Kultura sjećanja na velike autore: Omaž Zdravku Velimiroviću u Herceg Novom

Urgentno je restaurirati igrani film “Lelejska gora” Zdravka Velimirovića iz 1968. godine za koji je autor dobio Trinaestojulsku nagradu, dokumentarni film “Zublja grahovačka” za koji je takođe osvojio to najveće državno priznanje, kao i dokumentarni film “Umir krvi” iz 1971. gdje je “Zeta film” bio koproducent. To je u razgovoru za “Vijesti” poručio sin reditelja, producent Mladen Velimirović.

Omaž njegovom ocu, kao i program povodom 50 godina od filma “Derviš i smrt”, upriličen je u utorak u okviru pratećeg programa 37. Filmskog festivala Herceg Novi - Montenegro film festivala, nakon što je taj filmski jubilej obilježen i na beogradskom Festu i prošlog mjeseca na festivalu u Puli.

U foajeu dvorane “Park” u Herceg Novom otvorena je izložba fotografija na kojima je autor Velimirović, a među odabranima su i one sa snimanja kultnih igranih i dokumentarnih filmova, kao i neke tokom saradnje sa Mešom Selimovićem i Borislavom Pekićem.

“Cijenim i veoma je lijepo što je FFHN u saradnji sa porodicom inicirao i priredio omaž mom ocu, uz lijepu izložbu fotografija i projekciju filmova, čime se održava kultura sjećanja na autore. Skoro je 20 godina od smrti mog oca koji je bio i nekoliko godina i član žirija, a i predsjednik na Heregnovskom filmskom festivalu”, prokomentarisao je za “Vijesti” sin čuvenog reditelja, producent Mladen Velimirović.

Pored izložbe posvećene autoru, prikazan je i film “Derviš i smrt” koji je restauriran počektom godine.

“Obilježavanje jubileja filma ‘Derviš i smrt’ je i pijetet za autora koji je ovaj film pripremao dugo, od ideje do potpune realizacije, ali i za sve sjajne saradnike koji su doprinijeli filmu, a iako većina njih, nažalost, nije više sa nama, njihova djela žive. Tako da je jako lijepo obilježavati jubileje filmova kao što je i ‘Derviš i smrt’, značajan film iz Jugoslovenske kinoteke, koji je ostavio traga”, rekao je Velimirović, ističući da taj film smatra jednim od najupečatljivijih filmskih djela jugoslovenske kinematografije.

“’Derviš i smrt’ je nastao u međunarodnoj saradnji i bio je jugoslovenski kandidat za Oskara 1974. godine i osvojio veliki broj nagrada u Jugoslaviji i svijetu, a na Pulskom festivalu, gdje je ljetos prikazan, prije pedeset godina je osvojio Zlatnu arenu za režiju, kao i nagrade za scenografiju, kameru, kostim i epizodnu ulogu, ali i jednu Veliku srebrnu arenu”, podsjetio je Mladen Velimirović.

Film je nastao prema čuvenom romanu Meše Selimovića, za koji je scenario pisao Borislav Mihajlović Mihiz, urađen je 1974. godine u produkciji Centar filma, Avala filma, Bosna filma, Kosovo filma, Studija Titograd i Zeta filma, a restauiran je ove godine u saradnji Jugoslovenske kinoteke i kompanije A1. Direktor fotografije je Nenad Jovičić, montažu potpisuje Iva Kosi, scenografiju Vlastimir Gavrik, kostime Ljiljana Dragović, a muziku Zoran Hristić. Uloge su u njemu ostvarili: Voja Mirić, Bata Živojinović, Boris Dvornik, Branko Pleša, Pavle Vuisić, Veljko Mandić, Olivera Katarina, Špela Rozin.

Producent Velimirović istakao je u razgovoru za “Vijesti” da u bogatom opusu njegovog oca postoji veći broj filmova koje je što prije potrebno restaurirati.

“Što se tiče filmova Zdravka Velimirovića koji su rađeni za crnogorske produkcijske kuće poput produkcije Lovćen filma, zbog starenja filmske trake urgentno je restaurirati kultni igrani film ‘Lelejska gora’ koji je snimljen 1968. godine i za koji je autor dobio Trinaestojulsku nagradu. Tu je i dokumentarni film ‘Zublja grahovačka’ za koji je isto dobio Trinaestojulsku nagradu, kao i dokumentarac ‘Umir krvi’ iz 1971. gdje je Zeta film bio koproducent”, poručio je sin reditelja.

On je dodao i da je njegov otac rastao u Boki Kotorskoj i posvetio joj dio značajnog opusa dokumentarnih filmova. Jedan od njih je kratki film “More, sunce i…” koji je takođe restauriran ove godine i prikazan u okviru omaža na FFHN. Dokumentarac urađen 1971. godine, u produkciji Dunav filma, promotivnog je karaktera i prikazuje Boku i djelove Istre. To je jedan od sedam filmova koje joj je autor posvetio, a tu su još i: “Nokturno za Kotor”, “Kako sačuvati grad”, “U spomen slavne mornarice”, “Njegoš u Boki”, “Dobro došli u Kotorski fjord”, “Kotor, biserna školjka Jadrana”.

Velimirović je rođen na Cetinju 1930, a umro je u Beogradu 2005. godine. Odrastao je u Kotoru gdje je završio Gimnaziju, a u Boki je još kao mlad sticao inspiraciju i usmjerenje za umjetnički rad. Filmsku i pozorišnu režiju diplomirao je na Akademiji za pozorište, film, radio i televiziju u Beogradu 1954. godine. Završio je i Visoku filmsku školu u Parizu - IDHEC (1957). Kasnije se bavio i pedagoškim i akademskim radom. Autor je osam igranih i preko 50 dokumentarnih i kratkih filmova, 20 radio drama i pet pozorišnih predstava. Njegovi filmovi predstavljali su jugoslovensku kinematografiju na brojnim internacionalnim filmskim festivalima.

Dobitnik je brojnih jugoslovenskih i svjetskih priznanja. Njegov “Dan četrnaesti” je prvi jugoslovenski film koji je bio u zvaničnoj konkurenciji na Festivalu u Kanu.

( Jelena Kontić )