Muzičko putovanje od Amerike do Indije

Broj osam u muzici simbolizuje ravnotežu, cjelovitost i beskonačnost. Kada se ovaj broj primijeni na muzički sastav, kao što je slučaj sa osam violončela, on naglašava složenost i bogatstvo harmonija. To će na koncertima u Crnoj Gori predstaviti oktet violončela “Amplitudes” koji je sinoć svirao na Luštici, a već veče na Cetinju i 17. avgusta u Podgorici.

Projekat “8” osmislili su članovi Nevladinog udruženja IMSA (Internacionalna muzičko scenska asocijacija), a umjetnički direktor je violončelista Dmitrij Prokofjev. Pored njega u ansalmblu “Amplitudes” sviraće i muzičari iz Crne Gore, Rusije i Gruzije i to: Vladimir Drobnjak, Maja Antić Kalezić, Lazar Bubanja, Jevgenij Inčagov, Daviti Džimšeleišvili, Olesja Anakovskaja i Vladimir Virok Stoletov.

Ovo će biti prvi put da se ovakav ansambl sastavljen od internacionalnih muzičara koji sviraju violončela predstavi crnogorskoj publici, a o ovom projektu, kao i ideji i repertoaru za Vijesti priča Dmitrij Prokofjev....

Dmitrij, prošle godine ste imali priliku da sa još sedam violončelista natupite u Gruziji, a sad ćete isti projekat predstaviti i u Crnoj Gori i to na tri koncerta. Obično se za koncerte spajaju razni gudački instrumenti kako bi sam zvuk bio potpun. Šta to može da ponudi orkestar sastavljen od violončela što nemaju oni sastavljeni od raznih gudačkih instrumenata?

Jedinstvenost violončela leži u tome što ima širok raspon i može imitirati druge instrumente. Topli bas zvuk violončela izaziva duboke emocije kod slušalaca. A osam violončela pojačava taj efekat osam puta. Ideja o udruživanju više violončela pojavila se tek krajem 20. vijeka. Čak i danas, uprkos brzo rastućoj popularnosti, ovakav ansambl je i dalje rijetko viđen na svjetskim scenama. U Crnoj Gori će ovo biti prvi put. Predstavljamo zaista jedinstven repertoar i ne sviramo sve redom. Na koncertima ćete čuti i poznate melodije koje će zvučati ne samo neobično, već možda čak i bolje od originalnih verzija. U Gruziji je projekat izazvao apsolutno oduševljenje, ne samo zbog jedinstvenog programa, već i zbog samog neobičnog spoja osam violončela.

S obzirom na to da je violončelo instrument najsličniji ljudskom glasu, kako su podijeljene uloge u samom orkestru?

Naravno, uloge postoje. U zavisnosti od želje muzičara, on svira bas partiju, što je obično muška uloga, ili višu virtuoznu dionicu. U ovom projektu ima puno visokih nota i mnogo tehničkih izazova. Neke tehnike sviranja na violončelu ćete vidjeti prvi put.

Zašto je baš u orkestru osam violončela? Jeste li kad ste pravili sastav bili upoznati sa značenjem ovog broja u različitim kulturama i kako je broj osam uticao na umjetnost i muziku kroz istoriju?

U Gruziji i Crnoj Gori postoje izvanredni muzičari i profesionalci. U ovom projektu su okupljeni vodeći violončelisti ovih zemalja: solisti, prvi violončelisti i koncertmajstori glavnih orkestara Gruzije i Crne Gore. Preko našeg nevladinog udruženja IMSA (Internacionalna muzičko scenska asocijacija) sa sjedištem u Crnoj Gori, u saradnji sa umjetnicima iz Gruzije uspjeli smo da realizujemo koncerte ansambla i to na tri lokacije u Crnoj Gori. Muzičari, uključujući prvu violinu Tbiliskog operskog teatra, Lelu Mčedlidze, pomogli su da se projekat realizuje u Gruziji i krenu na put po raznim zemljama, na čemu im posebno zahvaljujem.

Broj osam se između ostalog često povezuje sa pojmovima kao što su “ravnoteža”, “harmonija”, a upravo bez toga muzika je nezamisliva. Kako se te karakteristike odražavaju u vašem izvođenju kao ansambla od osam violončela?

U pravu ste, broj osam ima sakralno značenje za mnoge kulture, i zato ćete u našem programu čuti ne samo evropsku muziku, već i tradicionalnu muziku drugih kontinenata. U našem muzičkom putovanju kao da prelazimo osmice preko Amerike, Indije, zatim kroz Gruziju, Balkan i Italiju do Argentine. Preokrenuti broj osam simbolizuje beskonačnost, i taj fenomen se takođe jasno osjeća kroz atmosferičnu muziku koju ćemo izvoditi. Pored toga, projekat “Osam” je samo dio serije “Muzička numerologija” od ansambla Amplitude gdje će biti predstavljeni različiti projekti; na primjer, broj “Tri” će predstavljati pijanistički trio.

Većina dobrih solista više vole da sviraju uz pratnju velikih orkestara, a manje biraju uloge u ovakvim sastavima, te je li zbog toga bilo teško okupiti muzičare koji će učestvovati u ovom projektu, i jesu li muzičari koji čine ansambl Amplitudes stalni ili se sastav od koncerta do koncerta mijenja?

⁠Svi izvanredni muzičari u projektu posjeduju ne samo solo, već prvenstveno i iskustvo sviranja u ansamblu. Oni su s entuzijazmom savladali muzičke zadatke u ovom programu i dobijaju ne samo zadovoljstvo, već i novo iskustvo. Ovo se odnosi na improvizovanu muziku koju muzičari koji izvode klasičnu muziku nijesu navikli da sviraju. Mi smo navikli da sviramo sve po notama, ali u indijskoj muzici, na primjer, to nije uobičajeno.

Ansambl Amplitudes je međunarodni projekat, i konkretno je projekat “Osam” izveden u Gruziji sa učešćem pretežno gruzijskih muzičara. U Crnoj Gori u projektu već učestvuju najbolji crnogorski muzičari, i u program su uključena djela iz ovog regiona. Tako se programi koncerata, kao i učesnici, mijenjaju u zavisnosti od zemlje u kojoj se koncert održava.

Šta je sa repertoarom, imamo li kompozicije i koliko koje su pisane za ovakvu vrstu sastava ili ste primorani da radite transkripte?

Uglavnom su to aranžmani, napisani posebno za naš projekat, ali postoje i originalna djela, kao što je kompozicija “Osam” američkog kompozitora Majkla Gordona (Michael Gordon), koja uranja u posebno stanje leta ili meditacije zahvaljujući specifičnoj tehnici ovog kompozitora.

Vi ste tokom svoje karijere imali priliku da svirate i kao solista, ali i u manjim i većim sastavima. Koliko Vas je kompletno iskustvo oblikovalo kao umjetnika koji danas umije da preuzme inicijativu i sam osmisli projekat poput ansambla Amplitudes?

Priprema ovakvog projekta zahtijeva šire muzičke vještine, i zahvalan sam Moskovskom konzervatorijumu, posebno dirigentskom fakultetu, što sam imao priliku da sagledam muziku iz različitih profesionalnih uglova. Ovo nije moj prvi veliki projekat u Crnoj Gori. Crna Gora i njeni jedinstveni ljudi uvijek su bili otvoreni za sve kreativne ideje i uvijek su me podržavali u svim poduhvatima. Nadam se da ćemo i ovaj put obradovati crnogorske ljubitelje muzike našim zvukom, koji dolazi pravo iz srca.

( Marija Vasić )