Kockare niti ko broji, niti planski liječi - Crna Gora nema statistiku zavisnika od igara na sreću

Nije poznato koliko Crna Gora ima zavisnika od kocke, jer se ne sprovode istraživanja u opštoj populaciji, na osnovu kojih bi takvi podaci bili dostupni. Zato se ne može govoriti i o tome gdje je, u tom smislu, mjesto Crne Gore u odnosu na broj zavisnika u Evropi.

To, pored ostalog, proizilazi iz odgovora koje su “Vijestima” dostavili sagovornici iz Specijalne bolnice za psihijatriju “Dobrota” u Kotoru, Javne ustanove “Kakaricka gora” u Podgorici i Asocijacije za demokratski prosperitet (ADP) ZID.

Oni koji rade sa zavisnicima, kazali su da posljednjih nekoliko godina registruju veći broj onih koji traže pomoć i obraćaju se za tretmane. Većem broju zavisnika, kažu iz JU “Kakaricka gora”, pored ostalog, doprinijelo je to što je kocka, putem onlajn platformi, postala dostupnija.

Iz Udruženja Montenegro Bet objavili su nedavno da je Crna Gora “na samom dnu evropske liste broja zavisnika od igara na sreću”. Takođe, naveli su i da je, prema podacima JU “Kakaricka gora”, u Crnoj Gori trenutno registrovano “svega 13 lica koja se liječe od zavisnosti od igara na sreću”.

Iz te ustanove “Vijestima” su potvrdili da kod njih zbog problema sa zavisnošću od kocke trenutno jeste 13 klijenata, ali su kazali i da taj broj “zabrinjava”:

“Ovaj broj klijenata koji imaju zavisnost od kocke, a potražili su pomoć u našoj ustanovi zabrinjava jer je procent klijenata i klijentkinja koji su imali ovaj problem bio mnogo manji, pa smo prethodnih godina u ukupnom broju naših klijenata i klijenatkinja u prosjeku imali tri do pet odsto, danas je to značajno veći procenat”. O preciznim brojevima, kada je u pitanju broj zavisnika od kocke u opštoj populaciji u Crnoj Gori ne možemo govoriti, jer ne postoje istraživanja na koja bismo se mogli osloniti”, rekli su za “Vijesti”.

Na kraju prošle godine u Crnoj Gori je bilo 1.000 registrovanih kladionica, 153 automat kluba, tri kazina i jedna tombola.

Mačić: Treba zabraniti reklamiranje klađenja

Da podataka nema, kazali su i iz kotorske bolnice.

“Koliko mi je poznato, Crna Gora ne raspolaže podacima koliko je zavisnika od kocke, pa tako ne znamo iz kojih izvora je Udruženje Montenegro Bet pronašlo informaciju da je ‘Crna Gora na samom dnu evropske liste broja zavisnika od igara na sreću’. Nijedna nacija nije imuna na bilo koju zavisnost, te se može reći da je broj zavisnika isti kao i u drugim zemljama. Takođe, mislim da nema nekih procjena o broju zavisnika od kocke u Crnoj Gori”, kazao je dr Aleksandar Mačić, direktor Specijalne bolnice za psihijatriju “Dobrota” u Kotoru.

Kako je dodao, država, da on zna, nije donijela i “bilo kakve programe i strategije vezane za smanjenje broja zavisnika od kocke”.

U skupštinskoj proceduri je Predlog zakona o izmjenama i dopunama Zakona o porezu na dohodak fizičkih lica, kojim je predviđeno da svi dobici budu oporezovani 15 odsto. Iz Udruženja Montenegro Bet kažu da se time neće riješiti problem zavisnosti, “već će ga dodatno pogoršati”. Zbog najavljenih izmjena propisa, organizovali su i potpisivanje peticije.

Dr Mačić, međutim, kaže da “uvođenje plaćanja poreza na dobitke kod igara na sreću nema veze sa pomenutim pitanjem, već je vezano za budžet države, i veliki broj zemalja ima taj porez”.

“Peticija koje je Udruženje Montenegro Bet pokrenula je prilično morbidna, i postavlja se pitanje ko su potpisnici te peticije i koliko među njima ima zavisnika”, rekao je on.

Njegov je stav i da bi “trebalo zabraniti reklamiranje klađenja”.

“Jer su reklame tako koncipirane, možda i nenamjerno, da podstiču zavisnost”, rekao je direktor Specijalne bolnice za psihijatriju u Dobroti.

U toj bolnici ne postoji poseban program za liječenje zavisnosti od kocke.

