Crna Gora najgore rangirana u Evropi: Juri se bez pojasa i kacige, sa slušalicama

Crna Gora je najgore rangirana država u Evropi kada je u pitanju upotreba zaštitnih sistema u vozilima - sigurnosnih pojaseva i sjedišta za djecu, što u kombinaciji sa učestalom brzom vožnjom predstavlja težak saobraćajni i bezbjednosni problem.

U Strategiji poboljšanja bezbjednosti u drumskom saobraćaju od 2024. do 2030. godine, objašnjava se da više od trećine vozača najmanje jednom u prethodnih mjesec dana nije koristilo sigurnosni pojas, a da skoro polovina nije koristila sjedište za djecu prilikom njihovog prevoženja.

“Ovi rezultati su posebno zabrinjavajući, posebno ako se uporede sa stanjem u zemljama Evrope, gdje je Crna Gora rangirana kao posljednja kada je u pitanju upotreba zaštitnih sistema u vozilima... S obzirom da upotreba sigurnosnog pojasa značajno smanjuje rizik smrtnog ishoda (kod vozača oko 50 odsto, putnika na prednjem sjedištu oko 40 odsto, a kod djece za oko 50 odsto), promjena stavova, navika i društvenih normi u smjeru povećanja upotrebe zaštitnih sistema, predstavlja ključni izazov preventivnog djelovanja u ovoj oblasti”, navodi se u tekstu Ministarstva unutrašnjih poslova.

U istom dokumentu piše da je preko 84 odsto vozača u Crnoj Gori prijavilo da su najmanje jednom u posljednjih mjesec dana upravljali vozilom iznad propisanog ograničenja brzine na putevima u naselju i van naselja.

I u tom segmentu problem je izraženiji u Crnoj Gori u odnosu na zemlje Evrope, pa se država “svrstava u red najslabije rangiranih zemalja”.

“Brza vožnja nije povezana samo sa rizikom nastanka saobraćajnih nezgoda, već i sa težinom posljedica, i kako je u Evropi brzina jedan od tri glavna faktora rizičnog ponašanja, neophodno je postavljanje fokusa na koncept strateškog upravljanja brzinama”, dodaju iz MUP-a.

U istom tekstu navodi se da je više od polovine vozača putničkih vozila prijavilo da su upravljali vozilom dok su bili umorni, što je za oko dva i po puta veće u odnosu na prosjek zemalja u Evropi.

Navodi se da je umor uticajni faktor za nastanak 10 do 20 odsto saobraćajnih nezgoda, zbog čega se moraju razmotriti mehanizmi smanjenja uticaja tog faktora, posebno u domenu kontrolisanja vremena vožnje, kao i edukacije i nadzora mladih vozača.

“Ako se posmatra učestalost upotrebe sigurnosnog pojasa kod putnika na prednjem i zadnjem sjedištu automobila, može se zaključiti da je stanje nepovoljno. Rezultati pokazuju da 40 odsto putnika u posljednjih mjesec dana bar jednom nisu koristili sigurnosni pojas na prednjem sjedištu i više od 90 odsto na zadnjem sjedištu automobila”.

Bez kacige, ali sa slušalicama

Iz MUP-a navode i da vožnja bicikla posljednjih godina predstavlja veoma popularan vid prevoza, da je isti ekspanziju doživio tokom pojave koronavirusa, ali da, pored brojnih benefita, vožnja tim dvotočkašem predstavlja aktivnost koju prate povećani rizici od nastanka povreda u slučaju saobraćajnih nezgoda.

“Istraživanja ukazuju da biciklisti svojim ponašanjem u saobraćaju u velikoj mjeri doprinose njihovom učešću u saobraćajnim nezgodama. Stoga je u Crnoj Gori ispitana učestalost pojedinih rizičnih ponašanja biciklista u saobraćaju. Rezultati ukazuju da preko 80 odsto biciklista vozi bicikl bez upotrebe zaštitne kacige. Pored toga, skoro tri četvrtine biciklista je prijavilo da ne koriste retro-reflektujuće prsluke u uslovima smanjene vidljivosti. Takođe, oko jedne trećine biciklista je prijavilo da su prešli kolovoz kada je bilo crveno svjetlo na semaforu”, stoji u dokumentu.

Dodaje se, međutim, da su slični rezultati zabilježeni u zemljama Evrope.

Autori dokumenta podsjećaju i upotreba prenosivih elektronskih uređaja i slušanje muzike sa slušalicama u ušima tokom vožnje bicikla veoma rasprostranjena pojava, ali naglašavaju da to dovodi do ometanja vizuelne i slušne pažnje i povećava rizik učešća u saobraćajnim nezgodama:

“Skoro dva puta više u odnosu na vožnju bez njhove upotrebe”.

