„Niko nije kriv” za havariju vojnog helikoptera

Helikopter Vazduhoplovstva Vojske Crne Gore tipa “Bell 412 EP” koji je pretrpio tešku havariju 17. januara na vojnom aerodromu “Knjaz Danilo” u Golubovcima još nije popravljen ni vraćen u operativnu upotrebu, a Ministarstvo odbrane (MO) i rukovodstvo Vojske Crne Gore (VCG) nisu utvrdili ničiju krivicu za taj vanredni događaj, koji je Crnu Goru ostavio bez trećine njene flote srednjih višenamjenskih vojnih helikoptera.

Helikopter “Bell 412 EP” 17. januara pretrpio je tešku havariju dijela pogonskog i tranzmisionog sklopa, prilikom sprovođenja vanredne procedure pregleda helikoptera, koja je zabranjena od proizvođača te letjelice. Provjera je uz to, prema tvrdnjama više dobro upućenih izvora “Vijesti”, sprovođena od strane za takav postupak navodno neobučene posade helikoptera. Letjelica je u tom incidentu pretrpjela štetu koja se kreće od 300.000 do milion eura.

Iz MO je “Vijestima” saopšteno da načelnik Generalštaba VCG brigadni general Zoran Lazarević i komandant Vazduhoplovsta potpukovnik Bojan Popadić “nijesu utvrdili postojanje osnova za preduzimanje mjera disiplinske ili neke druge odgovornosti” u vezi s havarijom helikoptera evidencijske oznake XHB 307, koji je poreske obveznike koštao 10 miliona eura.

“Ako je zaista došlo do kvara na sistemu, nije se dogodio zbog nemara ili neodgovornog odnosa. Poznato Vam je da svi piloti Vazduhoplovstva i tehničko osoblje koje podržava upotrebu helikoptera svoje zadatke izvršavaju pravovremeno, odgovorno i u potpunosti posvećeno, vrlo često uz preuzimanje brojnih rizika, kako bi spasili živote i imovinu građana”, stoji u odgovoru iz MO.

Iz resora koji vodi ministar Dragan Krapović “Vijestima” je na pitanje što je pokazala istraga ovog vanrednog događaja, ko je i što konkretno uzrokovalo havariju helikoptera, da li je i ako ne zašto, utvrđena lična odgovornost članova posade helikoptera ili njihovih pretpostavljenih u lancu rukovođenja i komandovanja u Vazduhoplovstvu VCG, te ako da, na koji način su oni sankcionisani, odgovoreno da su “Generalštab i Vazduhoplovstvo VCG preduzeli sve mjere i aktivnosti u skladu sa Zakonom i propisanim procedurama”.

“Komisije za ispitivanja okolnosti i uzroka događaja su postupak spovele na propisani način, i o tome ste već dobili odgovore povodom ranijih Vaših interesovanja. Novih detalja u vezi s tim nema”, rečeno nam je u MO.

“Vijesti” su krajem februara od MO dobile zvaničnu informaciju da je “komisija sprovela postupak i u izvještaju konstatovala da je na predmetnom helikopteru došlo do prekoračenja ograničenja broja obrtaja maksimalnih vrijednosti za parametar N2 (slobodna turbina) i NR (broj obrtaja nosećeg rotora)”.

Međutim, iz MO ni tada, a ni sada nije saopšteno ko je kriv za to što je helikopter prilikom ispitivanja na zemlji, po zabranjenoj proceduri, doveden u režim da jedan od dva njegova motora i transmisija koja snagu prenosi na elisu “prevrte”, odnosno izađu van maksimalno dozvoljenog opsega opterećenja.

Dobro upućeni izvori “Vijesti” tada su tvrdili da vrh Vazduhoplovstva VCG nastoji da se ova havarija što je moguće više zataška i da pravi krivci za nju ne budu kažnjeni.

MO je to tada odlučno demantovalo, kao što je i negiralo tvrdnje izvora “Vijesti” da istražna komisija koja je formirana rješenjem komandira Mješovite eskadrile VVCG nema stručnih kapaciteta da dođe do pravog uzroka i odgovornosti za ovu skupu havariju.

U istražnu komisiju su, prema tadašnjim navodima MO, ušli “jedan major - štabni oficir za logistiku (34 godine radnog staža), kapetan - štabni oficir za operacije (28 godina staža) i jedan stariji vodnik I klase - štabni podoficir za vojno-policijske poslove (sa 24 godine radnog staža)”. Iz MO su poručili da to govori “o validnosti rada Komisije”.

“Ministar odbrane nema sumnje u njenu stručnost, a o rezultatima istrage javnost će biti blagovremeno obaviještena”, rekli su “Vijestima” iz MO krajem februara, ali sada kažu da je komisija sprovela postupak, utvrdila da su jedan od motora i transmisija prilikom ispitvanja helikoptera opterećeni preko maksimalnih limita, ali da o svemu tome “nema novih detalja”.

Izvori “Vijesti” su u februaru tvrdili da su u istražnu komisiju ušla tri pripadnika VCG koja nemaju osnovna stručnja znanja o vazduhoplovstvu: dva oficira od kojih je jedan logističar koji se bavio snabdijevanjem gorivom u VVCG sa završenim civilnim fakultetom, a drugi muzičar - bivši pripadnik Vojnog orkestra, sada na službi u Vazduhoplovstvu, dok je treći podoficir - vojni policajac koji obavlja dužnost referenta u Komandi vazduhoplovstva.

“Niko od njih trojice nema specifična znanja o vazduhoplovstvu, helikopterima i izvođenju vazduhoplovnih operacija, niti o održavanju i eksploataciji vazduhoplova, tako da je vjerovatnoća da će istražna Komisija ovakvog sastava utvrditi prave uzroke zbog kojih se vanredni događaj desio, te predložiti adekvatne mjere vezane za sigurnost letjenja i niz drugih stručnih stvari koje ovakvi izvještaji moraju da sadrže, gotovo nepostojeća”, kazao je prije pola godine izvor “Vijesti”.

“Insinuacije o nestručnosti i zataškavanju razloga i posljedica ovog događaja nisu tačne”, naveli su tada iz MO.

Šteta će se znati nakon dodatne dijagnostike

Iz Ministarstva odbrane nisu mogli precizno da odgovore na pitanja o tome koliki je iznos štete koja je pričinjena na helikopteru, da li je ona u međuvremenu sanirana i kada će se ova letjelica, jedna od tri tipa “Bell 412” s kojima raspolaže VVCG, biti vraćena u operativnu upotrebu.

U odgovoru MO, međutim, pominju se “pretpostavka da se na sistemu dogodio kvar” i potreba za dodatnom dijagnostikom.

“MO je prikupilo ponude od nekoliko kompanija koje su sertifikovane za sprovođenje postupka dijagnostike potencijalnog kvara na sistemima. Kako smo Vas ranije upoznali, pretpostavka je da se na sistemu dogodio kvar. Da li je to tako, pokazaće uskoro dijagnostički nalaz. Ukoliko se potvrdi da je u pitanju kvar, MO ima finansijska sredstva za takvu investiciju i dovođenje helikoptera u operativnu upotrebu”, naveli su iz tog resora.

Podvukli su da "u Crnoj Gori, kao ni u regionu, nema kompanije s kapacitetima za ovu vrstu posla, što dodatno usporava kompletan postupak, utoliko više što su i specijalizovane kompanije u Evropi prebukirane zahtjevima opravke letjelica koje se koriste u neposrednoj kontroli i zaštiti vazdušnog prostora upravo iznad Evrope".

( Siniša Luković )