Milutin Đukanović: EPCG u brojkama 3 - Odnos prema Termoelektrani do 2021., TE Pljevlja, HE Perućica i HE Piva danas
EPCG u brojkama 3
Poštovani građani,
Kao predsjednik Odbora direktora EPCG imam obavezu da vas obavijestim i podsjetim šta smo sve uradili u prethodnom periodu i šta planiramo da radimo u budućnosti. S tim u vezi, u nekoliko tekstova ću pokušati da vam približim o čemu se radi.
U prvom tekstu smo napravili uvod u priču, u drugom smo se posvetili nekim problematičnim odlukama do 2021. godine, a sada ćemo predstaviti odnos prema Termoelektrani do 2021. godine, kao i stanju u tom postojenju, Pivi i Perućici danas.
Odnos prema Termoelektrani do 2021. godine
Osim gore opisanih aktivnosti važno je pomenuti i još neke procese, od kojih su neki sporni, a neki značajno opterećuju i današnje poslovanje EPCG. Ovdje ćemo posebnu pažnju obratiti na Ekološku rekonstrukciju Termoelektrane Pljevlja i odnos koji je imala Vlada i poslovodstvo EPCG prije dolaska novog poslovidstva u martu 2021. godine.
Priča o izgradnji drugog bloka očigledno je bila priča radi priče. Da se realizovao drugi blok mogla se izbjeći i priča o ekološkoj rekonstrukciji i CO2 kreditima i značajnim troškovima u narednom periodu. Ovdje se mora ukazati na neke flagrantne propuste.
Energetska zajednica je upozorila EPCG da mora hitno da se smanjuje emisija štetnih gasova, i da je neophodno što prije uraditi ekološku rekonstrukciju. Iz tih razloga ograničila je rad Termoelektrane na 20.000 sati za period od 01.01.2018. godine do 31.12.2023. godine.
Suštinski ovo je značilo da Termoelektrana prepolovi svoju proizvodnju u narednih 6 godina i da se u tom periodu prilagodi rad Termoelektrane, kako bi se ispunili najveći ekološki standardi(godišnje bi Termoelektrana mogla da radi 5 mjeseci). Tadašnje poslovodstvo ignorisalo je preporuke, i Termoelektrana je nastavila „normalno“ da radi, tako da je već u novembru 2020. godine potrošila dozvoljeni broj sati. Zbog očiglednog pritiska od strane institucija EU, pokrenuta je i Ekološka rekonstrukcija. Ugovor o Ekoloskoj rekonstrukciji potpisan je 10.06.2020. godine na vrijednost od 44.981.129€ +pdv. Koliko se ozbiljno i stručno pristupilo ovom poslu govori i podatak da je već na Kick of meeting-u od 09.10.2020. konstatovano je da sistem za denitrifikaciju gasova onako kako je predviđeno prethodno uradjenim Idejnim projektom (ugovor od 27.03.2018.godine, ugovarač Steag Energy Services GmbH iz Esena, Njemacka), nije moguće realizovati. Takođe je konstatovano da je realna vrijednost projekta, da bi stvari bile funkcionalne i zadivoljile zahtjeve regultive, oko 75M do 80M evra. I pored uočenih problemam odmah po potpisivanju, problematičnog, ugovora, Bemaksu i BB Solaru isplaćen avans u iznosu od 10,885,540€ (predmet je pred SDT-om).
Jasno je da je prethodne Vlade i poslovodstva EPCG nijesu na stručan i odgovoran način pristupili zelenoj energetsjoj tranziciji. O zelenoj tranziciji i radu Termoelektrane moralo se razmišljati mnogo prije 2018. godine, i ne čekati da se dobijaju preporuke i upozorenja. I pored deklarativne priče o evropskim vrijednostima došlo se do toga da se jednostavno ne želi i ne mogu poštovati osnovni postulati zelene, energetske, tranzicije. Crna Gora u tom periodu nije ništa znala i nije željela da se bavi proizvodnjom električne energije iz obnovljih izvora. Priča o povlašćenim proizvođačima je samo dimna zavjesa za proizvodnju električne energije iz OIE, koja puno košta i od koje nikakve koristi nema Crna Gora, EPCG, a samim tim i građani. Koristi imaju privilegovani pojedinci.
