Hrvatska koči novac Crnoj Gori za vojnu opremu i koledž?

Savjet Evropske unije (EU) još nije donio konačnu odluku o dodjeli šest miliona eura Crnoj Gori iz Evropskog instrumenta mirovne pomoći (EPF), čemu se Hrvatska protivila na nižim nivoima odlučivanja u EU, saznaju nezvanično "Vijesti".

Izvor "Vijesti" iz crnogorske Vlade kaže da se Hrvatska usprotivila i predlogu Austrije da Crna Gora dobije 45 miliona eura za osnivanje koledža za bezbjednost i odbranu Zapadnog Balkana (Western Balkan Security and Defence College). Ta škola gradila bi se na mjestu nekadašnje kasarne "Masline" u Podgorici.

Izvor "Vijesti" iz Brisela rekao je da Hrvatska nije blokirala dodjelu sredstava iz ova dva instrumenta i da se o tome još odlučuje u EU.

Iz hrvatskog Ministarstva vanjskih i evropskih poslova "Vijestima" nijesu odgovorili na pitanja da li je tačno da su blokirali dodjelu novca iz EPF-a za Crnu Goru i za vojni koledž u Podgorici, i ako jesu - zbog čega.

Neki hrvatski zvaničnici i analitičari najavili su mogućnost blokade evropskog puta Crne Gore najavila nakon usvajanja Rezolucije o Jasenovcu, Dahauu i Mauthauzenu u crnogorskom parlamentu 28. juna. Ona je zbog te rezolucije proglasila trojicu crnogorskih političara nepoželjnima.

Na ista pitanja nijesu odgovorili ni Ministarstvo odbrane Crne Gore, ali ni Evropska komisija.

Sagovornik "Vijesti" iz Vlade rekao je da je hrvatski ambasador na sjednici Savjeta EU bio protiv pri izjašnjavanju o dodjeli novca Crnoj Gori iz Evropskog instrumenta mirovne pomoći. Crna Gora je podršku tražila, između ostalog, za nabavku vojne opreme za ekstremne zimske uslove.

Konačnu odluku u Savjetu EU donose ministri spoljnih poslova država članica te zajednice. Izvor tvrdi da je Austrija pripremila non-pejper u kom predlaže da Crna Gora dobije novac za izgradnju vojnog koledža, ali da ga Hrvatska nije potpisala.

Evropski instrument mirovne pomoći je mehanizam čiji je cilj jačanje sposobnosti EU za sprečavanje sukoba, izgradnju i očuvanje mira i jačanje međunarodne bezbjednosti i stabilnosti.

Taj instrument je vrijedan više od 17 milijardi eura, finansira se van budžeta EU i obuhvata period od sedam godina (2021-2027). Riječ je o jedinstvenom mehanizmu za finansiranje svih djelovanja u okviru zajedničke vanjske i bezbjednosne politike na području vojske i odbrane.

Kad je uspostavljen u martu 2021, njegova početna finansijska gornja granica iznosila je 5,69 milijardi eura. Savjet EU je tu finansijsku gornju granicu povećao u martu 2023. za 2,29 milijardi eura, u junu iste godine za 4,06 milijardi eura i u martu ove godine za pet milijardi eura).

Povećanje iz marta odnosi se na namjenski Fond za pomoć Ukrajini, piše na sajtu Savjeta EU.

U studiji o benefitima uspostavljanja koledža za bezbjednost i odbranu zapadnog Balkana, Austrijski institut za evropsku i bezbjednosnu politiku (AIES) je naveo da je Crna Gora najpogodnija za uspostavljanje te institucije.

"Nakon analize i procjene prednosti i rizika svake zemlje u regionu, Crna Gora se pokazala kao najviše strateška i najbolje opremljena zemlja da bude domaćin koledža. Ovaj zaključak zasnovan je na čvrstom ekonomskom okviru zemlje, strateškoj i lako dostupnoj poziciji, uz postojanu i snažnu težnju ka evropskim integracijama, elementima koji zajedno smanjuju potencijalne rizike koji bi mogli ometati uspostavljanje koledža", piše u studiji iz decembra prošle godine.

Ipak, kao rizik se ističe nestabilna politička situacija, dok "endemska korupcija unutar političkih krugova i pravosudnih mehanizama nastavlja da predstavlja značajan izazov".

Tražena podrška za nabavku opreme za ekstremne zimske uslove

Delegacija Evropske službe za vanjske poslove (EEAS) boravila je u ekspertskoj posjeti Ministarstvu odbrane 30. novembra 2023, kako bi razmotrili modalitete za pružanje podrške Crnoj Gori u cilju jačanju odbrambenih kapaciteta kroz Evropski mirovni instrument.

U Vladinoj platformi za učešće na sjednici Odbora za stabilizaciju koja je održana u februaru, navodi se da se ova potencijalna podrška odnosi na nabavku opreme za ekstremne zimske uslove i opreme za jačanje HBRNO (Hemijsko-biološko-radiološko-nuklearna odbrana) i SAR (operacije traganja i spašavanja) kapaciteta.

Kako se dodaje, tadašnji šef diplomatije Crne Gore Filip Ivanović je, shodno sugestiji EEAS-a, uputio u decembru 2023. zahtjev za podršku jačanju odbrambenih kapaciteta Crne Gore visokom predstavniku EU za vanjske poslove i bezbjednosnu politiku Žozepu Borelju.

( Biljana Matijašević )