Na dva točka, javnim prevozom i pješke, i nema kazni

Problem nepropisnog parkiranja zbog kojeg podgorički inspektori i komunalna inspekcija izdaju više od 2.000 kazni mjesečno, može se djelimično riješiti korišćenjem alternativnih metoda prevoza - gradskog autobusa, bicikla, ali i pješačenjem. To su preporuke Parking servisa Glavnog grada, ali i Komunalne policije.

Upotreba automobila u gradovima planirana je da se smanji za polovinu do 2030. godine, piše u dokumentu “Održiva urbana mobilnost”, koji je u martu objavio Istraživački centar Skupštine Crne Gore.

Navodi se da je 2011. usvojena tzv. Bijela knjiga, “Mapa puta ka jedinstvenom evropskom saobraćajnom prostoru”. Specifični ciljevi “bili su da se upotreba konvencionalnih automobila u gradovima smanji za polovinu do 2030”.

Javni prevoz - javno dobro

U dokumentu Održiva urbana mobilnost ističe se da je “javni prevoz javno dobro, te stoga ima suštinsku ulogu u pogledu mobilnosti, kao što je i predstavljeno u Evropskom stubu socijalnih prava:

“Te donosi pogodnosti u smislu efikasnosti prevoza, smanjenja zagađenja, lokalne i nacionalne ekonomije, teritorijalne pristupačnosti i društvene uključenosti. Pored toga, javni prevoz je od ključnog značaja za povezivanje sa prigradskim i ruralnim područjima, kao i za oporavak evropske privrede, budući da osim što povezuje ljude sa radnim mjestima, takođe i stvara lokalna radna mjesta. Stoga, sektor javnog prevoza nalazi se među najvećim poslodavcima na lokalnom nivou, zapošljavajući dva miliona ljudi u Evropskoj uniji, odnosno 20 odsto od ukupno deset miliona ljudi, koliko je zaposleno u cjelokupnoj saobraćajnoj industriji”.

Navodi se i da će “gradovi budućnosti” zavisiti od “pristupačnog, bezbjednog, priuštivog i pouzdanog javnog prevoza”.

Iz Sekretatijata za saobraćaj su “Vijestima” kazali da im je svaki putnik na linijskom prevozu podjednako važan, iako su “ograničeni raspoloživim kapacitetima prevoznih sredstava namijenjenih za obavljanje linijskog prevoza putnika koja se nalaze u vlasništvu Glavnog grada”.

Iz Sekretarijata na čijem je čelu Ninoslav Kaluđerović navode da je planom održive urbane mobilnosti predviđen “širok spektar mjera za strateško planiranje mobilnosti u gradu, regulisanje parkiranja, modernizaciju javnog prevoza i poboljšanje uslova za biciklizam i pješačenje”.

Saopštili su i da analiziraju podatake kako bi se “uspostavio što cjelishodniji linijski prevoz”.

“U toku je sprovođenje aktivnosti koje za cilj imaju unapređenje cjelokupnog sistema funkcionisanja linijskog prevoza putnika kao što su digitalizacija i opremanje autobuskih stajališta, izrada softverske platfome za korisnike, nabavka novih prevoznih sredstava...”.

U toku je i izrada plana linija gradskog i prigradskog prevoza putnika na teritoriji Podgorice, ističu iz Sekreterijata.

“Tome je prethodio rad komisije formirane od strane članova Sekretarijata za saobraćaj i preduzeća ‘Putevi’ d.o.o. Podgorica sa zadatkom da se utvrdi činjenično stanje autobuskih stajališta na terenu, kao jedan vid regulacije saobraćaja na način da podižemo linijski prevoz putnika na veći nivo. Uložili smo dosta napora u procesu modernizacije i digitalizacije, koji se ogleda u nabavci novih prevoznih sredstava i to u ukupnoj dosadašnjoj floti od 45 autobusa”.

Iz Sekreterijata za saobraćaj su kazali “da ulažu napore na modernizaciji i digitalizaciji gradskog linijskog prevoza putnika”.

“Svakodnevno smo u toku sa zahtjevima građana i redovno se pristupa aktivnostima posvećenim poboljšanju postojećih linija gradskog i prigradskog prevoza”.

Poručuju da im sve navedene aktivnosti, kao i budući planovi, daju za pravo da teže “stvaranju uslova koji će rezultirati stvaranju moderne Podgorice”, kao “pametnog grada”.