Da su Vlada i EPCG ispoštovali preporuke Evropskih institucija, da se u periodu od 6 godina za 50% smanji proizvodnja iz TEP, došlo bi do raspada kompletnog energetskog sistema, Crna Gora i EPCG bi bankrotirali, privreda Crne Gore bi bila uništena. Na ovom primjeru najbolje se vidi šta znači i koliko je opasno, za čitavo društvo, to što za 40. godina(od 1982. godine) EPCG nije izgradila nijedan novi izvor energije.
U dijelu koji se odnosi na to šta je uradilo novo poslovodstvo i šta planira da uradi, egzaktnim podacima će se, dodatno, pokazati koliko je vođenje energetske politike do 2021. godine, malo je reći, bilo katastrofalno. Teško je u analizi energetske situacije povući linije jasnog razdvajanja kada govorimo o prethodnom periodu, i perioda od kada energetsku politiku vode nove vlade i nova poslovodstva EPCG. Odluke donesene zaključno sa martom 2021. godinom u značajnoj mjeri utiču i na poslovne procese poslije tog datuma.
ŠTA JE RADILO NOVO POSLOVODSTVO, OD MARTA 2021. GODINE?
Potpuno je jasno je kakav je ambijent sačekao novo poslovodstvo koje je preuzelo rukovođenje EPCG-om krajem marta i početkom aprila 2021. godine. Možda je u ovom kontekstu važno napomenuti da je u poslednja 3 mjeseca 2020. godine i prva tri mjeseca 2021. godine izvezeno za 788.581 MWh više nego što je uvezeno, i po tom osnovu je ostvaren prihod od 42,605,828€. Lako je pretpostaviti, a samim tim i zaključiti da je izuzetna hidrologija krajem 2020. i početkom 2021. godine spasila EPCG od bankrota.
Odmah po dolasku novog rukovodstva, sledećih šest mjeseci (počev od aprila, zaključno sa septembrom) uvezeno je električne energije u količini od 425.482 MWh. I pored ovih sumornih podataka, EPCG je poslovnu 2021. godinu završila sa najboljim rezultatom u svojoj istoriji, što se ogledalo u ostvarenoj dobiti koja je iznosila preko 47 miliona evra.
Šta je to Elektroprivreda radila prethodnih 40 mjeseci i šta planira da radi u narednom periodu.
Taksativno ćemo nabrojiti šta se radilo i šta planira da se radi u narednom periodu.
HE PERUĆICA je naša najstarija velika HE koja je u pogon puštana sukcesivno u periodu od 1961. do 1976. godine. Od 2021. godine do danas u HE“Perućica“ realizovan niz višemilionskih investicija, a u toku su i najznačajnije aktivnosti od 1976. godine. . Realizovana je investicija u 7 proizvodnih sinhronih generatora čija je ukupna vrijednost preko 2 miliona evra. Nako čekanja od 15 godina pokrenuta je realizacija projekta II faze modernizacije i rekonstrukcije cijele elektrane. Pod tim se podrazumjeva investicija od preko 30.000.000€, a u okviru iste biće revitalizovani i modernizovani sistemi zaštita, pobude, turbinskog upravljanja kao i upravljanja na nivou agregata A5, A6 i A7, kao i razvodno postrojenje 110kV uz cjelokupni sistem zatvaračnica. Uz navedene aktivnosti biće urađen i novi SCADA sistem što će u značajnom dijelu unaprijediti i pružiti pouzdanost i sigurnost u monitoringu i upravljanju cjelokupnim sistemom elektrane. Takođe u okviru ovog projekta proširen je dio radova i na prethodno modernizovane agregate A1, A2, A3 i A4 čime će se investicija zaokružiti i konačno ćemo imati HE „Perućicu“ u punom kapacitetu, spremnu za pružanje sistemskih usluga mrežnom operatoru, od ćega će naša kompanija ubirati značajne, višemilionske, prihode. Pored direktnog finansijskog benefita, od sistemskih usluga omogući će se i bolje balansiranje sistemom, pa će samim tim biti značajno poboljšani uslovi za uključivanje dodatnih OIE u EES CG. Cijeli projekat II faze modernizacije i rekonstrukcije Perućice podržan je kreditnim sredstvima od strane njemačke razvojne KfW banke. Za ovu investiciju su obezbjeđena kreditna sredstva od 33.000.000€ uz petogodišnji grejs period, period otplate od 7,5 godina, kamatnu stopu u iznosu od 0,15%+swap rate kao i 0,25% kamate na nepovučena sredstva.
