Potreban politički napor za bolji život u Nikšiću

Da bi se ostvarila ambiciozna vizija potrebno je uložiti planerske i političke napore, kako bi se Opština Nikšić i njeno gradsko središte, u periodu nakon donošenja plana razvijali u skladu sa planskim konceptom i prema smjernicama i odredbama formulisanim u pojedinim sektorima”, navedeno je u izmjenama Prostorno-urbanističkog plana Opštine Nikšić koje je Vlada nedavno usvojila.

Ta “ambiciozna vizija” bila navedena je u Strateškom planu razvoja opštine Nikšić za period od 2014. do 2019 - “Opšina Nikšić u planskom periodu treba da postane prosperitetna i ekonomski razvijena opština, koja će na adekvatan način iskoristiti svoje potencijale i saobraćajno-geografski položaj i obezbijediti stanovništvu viši standard življenja”.

Velika industrija prevaziđena

Planeri sada razvoj Nikšića, prostorno najveće crnogorske opštine, više ne vide u velikim industrijskim kompleksima kakvi su bili Željezara, Rudnici Boksita, ŠIK Javorak, Metalac, Koni, RO Crna Gora,..koji su 80-tih godina prošlog vjeka zapošljavali preko 14 hiljada radnika.

Sada se predlaže razvoj manjih industrijskih kompanija uz strogo poštovanja standarda iz zaštite životne sredine, razvoj energetike kroz preko 30 lokacija za velike solarne elektrane, nove vjetroelektrane, unapređenje sistema Slano - Krupac - HE Perućica,... Planeri daju prostor za značajan razvoj poljoprivrede, turizma, kao i saobraćaja kroz izgradnju brze ceste Nikšić - Šćepan Polje ka Sarajevu, dionice Jadransko-jonskog autoputa, koji bi prolazio kroz teritoriju nikšićke opštine od granice sa BiH kod Nudog do Čeva, aktivaciju aerodroma na Kapinom polju,...

Kako nije ostvaren glavni cilj “viši standard življena” za građane drugog po veličini grada u Crnoj Gori do 2019. godine, izmjenama prostornog plana za period 2020-2025. godina, ponovo se postavlja sličan cilj iako je do njegovog ispunjenja preostalo još godinu i po.

“U planskom periodu 2020/2025.g. ekonomski oporavak Nikšića treba da se odvija uspostavljanjem sistema tržišne ekonomije, uz razvoj malih i srednjih preduzeća. Cilj je da Nikšić postane ekonomski centar sa transformisanim umjerenim industrijskim razvojem, značajnije razvijenom poljoprivredom, preduzetništvom, turizmom, sportom i društvenim djelatnostima. Stvoreni ekonomski ambijent u planskom periodu treba da stvori uslove da stanovništvo ima finansijske mogućnosti za ulaganje u mala i srednja preduzeća, osnivanje farmi i mini pogona”, navedeno je izmjenama Prostornog plana.

Ovaj plan bio je na javnoj raspravi tokom marta 2023. godine, kako bi se pripodobio nacrtu prostornog plana Crne Gore do 2040, koji je tada bio pripreman, a čiji nacrt je usvojen u oktobru prošle godine.

Ključni obrazovanje i životna sredina

“Nikšić treba da se intenzivnije razvije u jak univerzitetski centar za školovanje kvalitetnog i konkurentnog kadra. Ukupnim razvojem opština i grad treba da postanu privlačna ekonomska sredina u kojoj stanovništvo ima dobre izglede za budućnost. Ekonomski razvoj opštine treba da se temelji na sopstvenim resursima i na kvalitetnoj životnoj sredini”, navedeno je u ovom dokumentu.

Autori plana sitiču da je ključno poboljšanje uslova i kvaliteta obrazovanja, povećanje broja studijskih programa i obrazovnih smjerova za obučavanje stanovništva za potrebe rada u oblasti razvoja biznisa, poljoprivrede, turizma, ugostiteljstva, novih tehnologija, kako bi se povećala konkurentost ljudi na tržištu rada.

“Neophodno je da opština Nikšić smanji nezaposlenost, a u ruralnim predjelima spriječi dalju depopulaciju. Nikšić treba da postane sredina u kojoj su smanjene ekonomske socijalne razlike i siromaštvo, u kojoj je zastupljena ravnomjerna raspodjela ekonomskog razvoja u svim segmentima društva”, navedeno je u planu.

Predlažu da se Nikšić razvija kao ekonomska sredina uz sadejstvo sa zaštitom životne sredine i u kojoj se upravlja prirodnim resursima na održiv način.

“Izgradnja savremenih objekata biće u skladu sa standardima energetske efikasnosti, insistiraće se na korišćenju obnovljivih izvora energije. Ruralno zaleđe će se aktivirati, saobraćajno dobro povezati i infrastrukturno dobro opremiti. Na taj način će se zaustaviti depopulacija, a stanovništvo će biti usmjereno ka proizvodnji zdrave hrane i razvoju eko turizma. Vrijedna i osjetljiva ekološka područja i predjeli biće zaštićeni, a u svim ugroženim područjima će biti sprovedene mjere neophodne za njihovo saniranje. Uspostaviće se savremeni standardi za očuvanje i monitoring životne sredine. Razvijajaće se čiste tehnologije u industriji i tretiranju otpada”, navedeno je u Prostornom planu.

Planeri predlaži i da lokalna samouprava razvija administrativne kapacitete koje obuhvata i lokalni, privatni i civilni sektor.