Biciklo najbolja opcija

Evropski parlament, Evropska komisija i Savjet ministara u aprilu su u Briselu usvojile Evropsku deklaraciju o biciklističkom saobraćaju, kojom se biciklo prepoznaje kao punopravan oblik transporta, saopštili su tada su iz udruženja Biciklo.me.

“U Deklaraciji se biciklistički saobraćaj prepoznaje kao jedan od najodrživijih, najdostupnijih, najinkluzivnijih, najpristupačnijih i najzdravijih vidova prevoza i rekreacije, i ističe da je upotreba bicikla od ključne važnosti za evropsko društvo i ekonomiju”.

Iz udruženja Biciklo.me su “Vijestima” kazali da je Podgorica ravan grad u kojem bi se, osim kada padaju velike kiše, “biciklo moglo voziti gotovo tokom čitave godine”.

Ocijenili su, pozvavši se na istraživanje od prije pet godina, da više od 70 odsto Podgoričana isključivo koristi automobil za svakodnevni gradski transport, što “prouzrokuje velike gužve jer se u prostoru koji zauzima čitav automobil prevozi uglavnom jedna osoba”.

“S obzirom da su pređene distance uglavnom dugačke 3-5 km, biciklo je za to idealno jer je dokazano da je najefikasnije na tim udaljenostima. Pored toga ljudi koji voze bicikle su zdraviji, smanjuje se zagađenje vazduha i buka, manje je i otpada, a dokazano je da su biciklisti srećniji i zadovoljniji”.

Iz udruženja Biciklo.me ističu i da je nepropisno parkiranje veliki problem urbane mobilnosti.

“Automobile možemo naći parkirane na svim mogućim površinama, pošto kontrola parkiranja još nije dorasla naraslim potrebama. Pored toga što usporava i ometa saobraćaj, bezobzirno ostavljeni automobili ugrožavaju ostale učesnike u saobraćaju jer su prinuđeni da ih obilaze, uglavnom preko aktivnih saobraćajnih traka, što proizvodi neposrednu opasnost jer takve površine nisu predviđene za ovu vrstu kretanja i iznenadnog pojavljivanja. Svjedoci smo da je to svakodnevno uzrok mnogih saobraćajnih nezgoda po kojima prednjačimo u Evropi, što prouzrokuje ogromnu materijalnu štetu, te gubitak života i zdravlja mnogih naših sugrađana”.

Iz tog udruženja su kazali da su centri savremenih gradova po pravilu rezervisani za pješake i ljude na biciklima i da se do njih može doći jedino gradskim prevozom. Navode da postoje i gradovi gdje se pristup centru plaća, pa se i tako “destimuliše dolazak automobila”.

Ističu da je u Podgorici “potpuno obrnut slučaj”, gdje se “u suprotnosti sa Planom održive urbane mobilnosti grade dodatni parkinzi koji stimulišu dolazak još većeg broja automobila i na taj način povećavaju saobraćajne gužve, umjesto da su taj novac preusmjerili na kupovinu autobusa”.

Biciklističke staze korišćene za nepropisno parkiranje

Iz udruženja Biciklo.me su “Vijestima” kazali da “ono u čemu se Podgorica može smatrati posebnim je činjenica da je jedan od rijetkih gdje su tokom pandemije napravljene biciklističke trake koje su korištene za nepropisno parkiranje.

“Automobili su ometali ljude na biciklima da ih koriste, pa su bili prinuđeni da rizikujući sopstvenu i bezbjednost ostalih učesnika izlaze na kolovoz i obilaze ih. Institucije koje su se bave ovom problematikom i tu pokazuju nemoć, pa umjesto da obezbijede nesmetano korištenje ovih površina, one ih ukidaju.

Na taj način se svrstavaju u malobrojne gradove koji uklanjaju biciklističku infrastrukturu, a očekuje da ima veći broj ljudi na biciklima i tako rastereti saobraćajne gužve. A što je najinteresantnije, umjesto da grade biciklističku infrastrukturu i time pridobiju što više građana da je koriste, oni zamjeraju biciklistima što ih nema više ne čineći ništa da im poboljšaju uslove za vožnju”.

Što se tiče biciklističke infrastrukture, iz tog udruženja smatraju da je ona slabo planirana, problematično projektovana i loše izvedena.

“Nije povezana, niti je direktna, što je osnovno čime bi trebalo privući građanje da je koriste i rasterete putnu infrastrukturu. A nije ni dovoljna. Niko je ne čisti i ne održava. Brojna su oštećenja koja niko ne sanira.