Psihološkinja Maja Lješnjak nekoliko godina, kroz savjetodavno-psihoterapijski tretman za osobe koje kockaju na patološkom nivou, radi u Savjetovalištu “Entera” u Podgorici. Od 2013, koliko se u Savjetovalištu sprovodi program, tretman godišnje započne između 10 do 20 osoba.

“Međutim, za konsultacije se u mnogo većem broju se obraćaju članovi porodica, što govori o tome da je ovaj problem u velikoj mjeri prisutan u Crnoj Gori već godinama unazad. U sklopu savjetovališta, rađeno je i na prevenciji, i naša iskustva u radu sa mladima govore da je problem sa kockanjem prisutan u značajnoj mjeri čak i među maloljetnim licima”, rekla je ona.

I iz “Kakaricke” kažu da kod njih podršku i pomoć često traže maloljetnici, “koji su u ranoj fazi razvoja te bolesti”. Pomoć, međuti, ne mogu da im pruže, jer ta ustanova tretman pruža isključino punoljetnim licima.

Neophodan registar

“Formiranje registra zavisnika od kocke, može značajno uticati i na smanjenje dostupnosti kanala za klađenje svima koji su u problemu, što može rezultirati i manjim brojem recidiva nakon liječenja”, kažu.

Govoreći o zvaničnoj statistici, kazali su da je jedino dostupno istraživanje Instituta za javno zdravlje (IJZ) iz 2019. godine (Evropsko školsko istraživanje o alkoholu i drugim drogama, ESPAD).

Prema tim podacima, učestalo kockanje u prosjeku prisutno je kod 15 odsto anketiranih srednjoškolaca u 35 evropskih zemalja, među kojima Crna Gora i Italija dijele drugo mjesto, prema procentu srednjoškolaca koji su imali kockarsko iskustvo.

“Međutim, Crna Gora je prva u Evropi po broju srednjoškolaca koji imaju sklonost prekomjernom kockanju koje ulazi u zonu bolesti zavisnosti. Nalaz IJZ navodi da se za više od četvrtine dječaka do 16 godina može smatrati da imaju problem sa kockanjem”, kazali su iz “Kakaricke” i dodali da, kada se govori o statistici, mora se biti precizan “imajući u vidu da je ovo problem koji je porodični i društveni i da pogađa, ne samo pojedinca koji kocka, već njegovo kompletno okruženje”.

Mladi počinju već od sedme godine

Zbog toga što ne uključuje samo zavisnika, i psihološkinja Maja Lješnjak kaže da se problemu kocke mora pristupiti sistemski:

“Važno je razvijati preventivne programe, prije svega u osnovnim i srednjim školama. Naša iskustva, takođe, govore da mladi počinju da kockaju već od sedme godine, stoga mislim da je važno u rad na prevenciji uključiti roditelje i nastavnike i ukazati na brojne posljedice koje zavisnost od kockanja ostavlja na psihičko i fizičko zdravlje osobe koja je u problemu, porodicu, školovanje ili profesiju, a samim tim na čitavo društvo”.

Iz Ministarstva zdravlja i IJZ nisu odgovorili na pitanja redakcije na ovu temu.

“Vijesti” su krajem februara objavile sličan tekst, kada je sagovornik sa Klinike za bolesti zavisnosti u Beogradu kazao da iz Crne Gore kod njih mjesečno u prosjeku dođe jedan pacijent.

Načelnik Klinike, prim. dr Ivica Mladenović, specijalista psihijatrije i subspecijalista bolesti zavisnosti, tada je rekao da i među domaćim, ali i pacijentima koji se na tretmane upućuju iz Crne Gore, većinu čine mladi od 18 do 30 godina.

Motivacija put za uspjeh

Patološko kockanje je hronična bolest, a ishodi liječenja zavise od motivacije, ali i ličnih kapaciteta klijenata, kažu iz JU “Kakaricka gora”.

“To znači da se i promjenom recidivi (ponovno posezanje za sredstvom zavisnosti, u ovom slučaju kockom) dešavaju, i sastavni su dio kliničke slike bolesti zavisnosti”, rekli su “Vijestima”.

U toj ustanovi, tretman na rezidencijalnoj osnovi, traje godinu dana. Rad sa klijentom, pojašnjavaju, podrazumijeva individualne i grupne psihoterapije, koje su i osnov tretmana, potom psihološke radionice, radno-okupaciona terapija, sportsko-rekreativne aktivnosti. Tretman, dodaju iz “Kakaricke”, zahtijeva aktivno uključivanje klijenta u proces oporavka.

( Damira Kalač )