Ono što ističemo kao i najvažniji korak kada je u pitanju investicioni ciklus u HE „Perućica“ od 2021. godine jeste da su aktivnosti na pripremi za raspisivanje javnog poziva za ugovaranje izrade glavnog projekta i izvođenje radova na izgradnji agregata A8 snage 58,5MW dovedene do kraja. To znači da bi do kraja tekuće godine mogli da dobijemo izvođača radova, i da maksimalnim kapacitetima krenemo u realizaciju ove ideje, koja je stara koliko i sama elektrana. Ovaj projekat se, takođe, realizuje u saradnji sa njemačkom razvojnom bankom KfW koja je omogućila kreditna sredstva u iznosu do 40.000.000€ uz zaista povoljne uslove koji podrazumjevaju grejs period od 5 godina, period otplate kredita od 10,5 godina i kamatnu stopu od 2,23%+swap rate. Ugovor o kreditu, sa KfW bankom, biće potpisan 06. septembra ove godine.
Svi ovi projekti mogli bi da budu završeni u 2027. godini. Moguće je da dođe do pomjeranja rokova, ali je izvjesna njihova realizacija. Biće to potpuno novo lice HE Perućice. Važno je napomenuti, da se aktivno radi i na projektu kojim bi se bolje valorizavale vode Nikšićkog polja(tunel Krupac-Slano i prevođenje poplavnog talasa Zete u Krupac), koji je bio u zastoju zbog raznih administrativno-tehničkih problema čija je vrijednost 30.000.000€. Kvalitetnom valorizacijom voda Nikšićkog polja, investicije u HE Perućica došle bi do punog izražaja, što bi se ogledalo u značajnom povećanju proizvodnje električne energije.
Takođe, napomenućemo da su završeni radovi na uređenju park šume Krupac i predati Opštini na održavanje i upravljanje shodno Sporazumu
HE Piva - U ovoj elektrani su u prethodnom periodu realizovane značajne investicije, a neke veoma važne, nakon gotovo 40 godina rada, započete. Tu prije svega mislim na radove na rekonstrukciji i modernizaciji proizvodnih agregata koji su završeni i sada su spremni za pružanje sistemskih usluga EES-u od čega će EPCG, baš kao i u slučaju HE „Perućica“, imati značajne višemilionske prihode. Ove sistemske usluge će biti sve traženije imajući u vidu sve veći broj OIE koji se uključuju u EES CG. Vrijednost kompleta ovog ugovora za sve 3 proizvodne jedinice iznosio je 10.500.000€.
Pored navedenog projekta u toku su i završni radovi na kapitalnom remontu agregata A1 čija vrijednost iznosi 700.000€ bez PDV-a.
Pokrenuta je i jedna značajna investicija u obnavljanje primarne opreme u elektrani pa je potpisan ugovor o isporuci jednog blok transformatora sa pripadajućim VN kablovima i kablovskim priborom i tokom jeseni se očekuje njihova isporuka i ugradnja, a vrijednost cijelog posla iznosi 2.700.000€. U planu je da se u narednom periodu izvrši nabavka, isporuka i ugradnja novih blok transformatora i pripadajućih VN kablova i na druga dva agregata.
Ove godine će se završiti i zaštitna konstrukcija u punom projektovanom obima i na ovaj način će prilaz elektrani biti u potpunosti bezbjedan za sve zaposlene i posjetioce iste, što nije bio slučaj u prethodnom periodu. Vrijednost cijelog posla iznosi preko 300.000€.