U Crnoj Gori, više od jedne četvrtine biciklista prijavilo je da koristi slušalice tokom vožnje bicikla. Ta vrijednost je povoljnija u odnosu na one koje su zabilježene u većini zemalja EU.

“Biciklisti kao jedan od najčešćih razloga za nekorišćenje bicikla za putovanja ističu nedostatak biciklističke infrastrukture. Sa druge strane, nacionalni rezultati istraživanja ponašanja biciklista u saobraćaju u Crnoj Gori pokazuju je da više od 40 odsto njih u posljednjih mjesec dana prijavilo vožnju bicikla kolovozom na mjestu gdje postoji biciklistička staza, što je u nivou sa prosjekom u zemljama Evrope”.

Pješaci vole crveno

Nepoštovanjem propisa, pješaci vrlo često doprinose povećanom riziku učešća u saobraćajnim nezgodama, aiko je podsticanje pješačenja kao vida putovanja označeno kao jedan od najznačajnijih strateških ciljeva uspostavljanja koncepta održive urbane mobilnosti u evropskim gradovima.

“Više od 80 odsto pješaka izjavilo je da su u posljednjih mjesec dana prelazili kolovoz van pješačkog prelaza, što Crnu Goru svrstava u red zemalja sa nepovoljnijim vrijednostima, što dovodi do zaključka da rizike stradanja pješaka u Crnoj Gori treba tražiti i u njihovom ponašanju”.

Objašnjava se da se prelaženje kolovoza od strane pješaka tokom crvenog pješačkog signala na semaforu, smatra jednim od najrizičnijih ponašanja u saobraćaju, jer su, između ostalog, suprotna u odnosu na očekivanja drugih učesnika u saobraćaju...

“Rezultati istraživanja u Crnoj Gori pokazuju da oko 40 odsto pješaka prelazi kolovoz za vrijeme crvenog signala za pješake na semaforu. Ako se ova vrijednost uporedi sa vrijednostima zemalja u EU, može se zaključiti da se pješaci u ovom kontekstu bezbjednije ponašaju od pješaka u većini evropskih zemalja”.

Dodaje se da šansa za nesrećom povećava skoga puta kada je pažnja pješaka ometana korišćenjem telefona ili drugih prenosivih uređaja: “Rezultati pokazuju da skoro jedna petina pješaka tokom prelaženja kolovoza sluša muziku koristeći slušalice”.

Navode i da rezultati otkrivaju da je više od polovine pješaka u Crnoj Gori prijavilo da su se kretali duž kolovoza tokom sumraka ili noću bez reflektujućeg prsluka, što opet predstavlja nepovoljne okolnosti koje mogu dovesti do udesa.

Duplo više vožnje pod alkoholom u odnosu na evropski prosjek

U pogledu vožnje pod uticajem alkohola i droga, više od trećine vozača je prijavilo da su bar jednom u posljednjih 30 dana upravljali vozilom nakon konzumiranja alkohola, dok je 4,7 odsto prijavilo vožnju nakon upotrebe droga.

“Zastupljenost vožnje pod uticajem alkohola je dvostruko veća u odnosu na evropski prosjek, što ukazuje na alarmantnu situaciju u Crnoj Gori u pogledu ovog rizičnog ponašanja u saobraćaju, dok što se tiče vožnje pod uticajem droga, situacija je nešto povoljnija u odnosu na prosjek evropskih zemalja. Nameće se zaključak da se napori koji su napravljeni posljednjih godina u pogledu smanjenja vožnje pod uticajem alkohola i droga moraju nastaviti, kao i da postoji značajan potencijal za redukovanje broja i posljedica saobraćajnih nezgoda koje nastaju zbog vožnje pod uticajem alkohola”, navodi se u dokumentu MUP-a.

Brzina može biti i izvor zadovoljstva

Brzina generalno predstavlja svojstvo prema kojem ljudi imaju pozitivno mišljenje, a brza vožnja može predstavljati i izvor pozitivnih emocija i zadovoljstva kod vozača.

“Sve ove činjenice dovode do toga da učesnici u saobraćaju imaju povoljne stavove prema brzoj vožnji, iako ona, sa druge strane, u značajnoj mjeri utiče na stopu saobraćajnih nezgoda i njihovih posljedica”.

Navodi se da iako vozači sa jedne strane smatraju da je brza vožnja rizična za njih i živote drugih, oni sa druge strane istovremeno misle da moraju da brzo voze jer imaju utisak gubitka vremena, kao i da ograničenja brzine obično nisu postavljena na prihvatljiv nivo:

“Ili čak da povećanje brzine za 10 km/h ne utiče na rast rizika učešća u saobraćajnoj nezgodi”.

( Danilo Mihajlović )