“Uspostaviće se otvoren i transparentan proces donošenja odluka, uz aktivno učešće javnosti i svih aktera, uz implementaciju principa jedinstva i solidarnosti, i poštovanja ljudskih prava kroz reafirmaciju prava na razvoj u zdravom i pravednom okruženju”, piše u planu.

Važne naredne 2-3 godine

Period od naredne 2-3 godine, kako navode, je veoma važan jer je tada potrebno pokrenuti razvojne impulse u opštini kroz aktivnosti u svim segmentima plana, na nivou opštine i na nivou grada Nikšića.

“Potrebno je uraditi studije izvodljivosti za nove kapacitete u industriji, poljoprivredi, turizmu, kao i za projekte u ruralnom dijelu opštine i pokrenuti realizaciju fizibilnih projekata. Takođe je potrebno, na osnovu odgovarajućih prostornih i ekonomskih analiza tražiti finansijska sredstva za njihovu realizaciju kod banaka, investitora i EU - fondova. Posebno treba razmotriti mogućnost formiranja privatno-javnih partnerstava. Naglašava se potreba da se industrijski i privredni razvoj koncipira na temelju čvrstih principa zaštite životne sredine, jer samo odgovoran ekološki pristup može obezbijediti i moguću podršku i donacije”, navedeno je u dokumentu.

Planom se predviđa da Nikšić bude centar za razvoj održivih izvora energetike. U plan su unusne lokacije za 33 velike solarne elektrane - brana Slano, brana Vrtac, plutajuća SE Slano, Krupac obala, Tović, Podbožur 1, Podbožur 2, Podbožur 3, Zlostup, Dubočke, Jabuke, Vilusi 1, Vilusi 2, Vilusi 3, Gračanica, Ozrinići, Bogetići 1, Rudine, Tupan, Osječenica, Željezara, Rubeža, Spila, Vraćenovići, Krstac, Muževice-Brestice, Koprivice-Macavare, Somina, Riječani, Trepča 1, Trepča 2, Trepča 3 i Krnovo, sa ukupnim potencijalom od 1.493 megavata.

Navedeno je da bi se bolja iskorištenost vodnog potencijala ostvarila prevođenjem dijela voda rijeke Zete u akumulaciju Krupac uz povezivanje akumulacija Slano i Krupac.

“Za izgradnju sistema prevođenja voda iz rijeke Zete u jezera Krupac i Slano neophodno je utvrditi propisani ekološki prihvatljv proticaj, tako da izgradnja sistema ne utiče na isušivanje rijeke Zete. Kada je prirodni proticaj manji od te vrijednosti (prema dugoročnim osmatranjima, to je period od jula do septembra), sva voda Zete mora se propuštati kroz prirodno korito. Postupak procjene uticaja na životnu sredinu sprovesti u skladu sa Uredbom o projektima za koje se vrši procjena uticaja zahvata na životnu sredinu”, navedeno je u Planu.

Plan predviđa i gradnju malih hidoelektrana na ispustima brana Slanog jezera i jezera Liverovići, kao i nove vjetroelektrane sa 16 vjetrogeneratora na Gvozd i Obešenjak na Krnovu.

Aktiviranje aerodroma na Kapinom polju bila bi podrška turizmu

Plan predviđa da se aerodrom na Kapinom polju razvija “prvenstveno kao aerodrom za specijalne potrebe: rekreativno letjenje, sportsko letjenje i sezonski saobraćaj, što će svakako dati podršku razvoju turizma u Opštini Nikšić”.

“Na Aerodromu Nikšić su se u prethodnom periodu dogodila značajna investiciona ulaganja, i trenutno se radi analiza mogućnosti i opravdanosti stavljanja ove vazdušne luke u funkciju za komercijalni vazdušni saobraćaj. Zavisno od dalje namjene, vrste i obima saobraćaja stvoriće se pretpostavke za njegov dalji razvoj.

Lokacija aerodroma se mora čuvati od drugih zahtjeva i korišćenja koje je u suprotnosti ili ometaju primarnu upotrebu za razvoj aerodroma i potencijalno proširenje aerodroma”, navedeno je u dokumentu.

Plan predviđa korišćenje voda iz Bilećkog jezera, ali poziva na dogovor

Prostorni plan predviđa da se vode Bilećkog jezera, čijih 4,82 kvadratna kilometra pripada Crnoj Gori, mogu koristiti sela u Banjanima i za hidroenergetske svrhe.

Prije par mjeseci su ponovo aktuelizovai pregovori između Crne Gore i vlasti Republike Srpske o korišćenju voda ovog jezera, a za sada je samo dogovoreno da Opština Nikšić od naredne godine ponovo dobija naknadu za potopljenu teritoriju, koju je primala do raspada SFRJ.

Plan navodi da bi se za vodosnabdijevanje sela između Petrovića i Trubjele moglo koristiti 100 do 200 litara u sekundi, “što je bitna pretpostavka razvoja navedenog područja”.

“Mora se napomenuti da bi prevođenje voda iz Bilećkog jezera za potrebe elektrane, koja bi se gradila u Crnoj Gori, donijelo korist Crnoj Gori, ali bi se time umanjila proizvodnja svih elektrana koje koriste vodu Bilećkog jezera u sadašnjosti. Razvoj ideja za tako kompleksne vodoprivredne poduhvate mora biti predmet posebnih studija i dogovora sa susjednom državom”, navedeno je u Planu.

( Goran Kapor )