnosila samo na 16 domaćih proizvoda.

“Prema stavovima USSCG ovu akciju nije trebalo ni prekidati, imajući u vidu rastući trend inflatornih kretanja. Crna Gora je zemlja koja se oslanja na turizam, te budžet najviše prihoduje upravo tokom trećeg kvartala (jul, avgust, septembar), što je vjerovatno bio razlog što je Vlada akciju ograničavanja marži završila prije početka turističke sezone. Akcija ograničavanja marži možda nije dala očekivane rezultate, vjerovatno iz razloga što je broj artikala na kraju smanjen na 500 iako je prvobitno bilo najavljeno čak 5.000, ali je doprinijela ‘stagniranju’ cijena osnovnih životnih proizvoda, kao i proizvoda koji su od najvećeg značaja za domaćinstva”, naglasili su oni.

Uzalud rast plata ako cijene divljaju

Upitani na koji način bi ova mjera ubuduće mogla da se poboljša, iz USSCG su naveli da bi jedno od rješenja bilo da se 135 proizvoda koji se nalaze u njihovoj sindikalnoj potrošačkoj korpi (SPK), uključi u planiranu akciju, čime bi kako kažu, uključili namirnice koje građani najviše koriste. Kroz SPK, Unija između ostalog računa iznos koji je potreban četvoročlanoj porodici da zadovolji potrebe za hranom i pićem na mjesečnom nivou.

Naglasili su i da je korisna svaka akcija koja doprinosi iole boljem standardu građana te da se trude da ideje podijele sa donosiocima odluka.

“Uz određeno proširenje broja artikala kao i kroz rigorozniju kontrolu od strane nadležnih organa, smatramo da akcija može dosta da pomogne u suzbijanju inflacije, koja je u Crnoj Gori i dalje duplo veća u odnosu na prosjek zemalja EU. Ukoliko se donosioci odluka maksimalno ne uključe, a inspekcijski organi ne odrade svoj posao, onda smo kao društvo ponovo u zaostatku za progresom. Uzalud će nastavak programa “Evropa sad 2” povećati zarade zaposlenima, ukoliko ponovo dozvolimo povećanje cijena koje će uništiti sve i vratiti nas unazad. Zato, još jednom, podvačimo da je od krucijalne važnosti da Vlada posvećeno i efikasno iskoristi sve mehanizme zaštite od inflacije kako se životni standard ne bi urušavao, odnosno kako bi konačno kao društvo počeli da živimo nekim boljim životom, životom dostojnim čovjeka”, naveli su iz Unije.

Stiže nova akcija

Rad na novoj odluci o ograničenju marži je pri kraju a kroz nju će biti obuhvaćeno više artikala, nego kroz akciju “Limitirane cijene”, saopštio je prekjuče ministar ekonomskog razvoja Nik Đeljošaj.

Ova najava došla je deset dana nakon što je premijer Milojko Spajić u Pljevljima, naglasio da Vlada planira novu akciju ograničenja marži koji bi se primjenjivala od septembra, kako bi se sačuvao standard građana.

“Izrada Odluke je pri kraju i obuhvatiće više artikala i od prethodne odluke ‘Limitirane cijene’ i primjenjivaće se nakon sprovedenih zakonskih procedura, usvajanja na Vladi i objavljivanja u Službenom listu. Naš cilj je da savremenim i evropskim metodama postignemo procvat životnog standarda naših građana i puni ekonomski razvoj”, najavljeno je iz Đeljošajevog kabineta.

Cijene sa rafa često ne važe na kasi

Da građani na primorju osjete teret rasta cijena više nego u ostalim dijelovima Crne Gore, tvrde i čitaoci “Vijesti” koji su se redakciji žalili na njihova povećanja, ali i ističu da su na poskupljenja gotovo navikli. U jednom od dopisa, navodi se da se u Herceg Novom dešava da na policama stoje isti proizvodi sa različitim cijenama, dok se dolaskom na kasu ponovo ističu različite cijene, što se smatra za obmanu potrošača.

“Konkretno u centru Herceg Novog, 'nutela' od 700 grama je na jednoj polici nešto preko devet eura a na drugoj više od 10 eura. “Vitaminkin” džem od kajsije na polici ima akcijsku cijenu od 3,55 eura, a na kasi kucaju 4,05 eura. Takođe, ima marketa gdje se pogrešno ukucava broj kupljenih proizvoda na štetu potrošača. Tržišne inspekcije su na odmorima ili rade samo po prijavama i to u izabranim marketima. Ovakvo stanje je svojevrsno nasilje nad potrošačima, koji su potpuno nemoćni da se zaštite. Domicilnom stanovništvu nije lako da preživi sezonu u primorskim mjestima sa ovakvim ponašanjem trgovaca. I što je najvažnije, ovo je dokaz da nam je država u haosu, da radi ko šta hoće”, naveo je čitalac u dopisu.

( Mirko Kotlaš, Siniša Luković, Goran Malidžan, Vuk Lajović )