Političke igre ugrozile rad Kontrole letjenja - SMATSA osam mjeseci na privremenom finansiranju zbog poteza Vlade Srbije
Vlada Srbije nije dala saglasnost na Finansijski plan zajedničkog preduzeća za kontrolu vazdušnog prostora, što je izazvalo prelazak na privremeno finansiranje. Iz SMATSA-e nijesu odgovorili na pitanja, nezvanični izvor kaže da sadašnja situacija ugrožava planirane investicije i projekte s evropskim partnerima
Kontrola letjenja Srbije i Crne Gore (SMATSA) nalazi se na privremenom finansiranju već osam mjeseci jer Vlada Srbije nije dala saglasnost na Finansijski plan SMATSA za 2024. godine, što otežava rad Kontrole letjenja i sprečava razvoj nužnih investicija koje bi poboljšale bezbjednost vazdušnog saobraćaja iznad Srbije i Crne Gore, saznaju “Vijesti.
Iz crnogorskog Ministarstva saobraćaja potvrdili su ovu informaciju, ali nisu željeli da dodatno komentarišu tu situaciju.
“Ministarstvo saobraćaja je upoznato da se Kontrola letjenja Srbije i Crne Gore SMATSA nalazi na privremenom finansiranju i da nema remećenja u radu te institucije, za sve dodatne informacije obratite se SMATSA-i”, saopštili su iz ovog resora.
Ugrožene investicije od 30 miliona
Sagovornik “Vijesti” iz kompanije kazao je da neusvojeni plan predviđa nužne investicije u poboljšanje bezbjednosti vazdušnog saobraćaja od 30 miliona eura, dogovorene s evropskim partnerima iz sistema zajedničke kontrole. Polovinu tog novca SMATSA bi finansirala iz svojih prihoda, a drugu polovinu potrebnog novca čine programski krediti Evropske investicione banke. Od ukupnog iznosa na teritoriji Crne Gore su planirane investicije od pet miliona eura.
On navodi da vještački izazvano privremeno finansiranje sada ugrožava te investicije i planirane projekte s evropskim partnerima.
Razlog političko preuzimanje kompanije?
Izvor “Vijesti” iz SMATSA kazao je da je mogući razlog zbog čega Vlada Srbije nije dala saglasnost na njihov Finansijski plan političke prirode, odnosno da neki članovi vladajuće partije u Srbiji žele da preuzmu upravljanje nad ovom profitabilnom kompanijom s visokim platama i da u nju zaposle sebi bliske ljude.
“Indikativno je da su predstavnici Vlade Srbije u Skupštini SMATSA dali saglasnost na Finansijski plan, a da kasnije sama Vlada ne daje saglasnost. Ni iz Vlade Srbije ni njenog resornog ministarstva nije saopšteno zbog čega ne daju saglasnost, odnosno šta je sporno u Finansijskom planu”, kazao je izvor “Vijesti”.
Resorni ministar građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture u Vladi Srbije je Goran Vesić.
Prema ovom planu ukupni troškovi SMATSA za bruto plate su predviđeni na 76 miliona eura, odnosno oko 60 odsto prihoda ide samo za ovaj trošak.
Kompanija je prošle godine imala 910 zaposlenih, pa bi mjesečni bruto trošak po zaposlenom iznosio sedam hiljada eura.
SMATSA je preduzeće u kojem država Srbija ima 92 odsto vlasništva, a država Crna Gora osam odsto. Ono je nadležno da obavlja kontrolu letjenja nad teritorijom Srbije, Crne Gore i dijela Jadranskog mora, a brine o bezbjednosti kontrole letjenja. Finansira se naplaćujući rutne i terminalne naknade od domaćih i međunarodnih avio kompanija koje koriste ovaj vazdušni prostor. Prema predlogu finansijskog plana očekivani prihodi kompanije u ovoj godini su 125,3 miliona eura, dok je planirana dobit 4,6 miliona.
Finansijski plan SMATSA za 2024. godinu usvojila je Skupština tog preduzeća, koju čine predstavnici obje države, još u decembru prošle godine i poslala na saglasnost vladama obje države. Finansijski plan postaje važeći kada dobije saglasnost od obje vlade. Ukoliko ne dobije saglasnost, kompanija prelazi na privremeno finansiranje gdje mjesečno za troškove može koristiti 12. dio troškova iz prethodne godine za nužno funkcionisanje, bez obzira što SMATSA samostalno na tržištu ostvaruje svoje prihode i ne koristi novac iz budžeta niti jedne države.
Iz Beograda ne odgovaraju na pitanja
Iz SMATSA, čije je sjedište u Beogradu, nisu odgovorili na pitanja “Vijesti” zbog čega Vlada Srbije nije dala saglasnost na Finansijski plan SMATSA za 2024. godinu, kako privremeno finansiranje utiče na poslovanje i svakodnevni rad, da li su obustavljeni ili smanjeni planirani investicioni projekti, da li se zarade zaposlenih isplaćuju u smanjenom obimu i da li, ukoliko ovakva situacija potraje, može biti ugrožena osnovna uloga SMATSA - bezbjedno odvijanje vazdušnog saobraćaja.