Dodali su i da “kvalitetna i dobro povezana biciklistička infrastruktura čini kretanje biciklista bezbjednijim i poželjnim načinom transporta.

“Ne postoji grad koji ima kvalitetnu biciklističku infrastrukturu koja se ne koristi. Dajte građanima poželjnu biciklističku infrastrukturu i oni će je upotrebljavati. Ni Podgorica nije izuzetak”.

Iz Sekretarijata za saobraćaj Glavnog grada su “Vijestima” kazali da su donirali tri biciklističke parking garaže za potrebe studenata koji žive u studentskim domovima.

“Shodno zahtjevima građana, prepoznali smo potrebu za postavljanjem ovakvih garaža u blizini stambenih objekata, pa je Sekretarijat za saobraćaj iskoristio budžetom predviđena sredstva za tu namjenu, raspisao tender i nakon sprovedene procedure, izgrađeno je devet parking garaža za bicikla”.

U pogledu mjera koje bi Glavni grad trebalo da preduzme kako bi vožnja bicikla postala privlačnija alternativa vožnji automobila, iz udruženja Biciklo.me smatraju da je “osnovno da napravi poželjnu, kvalitetnu i dobro povezanu infrastrukturu”.

“Bez nje priča o zelenoj mobilnosti u Podgorici je apsurdna i uglavnom se koristi u političke svrhe, a ne na korist njenih građana. Takođe bih istakao i da političke koalicije i partije koje se kandiduju na predstojećim lokalnim izborima koje namjeravaju da riješe probleme urbane mobilnosti i žele izgradnju biciklističke infrastrukture bi trebalo da rješenja traže u Planu održive urbane mobilnosti Glavnog grada Podgorice i eventualno u konsultaciji sa našom organizacijom o potrebama biciklista, pješaka i korisnika gradskog prevoza. Naše znanje iz ove oblasti je na usluzi čitavoj našoj zajednici”.

“Velika želja” za korištenjem bicikala

Iz tog udruženja su ocijenili da “u Podgorici postoji ogromna želja za korištenjem bicikala u svakodnevnom transportu, što se pokazalo i na 80. Critical Mass vožnji, gdje je učestvovalo preko četiri stotine ljudi na biciklima”.

“Nažalost, lokalna samouprava ne poštuje SUMP koji je usvojila Skupština Glavnog grada, te je za njih obavezujući dokument, i koji vožnju bicikla vidi kao jedan od pet stubova kojim će se regulisati saobraćajni problemi. Naravno, glavno sredstvo transporta građana bi trebalo da bude gradski prevoz, a pješačenje i vožnja bicikla bi takođe pomogli u značajnoj mjeri”.

Na pitanje kako podstići vozače automobila da pređu na bicikl kao svakodnevno prevozno sredstvo, iz tog udruženja su kazali da “biciklo samo sebe preporučuje kao najbrži i najefikasniji način transporta”.

“I mi vozači bicikala koristimo automobile u određenim situacijama, kada biciklo nije praktično. S obzirom da u Podgorici ne postoji udaljenost koja se biciklom ne može prevaliti za 10-15 minuta bez problema sa parkingom jer ga možete parkirati bilo gdje,bez utroška goriva i maziva, biciklo samo sebe preporučuje kao najbrži i najefikasniji način transporta. Takođe bi i klasa političara, koji su superstarovi našega društva, sopstvenim primjerom javnog korištenja bicikla, morali da pokažu svoju opredijeljenost za Zelenu agendu. Građani kada budu vidjeli njih na djelu, a ne samo na riječi, sigurno će biti stimulisani da koriste biciko u svakodnevnom transportu. Oni koji imaju višak vremena mogu i dalje da se probijaju kroz saobraćajne gužve automobilom”, zaključili su iz udruženja Biciklo.me.

Crna tačka u Ulici crnogorskih serdara

“U Ulici crnogorskih serdara već dugi niz godina postoji oštećenje biciklističke staze, što ga je napravio investitor tokom izgradnje kompleksa zgrada na poziciji nekadašnjeg hotela Ljubović, koje je veoma opasno i vjerujemo da je dovelo i do saobraćajne nezgode gdje je čovjek na biciklu teško povrijeđen. Iako smo više puta tražili od lokalne vlasti da se ovaj u prvom redu bezbjednosni, ali i infrastrukturni problem riješi, za sve ove godine ništa nije urađeno”, kazali su u Udruženju Biciklo.me.

( Jelena Kočanović )