Nastavak negativne prakse

Potaknut pukom znatiželjom, pokušah da ustanovim - kao i svake godine u ovo vrijeme - da li je na Arhitektonskom fakultetu u Podgorici upisano više budućih arhitektica mladih (mnogo mladih, mnogo slatkih) ili pak budućih arhitekata mladih (jednako mladih, jednako slatkih) - ne bih li potvrdio (ili pak opovrgao) tezu da je potonjih godina više srednjoškolki nego srednjoškolaca odlučno u namjeri da se stavi u službu Prečiste djevice Arhitekture - te da, shodno tome, arhitektura ovdje polako prerasta u tzv. žensku profesiju - kad li...

Iskopah, dakle (kolateralnu), informaciju da se sprema intervencija na još jednom od objekata podignutih po projektima arhitekta Milana Popovića (1934 -1985) - kladio bih se da je ovdje riječ o posljednjem objektu Milana Popovića koji (još) nije srušen ili na kojem nije intervenisano na način koji ozbiljno degradira originalni koncept - ovoga puta u režiji, vjerovali ili ne, gospodina Božovića, rektora Univerziteta Crne Gore - koji gaji ozbiljne graditeljske aspiracije (prisjetimo se samo nesrećnog “Konkursa za izradu idejnog arhitektonskog rješenja stambeno-poslovnih objekata u okviru DUP-a “Univerzitetski Centar Podgorica” u Podgorici” iz 2022. godine) i gospođe Perović, dekanese Arhitektonskog fakulteta u Podgorici - u ulozi najjačeg aduta koji je Božović mogao da potegne samo da bi gradio - jer, kao što znamo, graditi se mora...

A kako uvijek imam na umu riječi Anastazije Miranović - još iz vremena kad je obnašala funkciju direktorice Uprave za zaštitu kulturnih dobara - da je važnije KO govori (ili piše) od sadržaja - od toga ŠTO je taj neko rekao (ili napisao) - dakle: KO, a ne ŠTO - riješio sam da se po ovom pitanju ipak obratim gospođi Sonji Radović Jelovac - vršiteljki dužnosti generalne direktorice Direktorata za sprovođenje državnih smjernica u oblasti arhitekture pri Ministarstvu prostornog planiranja, urbanizma i državne imovine gospodina Radunovića - pa neka se ona oficijelno postavi (ili ne postavi) prema ovom kompleksnom problemu...

***

Poštovana vršiteljko dužnosti generalne direktorice DzSDSuOA, pri MPuiDI, gospođo Radović Jelovac,

“Ministarstvo prostornog planiranja, urbanizma i državne imovine, Direktorat za sprovođenje državnih smjernica u oblasti arhitekture, prema zahtjevu Univerziteta Crne Gore (UCG), izdalo je”, veli na adresi ucg.ac.me (25. jun 2024. godine), “saglasnost na idejno arhitektonsko rješenje za rekonstrukciju i nadogradnju laboratorija, kao dijela objekta Tehničkih fakulteta (Lamela C) UCG”.

Ovoga puta je riječ o lameli sa zapadne strane objekta Tehničkih fakulteta - koja, kladio bih se, nije građena u isto vrijeme kad i pomenuti objekat (što bi svakako trebalo provjeriti) - ali jeste neodvojivi dio cjeline Tehničkih fakulteta - i u funkcionalnom i u oblikovnom i u svakom drugom pogledu.

Podsjetiću vas (sve vas - ne samo gospođu Radović Jelovac) da je kamen temeljac za izgradnju objekta Tehničkih fakulteta u Podgorici (Titogradu) položen 29. aprila davne 1975. godine - na godišnjicu održavanja Konstitutivne Skupštine Univerziteta u Titogradu (koji je iste te 1975. godine - preimenovan u Univerzitet “Veljko Vlahović”) - te da je objekat nagrađen Republičkom Borbinom nagradom za arhitekturu za 1977. godinu - uz obaveznu primjedbu da u monografiji “Univerzitet Crne Gore 1974 - 2024” stoji da je objekat završen i useljen naredne, 1978. godine.