Takođe ni iz Vlade Srbije nije odgovoreno na pitanja zbog čega nisu dali saglasnost na Finansijski plan SMATSA za 2024. godinu i da li će to ugroziti poslovanje ovog preduzeća.
Ugrožen interes Crne Gore?
Sagovornik “Vijesti” iz SMATSA kazao je da je Vlada Crne Gore dala saglasnost na ovaj finansijski plan, ali da Vlada Srbije nije i da nije javno pojašnjeno zbog čega.
“Ovakvo ponašanje većinskog vlasnika ugrožava interese manjinskog (Crne Gore) u mjeri da će naštetiti BDP-u i budžetu Crne Gore za najmanje million eura u ovoj i više miliona eura u sljedećoj i narednim godinama zbog loše realizacije investicionih projekata i ugrožavanja rasta zarada zaposlenih čime će se zbog načina poslovanja umanjiti prihodi SMATSA u narednim godinama, koja nije budžetski korisnik i svoje usluge naplaćuje od međunarodnih avio-prevoznika”, kazao je izvor “Vijesti”.
On navodi da će zaposleni zbog isplaćivanja nižih zarada, usljed privremenog finansiranja, podnositi tužbe što će povećati troškove kompaniji u narednom periodu.
Izvor “Vijesti” naveo je i da SMATSA ima i statusni problem u samoj Crnoj Gori, koji joj usporava investicione projekte i uslovljava izmjenu Osnivačkog akta.
“O svemu je upoznat i novopostavljeni zamjenik direktora SMATSA Rajko Uskoković, koga na tu funkciju imenuje Vlada Crne Gore, međutim on, ni Vlada Crne Gore i njeni drugi predstavnici u upravljačkim organima SMATSA, ne preduzimaju gotovo ništa da riješe ove probleme. Crna Gora u potpunosti zanemaruje svoje interese u SMATSA-i i stavlja ih u ruke Vladi Republike Srbije”, kazao je sagovornik “Vijesti”.
Planirano unapređenje sistema
Izvor “Vijesti” navodi i da se zbog privremenog finansiranja mogu nastaviti investicije započete ranije, ali ne i novi projekti. U Finansijskom planu je navedeno da je ove godine trebalo da pokrenu realizaciju ključnih projekata.
“Ukupan iznos planiranih investicionih ulaganja u 2024. godini viši je u odnosu na očekivanu realizaciju investicionih ulaganja u 2023. godini, prije svega imajući u vidu planirani početak realizacije projekta ‘Unapređenja TopSky-ATC sistema na TopSky-ATC One sistem’. Imajući u vidu dinamiku realizacije višegodišnjih investicionih projekata, u 2024. godini je planirana realizacija investicija koje su već započete u prethodnom periodu, ali i za započinjanje novih investicionih ulaganja koja su neophodna za funkcionisanje sistema kontrole letjenja i kontinuirano pružanje usluga.”
Predviđeni značajni radovi u centru SMATSA u Podgorici
Neusvojeni Finansijski plan SMATSA predvidio je značajne radove u Podgorici, gdje je u staroj zgradi Aerodroma smješten dio SMATSA.
“Dogradnja objekta TKL Podgorica je planirana u skladu s potrebama za povećanjem kapaciteta tehničke sale (koja je trenutno popunjena postojećom opremom i uređajima i ne postoje uslovi za instalaciju nove opreme), proširenjem prostorije za monitoring, izmjenom rasporeda prostorija, ali i potrebom zamjene postojećih elektro-energetskih (EE) i telekomunikacijskih instalacija (TK) i sistema grijanja i hlađenja. Takođe, predviđeno je uvođenje stabilnog sistema gašenja požara u svim prostorijama objekta i izvođenje odgovarajućih radovi na uređenju prostorija. Rekonstrukcija i dogradnja kablovske EE i TK infrastrukture oko PSS Aerodroma Podgorica obuhvata izgradnju nove kablovske kanalizacije (osim na dijelu trase gdje je moguće koristiti postojeću rezervnu infrastrukturu Aerodroma Podgorica), a u cilju povećanja pouzdanosti rada uređaja i kapaciteta telekomunikacione infrastrukture, te obezbjeđenja adekvatnog snabdijevanja električnom energijom”, navedeno je u planu. Ukupna procijenjena vrijednost dogradnji objekta TKL Podgorica je 3,3 miliona eura, dok je procijenjena vrijednost rekonstrukcije EE i TK infrastrukture oko PSS Podgorica 1,6 miliona eura.
“Očekivana realizacija je u periodu 2024-2026. godina. S obzirom da je u toku realizacija Ugovora o javnoj nabavci usluge izrade tehničke dokumentacije, nakon realizacije ovog ugovora i pribavljanja svih potrebnih dozvola i saglasnosti, steći će se uslovi za sprovođenje postupka nabavke predmetnih radova. S tim u vezi, u 2024. godini je planirana realizacija predmetnih radova u iznosu od oko 1,75 miliona eura”, navedeno je u Planu..
( Goran Kapor )