"Durmitor" i "Orada" do daljeg na suvom

Remont dvaju brodova Mornarice Vojske Crne Gore (MVCG) koji je započet prije više od godinu u brodogradilištu “Adriatic42” u Bijeloj još nije završen, a ni iz Ministarstva odbrane ni iz menadžmenta tog brodogradilišta nisu saopštili precizne razloge zašto je to tako.

Ministarstvo odbrane prošle godine je, nakon sprovedenog tendera, s brodogradilištem “Adriatic42” iza kog stoje brodograđevna korporacija “Drydocks world Dubai” i nautički centar “Porto Montenegro” iz Tivta, potpisalo ugovor o remontu dva, uz školski brod “Jadran”, najznačajnija i najveća broda u operativnoj upotrebi Mornarice VCG - patrolnog broda P-105 “Durmitor” i pučinskog remorkera PR-41 “Orada”.

Prema ugovoru vrijednom 699.698 eura s PDV-om, a koji je “Adriatic42” 4. avgusta prošle godine potpisao s Ministarstvom odbrane, firma iz Bijele imala je rok od 365 dana da završi ugovorene radove na oba ova broda. Međutim, iako je posao započet nedugo nakon potpisivanja ugovora - početkom avgusta kad su brodovi i doplovili u Bijelu, on još nije završen. Stoga se P-105 “Durmitor” i PR-41 “Orada” i dan-danas, više od godinu nakon što su travel liftom dignuti iz mora, još uvijek nalaze na suvom, na operativnom platou brodogradilišta u Bijeloj.

U međuvremenu, Ministarstvo i “Adriatic 42” sklopili su sredinom jula ove godine još jedan ugovor za remont ista ova dva broda s izmijenjenim i dopunjenim iskazima remontnih radova u odnosu na onaj prošlogodišnji. Vrijednost tog aranžmana je 662.645 eura s PDV-om. U tom ugovoru, koji su potpisali ministar odbrane Dragan Krapović i izvršni direktor “Adriatic42” Marko Blažević, i koji je kod Ministarstva zaveden 10. jula, a u “Adriatic42” 19. jula, te je dostupan na centralnom portalu elektronskih javnih nabavki Crne Gore - piše da je rok za remont brodova 60 dana. Sklapanjem ovog drugog aranžmana, Ministarstvo odbrane praktično je pristalo da dva broda MVCG u Bijeloj budu zadržana najmanje još do sredine septembra - dva mjeseca duže od prvobitno lani ugovorenog roka.

Po ova dva ugovora, osim standardnih dokovskih radova na podvodnom dijelu trupa, propelerskim osovinama, kormilima i ventilima, remontni radovi koji su na ova dva plovila MVCG trebalo da budu sprovedeni u Bijeloj podrazumijevali su i ultrazvučno mjerenje debljine brodskih limova na po 1.000 točaka po brodu, izmjenu eventualnih slabih djelova limova na brodskom koritu, te u slučaju remorkera “Orada” i još neke dodatne cjevarske i radove na tankovima goriva, odnosno u pogonskom kompleksu broda, kao i na sistemu ventilacije i klimatizacije, odnosno stambenim prostorijama na remorkeru.

“Vijestima” iz menadžmenta kompanije “Adriatic42” ni nakon više od 20 dana od kad su im poslata pitanja, nisu odgovorili zbog konkretno čega ta firma ni godinu od početka tih poslova nije završila ugovorene remonte patrolnog broda P-105 “Durmitor” i pučinskog remorkera PR-41 “Orada”.

“Koji su razlozi zašto remonti ta dva broda do sada nisu završeni - nedostatak tehničke dokumentacije, slaba priprema remonta od strane Tehničke službe Mornarice VCG, problemi u brodogradilištu ‘Adriatic42’ da ono obavi najjednostavnije remontne radove na ratnim brodovima ili nešto drugo? Što je konkretno do sada urađeno na ova dva broda od ugovorenih radova, odnosno koji procenat planiranih remontnih radova je do sada završen?” - pitanja su na koja “Vijestima” iz “Adriatic42” nisu dali odgovor, kao ni na interesovanje lista da saopšte kad će konačno ova dva broda biti završena, vraćena u more i kad će s njima otpočeti uobičajene postremontne probne vožnje prije nego što budu ponovno vraćeni u operativnu upotrebu Mornarice.

S druge strane, iz Ministarstva odbrane tvrde da je sve u redu i da rok za remont ova dva broda koji su zbog toga van upotrebe već više od godinu, zapravo nije probijen.