Kada je u pitanju opština Plužine efikasno je priveden kraju posao izgradnje I faze kružne saobraćajnice a ove godine je potpisan i novi Sporazum sa Opštinom o dinamici izvršenja obaveza koje EPCG ima prema Plužinama po osnovu izmještanja prvobitnog naselja i izgradnje HE „Piva“. EPCG će ove godine pokrenuti niz projekata iz predmetnog obima obaveza i na taj način obeštetiti Plužine, unapređenjem infrastrukture i stvaranjem boljih uslova za dalji razvoj opštine. A ovim aktivnostima se čekalo više od 30 godine.
______________________________________________________________
TE Pljevlja – Da bi u potpunosti sagledali situaciju Termoelektreni Pljevlja, moramo se vratiti na Odluku Ministarskog savjeta Energetske zajednice iz 2016. godine, kojom se rad termoelektrane ograničava na 20.000 sati za period od 01.01.2018. godine do 31.12.2023. godine, kako bi se smanjila emisija štetnih gasova. Prevedeno na razumljiviji jezik, ovo je značilo da termoelektrana u ovom periodu može da radi 4,5 mjeseci godišnje i da se taj period iskoristi da se ispoštuju evropske direktive o emisiji štetnih gasova i uradi kvalitetna ekološka rekonstrukcija. U prethodnom pogljavu je opisano šta je radilo prethodno poslovodstvo po osnovu ekološke rekonstrukcije.
Jasno je kakva je situacija zatekla novo poslovodstvo, koje je došlo na čelo EPCG krajem marta 2021. godine. Ugovor se ne može raskinuti, a nije dobar, zbog opasnosti od plaćanja velikih odštetnih zahtjeva. Morali smo da donosimo odluke koje će imati najmanju štetu, po EPCG, a koje će zadovoljiti standarde Energetske zajednice.
Sredinom 2021. godine, konstatovali smo da je situacija sa ekološkom rekonstrukcijom jako teška i da je čitavi projekat u ćorsokaku. Bili su potrebni izuzetni napori da se pronađu odgovarajuća tehnička rješenja kako bi se isti pokrenuo. Radovi su konačno pokrenuti u aprilu 2022. godine. Tokom 2022. godine potpisan je ugovor vrijedan 15.000.000€ za adaptaciju kotlovskog postrojenja, sa zamjenom ekonomajzera i zagrijača vazduha, što će unaprijediti pouzdanost u radu samog kotla i elektrane u konačnom. Takođe, ugovoren je i posao adaptacije dimnjaka vrijedan 7.000.000€ kojim bi elektrana trebalo da postane još efikasnija, u odnosu kako je prvobitno bilo zamišljeno.
Trenutno stanje je da je u okviru projekta ekološke rekonstrukcije isporučena roba i izvedeno radova u ukupnom obimu od preko 70%.
Takođe, EPCG će krenuti i u nabavku novog blok transfromatora TE kako bi se pružila potrebna sigurnost i pouzdanost u radu elektrane.
Uz to, veoma važan projekat jeste i nabavka dijela parno turbinskog postrojenja čime ćemo itekako unaprijediti i podignuti pouzdanost i sigurnost u rad u TE, a uz to povećati i stepen efikasnosti. Vrijednost ovog posla je procijenjena na oko 25.000.000€.
______________________________________________________________
Kada već spominjemo Termoelektranu Pljevlja, navešćemo još neke projekte koji su vezani i veoma važni za taj grad. Da ne kažemo da su istorijski.
Istovremeno radeći na ekološkoj rekonstrukciji EPCG aktivno učestvuje u projektu toplifikacije Pljevalja. Projekat o kome se priča više od 40 godina, konačno je pokrenut. EPCG u okviru projekta finansira I fazu magistralnog toplovoda u vrijednosti od 2.100.000€, dužine 2,3 km kao i projektovanje kompletnog magistralnog toplovoda u visini od 400 000€. Uz to EPCG finansira u okviru Eko rekonstrukcije TEP oko 4,5 miliona eura startnu kotlarnicu, pumpno postrojenje i izmjenjivač toplote. Za finansiranje II i III faze, dužine 4 km EPCG je 2022. godine potpisala ugovor sa tadašnjom Upravom za kapitalne projekte u visini od 8.400.000€, a sredstva su obezbjeđena u budžetu Crne Gore. Radovi na I fazi toplovoda se već izvode, a završetak se očekuje do kraja maja 2025. godine. Prema dinamičkom planu u oktobru ove godine Opština Pljevlja i Uprava očekuju dobijanje svih neophodnih dozvola za II i III fazu, nakon čega ide raspisivanje tendera i odabir izvođača radova. U konačnom, rok za završetak sve tri faze toplovoda predviđen je mjesec oktobar 2025. godine kada će konačno doći do gašenja velikih kotlarnica u gradu, naročito kotlarnice u Skerlićevoj ulici i kod sportske dvorane Ada, koje će postati podstanice u okviru projekta toplifikacije.