Projekat objekta Tehničkih fakulteta su potpisali Milan Popović i Pavle Popović - i taj objekat predstavlja, ne sumnjam da će se mnogi složiti, jednu od (tek nekoliko - možda desetak, ne više od petnaestak) najznačajnijih arhitektonskih realizacija na tlu Crne Gore iz perioda socijalizma (od kojih lavovski dio potpisuje upravo arhitekt Milan Popović) - bez obzira na žalosno stanje u kojem se pomenuti objekat (trenutno) nalazi.

U ovom trenutku nemam pouzdanu informaciju kada je počela realizacija projekta Lamele C u okviru cjeline Tehničkih fakulteta - pretpostavljam da je ta lamela građena kasnije - u osamdesetima - opet po projektu pomenutog tandema.

“Arhitektonski koncept (Intervencija) na postojećem objektu”, veli na ucg.ac.me, “snažno je uslovljen činjenicom o potrebi za uvažavanjem postojećih vrijednosti arhitektonskog nasljeđa druge polovine 20. vijeka. Istovremeno, uslovljen je i realnom potrebom za proširenjem postojećih kapaciteta.” - što će reći da se prvo ukazala realna potreba za proširenjem postojećih kapaciteta - da bi se nakon te potrebe ukazala i svijest o tome da je ovdje ipak riječ o vrijednom arhitektonskom ostvarenju iz perioda socijalizma (1945 - 1989).

Ako mene pitate, gospođo Radović Jelovac, ne bi trebalo dograđivati Lamelu C - i čudi me, iskren da budem, da iza te ideje stoji, uz neizostavnog rektora Božovića, niko drugi do li dekanesa Perović - ispred visokoškolske institucije koja je kolijevka budućih arhitektica mladih - mnogo mladih, mnogo slatkih - i jednako mladih i jednako slatkih arhitekata mladih - čime se samo potvrđuje negativna praksa nebrojenih (i nemuštih, u pravilu) intervencija na najvrednijem graditeljskom nasljeđu (pogotovo iz doba socijalizma) diljem naše države u minulom periodu - uzmimo, primjera radi, nesrećne intervencije na dva objekta Milana Popovića - intervenciju na objektu Pravnog i Ekonomskog fakulteta u Podgorici i intervenciju na objektu Osnovne Škole “Maksim Gorki”, takođe u Podgorici.

Ne bih ovom prilikom ulazio u detaljnije analize koncepta planirane intervencije na Lameli C objekta Tehničkih fakulteta u Podgorici iza kojega stoji dekanesa Perović sa timom saradnica (u njenom timu nema nijednog saradnika, što je svojevrsni kuriozitet) - poglavito iz razloga što, u načelu, (snažno) ne podržavam tu intervenciju - objekat Tehničkih fakulteta - uključujući i Lamelu C - trebalo bi obnoviti u izvornom obliku - kao i cijeli kompleks Tehničkih fakulteta - a drugi razlog je u tome što na Internet stranici MPPUiDI (gov.me/mdup), uz Rješenje od 20. juna tekuće godine - kojim Siniša Minić, Odovićev V.D. glavnog državnog arhitekta, daje saglasnost UCG na idejno rješenje za rekonstrukciju i dogradnju dijela objekta Tehničkih fakulteta (Lamela C) - javnosti nije dato na uvid to idejno rješenje - hvale vrijednu praksu davanja javnosti na uvid idejnih rješenja na koja saglasnost daje glavni državni arhitekt/arhitektica je ukinuo (odavno zaboravljeni) drug Stevke - i baš bi bilo lijepo, gospođo Radović Jelovac, kada biste ponovo uveli tu praksu - na radost svih nas kojima je arhitektura na srcu.

Uvažena gospođo Radović Jelovac, drago bi mi bilo - i to neizmjerno - kada biste povukli pomenuto Rješenje vašega prethodnika - vezano za intervenciju na Lameli C objekta Tehničkih fakulteta u Podgorici - i kada biste pokrenuli ozbiljnu stručnu debatu o ulozi arhitektonskog nasljeđa - i uopšte arhitekture - u oblikovanju novih vrijednosno-identitetskih predstava o ovom našem mjestu - odnosno o prostoru koji smatramo svojim - strogo u kontekstu, podrazumijeva se, nužnosti izrade i donošenja famoznih Državnih smjernica razvoja arhitekture...

( Borislav Vukićević )