“Ministarstvo odbrane je s preduzećem ‘Adriatic 42 d.o.o. Herceg Novi’ zaključilo ugovor o izvršenju usluge dokovanja vojnih brodova s popravkom nadgrađa i uređaja 4. avgusta 2023. godine u skladu s uslovima utvrđenim tenderskom dokumentacijom, izabranom ponudom ponuđača i odlukom o izboru najpovoljnije ponude. Dokovski radovi se realizuju na brodovima P-105 ‘Durmitor’ i PR-41 ‘Orada’. Rok za realizaciju ugovora je 365 dana i on teče u skladu s planiranom dinamikom. Od većih ugovorenih radova, ostalo je da se završi zamjena ležajeva na osovinskim vodovima glavnih motora na oba broda, vraćanje osovina, kao i farbanje brodova”, rekli su “Vijestima” u resoru kojeg vodi ministar Dragan Krapović (Demokrate).

Nisu, međutim, precizirali kad će remonti “Durmitora” i “Orade” konačno biti završeni i ovi brodovi vraćeni u upotrebu.

Iz Ministarstva odbrane nisu ni odgovorili na pitanja “Vijesti” da li činjenica da ovaj posao još nije završen ukazuje na njegovu eventualnu slabu pripremu od strane njihovog Direktorata za materijalne resurse, odnosno Tehničke službe MVCG, ili pak na nesposobnost brodogradilišta “Adriatic42” da na ratnim brodovima izvede makar i najjednostavnije moguće remontne intervencije, koje ne obuhvataju nikakve komplikovanije zahvate na mehanici, instalacijama, opremi, senzorima i naoružanju ratnih brodova.

“Adriatic42” je brodogradilište čija je primarna namjena remont jahti i megajahti, a ta firma prvi put se u slučaju “Durmitora” i “Orade” susrela s poslovima servisiranja i održavanja ratnih brodova za koje inače, svugdje u svijetu, važe posebni, stroži normativi i vojni standardi kvaliteta.

Prema nezvaničnim informacijama “Vijesti”, jedan od razloga zašto se posao na dva broda Mornarice VCG u Bijeloj toliko otegao je i, navodno, lošije nego se pretpostavljalo stanje konstrukcije trupa i brodskih limova remorkera “Orada” koje je iziskivalo i obimnije sanacione zahvate, pa je vrlo vjerovatno da će stoga i konačni račun koji će biti ispostavljen Ministarstvu odbrane biti veći od prvobitno ugovorenog iznosa.

U ljeto prošle godine kad su potpisali ugovor sa brodogradilištem iz Bijele, iz Ministarstva odbrane kojima je tada kao vršilac dužnosti rukovodio ministar unutrašnjij poslova Filip Adžić (Građanski pokret URA) saopštili su da je “Ministarstvo odbrane Crne Gore sklopilo višegodišnji ugovor s kompanijom ‘Adriatic42’ iz Bijele s ciljem obezbjeđivanja redovne dinamike održavanja plovnih sredstava Mornarice VCG”. Na CEJN portalu javnih nabavki može se naći podatak da je vrijednost tog aranžmana sklopljenog po “pozivu na sklapanje okvirnog sporazuma” 9.700.000 eura s PDV-om.

“Pokrenuti su dokovski, kao i kompleksni radovi na brodovima MVCG, kako bi njihova tehnička ispravnost bila podignuta na viši nivo”, poručili su tada iz Ministarstva odbrane koje, međutim, ni godinu kasnije nema ova dva broda u ispravnom stanju, sposobna za redovnu upotrebu.

Ovo su, inače, nakon niza godina, prva veća ulaganja u patrolni brod P-105 “Durmitor” i remorker PR-41 “Orada”, a koji, uz školski brod “Jadran”, trenutno predstavljaju glavninu pomorskih snaga Mornarice VCG.

Mornarica bez podrške nakon zatvaranja “Arsenala”

Mornarica VCG je od zatvaranja nekadašnjeg vojnog brodogradilišta “Arsenal” u Tivtu 2007. ostavljena bez ikakve ozbiljnije logističke i tehnološke podrške, što se pogubno odrazilo na ispravnost njenih plovila, a time i nivo borbene gotovosti ovog vida vojske.

Ovaj problem se dodatno usložnjava jer je Mornarica u međuvremenu dobila i u operativnu upotrebu uvela četiri nova brza američka patrolna čamca tipa “Silver ships CFRB 46”, a u naredne tri godne ovaj vid vojske trebalo bi da dobije i dva novosagrađena francuska srednja patrolna broda tipa “Kership OPV-60”, vrijedna 120 miliona eura. Stoga se pitanje njihovog adekvatnog redovnog održavanja i remonta već sad nameće.

( Siniša Luković )