Štajnaker: Članstvo u EU neće pomoći zarobljenoj državi

Crnoj Gori je potreban novi model razvoja države i cjelokupni sistem, ne samo politički ili ekonomski, treba promijeniti kako država ne bi više bila zarobljena, ocijenila je bivša ambasadorka Njemačke u Crnoj Gori Gudrun Elizabet Štajnaker.

Ona je za “Vijesti” kazala da je neoliberalni kapitalizam donio katastrofalne posljedice i napravio veliki jaz između bogatih i siromašnih u Crnoj Gori i državama regiona, koji se i dalje povećava.

“To sa zarobljenom državom, ljudi nijesu svjesni šta to znači u praksi. Kratkoročno rješenje je da se ojača civilno društvo, a to se može desiti ako članice EU zajedno sa Evropskom komisijom mnogo više podrže civilno društvo”, rekla je Štajnaker.

Prema Svjetskoj banci, zarobljenost države je fenomen kada se zakoni kreiraju tako da se državna imovina može prebaciti određenoj grupi donosilaca odluka pod uslovima koji su nepovoljni za državu. Po pravilu, zarobljenost države se ne može posmatrati kao izolovan slučaj, već kao dobro usklađena i sistematska mreža povezana sa političkom i privrednom elitom. Iz Transparensi internešnla nedavno su kazali da je fenomen zarobljene države realnost u zemljama zapadnog Balkana. “Pod zarobljenom državom smatramo situaciju u kojoj su javne politike usmjerene ka privatnim akterima, kroz korupciju i okupljanje u okviru odgovarajućih organa i funkcija”, rekla je programska koordinatorka u TI Berlin, Mona Niemeyer na MANS-ovoj konferenciji o malim hidroelektranama koja je održana u srijedu.

Prema riječima Štajnaker, samo je u teoriji tačno da će članstvo u EU pomoći zarobljenim državama, praksa je drugačija.

“Na primjer u Bugarskoj i Rumuniji malo je toga postignuto”, rekla je Štajnaker odgovarajući na pitanje da li bi članstvo u EU riješilo probleme korupcije u državama Balkana. Ona je dodala da se zarobljena država najbolje vidi na primjeru malih hidroelektrana čiji vlasnike subvencioniraju građani preko računa.

Smatra da Direktiva EU o obnovljivim izvorima energije (OIE) u kojoj se kaže da se mogu dati povoljnosti onim koji su vlasnici malih hidroelektrana, u principu ima dobre namjere, ali je u praksi vodila u niz kriminalnih biznisa i narušavanja životne sredine.

“Sve je to u zarobljenim državama, a vi kao pojedinac nemate šansu. Trebalo bi preispitati to, što samo može organizovano civilno društvo”, kazala je Štajnaker.

Ona je upozorila da su u zarobljenim državama kleptokratske elite zarobile i civilno društvo pa je to izuzetno komplikovano kada je u pitanju novčana podrška, ali ako bi EU, odnosno EK, htjeli, oni mogu razlikovati ozbiljne NVO i one koje su dio kleptokratskog sistema.

“To sam doživjela u Bugarskoj gdje poslije ulaska Bugarske u EU prijatelji Vlade ili neki političari su osnovali NVO od novca EU, i tu ne možemo ništa, to sam čula od EK, jer su oni sada dio EU, oni imaju svoj sistem kontrole. Zamislite sada u Rumuniji, vladajuća partija koja ima apsolutnu većinu u parlamentu, smijenila je jedinu ženu, specijalnog tužioca, koja je bila najjača u borbi protiv korupcije, i to se dešava u članici EU, tako da bi bilo naivno vjerovati da stupanje u EU rješava sve te probleme”, rekla je Štajnakar.

I u EU, kako je dodala, postoje problemi, kao što je korupcija, toga ima čak i u Nejmačkoj, ali Njemačka za razliku od “zarobljenih država” Balkana ima nezavisno sudstvo.

Štajnaker se, dok je bila ambasadorka u Crnoj Gori, borla da zaštiti područje Ulcinjske solane.O na je zbog doprinosa zaštiti tog područja u novemrbu prošle godine dobila nagradu ugledne njemačke organizacije Euronatur, čiji su čelnici poručili vlastima u Crnoj Gori da što prije zaustave uništavanje Solane, najvećeg staništa ptica u Evropi. U slučaju Rudnika sudski sistem mora da reaguje

Komentarišući slučaj prodaje akcija Rudnika uglja Pljevlja državnoj Elektroprivredi, Štajnaker je rekla da je čitala o tome i da je to sada odgovornost državnih organa, ako u pravnom smislu tu nešto nije u redu.

“Pravni sistem bi morao da reaguje ako ima sumnje da tu nije nešto bilo u redu. I Vlada bi morala reagovati zato što je EPCG još u vlasništvu države, ali se od strane države vjerovatno ništa ne može očekivati, jer su oni bili u toku, ali civilno društvo može da reaguje i sudski sistem, ukoliko sistem u zarobljenoj državi funkcioniše”, navela je Štajnaker.

Manjinski akcionar EPCG - M&V Company, u vlasništvu Vasilija Miličkovića tražio je tužbom poništenje odluke Skupštine akcionara EPCG o preuzimanju Rudnika, koja je donijeta 26. marta ove godine. I pored toga, EPCG je preuzela oko 97 odsto Rudnika za 31,37 miliona eura.

Pojedinačno najviše novca dobila je italijanska kompanija A2A, država i Aco Đukanović, brat crnogorskog predsjednika.

( Biljana Matijašević )