Cilj projekta toplifikacije je gašenje brojnih kotlarnica na ugalj i na hiljade individualnih ložišta. Tako će građani Pljevalja konačno imati čist vazduh, zdravo okruženje i životnu sredinu.
Uz investicije koje su direktno vezane za postrojenja, EPCG je pokrenula i izradu glavnog projekta nove deponije Šumane koja bi se od 2030. godine koristila kao konačno odlagalište nus produkata iz TE, a sve u skladu sa prostorno planskom dokumentacijom. Paralelno sa ovim poslom završavaju se i aktivnosti na rekultivaciji deponije Maljevac u koju su uložena višemilionska sredstva a dio njih i u saradnji sa Svjetskom bankom koja će i dalje podržavati projekte rekultivacije i sanacije ovakvih lokaliteta.
Takođe, ima još jedan važan projekat za EPCG i Pljevlja koji se pominjao još od 1982 godine, i koji konačno postaje stvarnost. To je mHE "Otilovići". Nakon dinamičnog i posvećenog rada na oživljavanju i unaprijeđenju ovog projekta, rješavanju svih otvorenih administrativnih pitanja, EPCG je raspisala tender za izgradnju mHE "Otilovići" vrijedan 7 miliona eura. Na objavljeni javni poziv javila su se tri zainteresovana ponuđača i u toku je evaluacija ponuda u skladu sa zakonom. Očekujemo za dvije nedelje, odnosno do kraja mjeseca završetak postupka i odabir izvođača po sistemu "ključ u ruke".
Podsjećanja radi, na akumulaciji Otilovići gradimo malu hidroelektranu na postojećoj lučko-betonskoj brani Otilovići instalisane snage 2,96MW i planirane godišnje proizvodnje od 11 GWh. Koncesija je EPCG data na period od 30 godina. Ova mHE obezbijediće električnu energiju za oko 1.200 domaćinstava.
Brana u Otilovićima izgrađena je 1982. godine na rijeci Ćehotini, a voda iz nje koristi se za potrebe Termoelektrane i vodosnabdijevanje Pljevalja. Visina brane je 59 metara, a zapremina stvorene hidroakumulacije je oko 18 miliona metara kubnih. Imaće dva agregata, jedan koji će raditi na ekološki prihvatljivim protocima i drugi koji će raditi u periodima srednjih i velikih voda.
Ovdje ćemo navesti i projekat, Rudnika uglja, izmiještanja korita rijeke Ćehotine, kako bi mogla nesmetano da se nastavi eksploatacija uglja, čija je vrijednost blizu 20.000.000€.
Kada saberemo sve investicije u energetiku u Pljevljima, Eko rekonstrukciju TEP, toplifikaciju grada, mHE Otilovići, izmještanje korita Ćehotine, rekultivaciju deponije Maljevac, projektovanu deponiju Šumane, investicije u osavremenjavanje pogona TEP, novu zgradu FC Snabdijevanja u Pljevljima, dolazimo do iznosa koji značajno premašuje 100 miliona evra, investicija u Opštini Pljevlja. Dakle, konkretno, ne na riječima, već na djelima, stvaramo novu vrijednost, ekološki prihvatljive izvore, saniramo crne ekološke tačke, obezbijeđujemo nova radna mjesta i sveukupni privredni uspon grada.
Osim značajnog, možemo slobodno reći istorijskog, angažovanja na unapređenju postojećih energetskih objekata, EPCG je pokrenula veliki broj novih investicionih projekata. O tome - u narednom tekstu.
( Promo sadržaj )