„Izručenje Gnjota znači zatvor, mučenje i smrt”
Uoči današnje konačne sudske odluke, desetine evropskih reditelja i glumaca pozivaju vlasti u Beogradu da ne izruče bjeloruskog aktivistu
Desetine evropskih umjetnika, režisera i glumaca pozvale su u otvorenom pismu vladu Srbije da ne izruče Bjelorusiji disidenta i aktivistu Andreja Gnjota. U juče objavljenom pismu, potpisnici su upozorili da novinaru i filmskom stvaraocu Gnjotu, ako bude izručen bjeloruskim vlastima, prijete “zatvor, mučenje pa čak i smrtna kazna”, prenio je britanski “Gardijan”.
Gnjot, jedan od ključnih organizatora udruživanja bjeloruskih sportista protiv diktature dugogodišnjeg predsjednika Belorusije Aleksandra Lukašenka, uhapšen je prošle godine po dolasku u Srbiju nakon što je Bjelorusija izdala međunarodni nalog za njegovo hapšenju zbog izbjegavanja poreza. On tvrdi da su optužbe politički motivisane.
Gnjot je proveo sedam mjeseci u zatvoru u Beogradu prije nego što mu je određen kućni pritvor. Sud u Srbiji će danas razmatrati njegovu posljednju žalbu u ovom slučaju, nakon nekoliko odluka koje su bile protiv njega. Ako ova žalba ne uspije, Gnjot bi mogao biti deportovan u bilo kojem trenutku, pri čemu je veto ministarke pravde Maje Popović posljednja šansa da izbjegne povratak u Bjelorusiju.
“Poznat je po tome što je snimao dokumentarne filmove tokom protesta u Bjelorusiji 2020. godine i apele sportista za slobodne i poštene izbore. Bjeloruski autoritarni režim ga progoni zbog tih aktivnosti”, navodi se u pismu koje su potpisali francuska glumica i predsjednica Evropske filmske akademije, Žilijet Binoš; bjeloruska nobelovka Svetlana Aleksijevič; ruski reditelj Kiril Serebrenikov; i ukrajinski reditelj Oleh Sentsov, koji je ranije bio politički zatvorenik u Rusiji.
“Srpske vlasti treba da se konsultuju sa međunarodnim humanitarnim organizacijama, koje u ovom slučaju pozivaju ne neodložno oslobađanje Gnjota, i naglašavaju da su optužbe politički motivisane”, istakla je Agnješka Holand, čuvena poljska režiserka i prethodnica Binoš na čelu akademije, koja je takođe potpisala pismo. “Sada, ovo je pitanje života i smrti za ovog reditelja. Ako bude izručen, Andrej se suočava sa mučenjem, godinama nehumanih uslova ili nečim još gorim”.
Bjeloruski glumac Mitja Savelau, koji živi u Londonu i koji je inicirao otvoreno pismo, rekao je da bez ikakve sumnje Bjelorusija zloupotrebljava Interpol da bi izdejstvovala objavljivanje politički motivisanih naloga za hapšenje, koje maskira kao finansijski kriminal.
Savelau je istakao da je bjeloruski režim poslije izbora 2020. godine silom ugušio demonstracije opozicije koja se žalila na izbornu krađu, a 2021. pokušao da raspiše Interpolovu potjernicu za liderkom i predsjedničkom kandidatkinjom opozicije Svetlanom Tihanovskajom.
“Interpol je tada odbio da to učini, ali se pokazalo da je to taktika koju je Lukašenko od tada koristio u više navrata kako bi progonio bjeloruske demokratske aktiviste”, naveo je Sevelau.
“Nakon predsjedničkih izbora 2020. i Lukašenkovog obračuna sa demonstrantima, između 300.000 i 500.000 Bjelorusa je pobjeglo iz zemlje. Svima nama prijeti opasnost da se nađemo u situaciji u kojoj je Andrej”, rekao je Savelau.
U junu, brojni bjelorusku sportisti kazali su za “Gardijan” da je Gnjot bio aktivan u organizovanju pokreta otpora sportista. “Andrej je odigrao veliku ulogu. Veliki broj sportista nije znao kako da se organizuje ili kako da napravi spotove, a on nam je puno pomogao”, kazal je Alijaksandra Herasimenija, plivačica koja je osvojila dvije srebrne olimpijske medalje u Londonu 2012. a kasnije je u odsustvu osuđena na 12 godina zatvora. On sada živi u egzilu, ističe britanski list.
Svjestan da bi protiv njega mogao biti pokrenut krivični slučaj, Gnjot je napustio Bjelorusiju 2021. godine i kasnije se nastanio na Tajlandu. Uhapšen je na aerodromu u Beogradu u oktobru kada je došao u Srbiju da bi snimio televizijsku reklamu.
U poruci poslatoj iz Beograda, Gnjot je apelovao na srpsku ministarku pravde da blokira njegovo izručenje ukoliko sud donese odluku protiv njega, ali je kazao da “ne osjeća ništa” nakon iscrpljujućeg sudskog procesa.
“Tokom 10 mjeseci čekanja da me pošalju u smrt, sva moja osjećanja su sagorjela. Boriću se samo za istinu i pravdu, za moj život i živote drugih Bjelorusa, jer mučenje i smrt su ono što nas čeka u diktaturi”, naveo je on.
( N.B. )