O ulogama, očekivanjima, nasljeđu, društvu, ali i o sebi

Duboko promišljen i angažovan multimedijalni umjetnički projekat “Luka povjerenja” (Port of Trust - A Story of Triumphs and Tragedy) Ivane Ivković bavi se složenim temama savremenog života, pozicije pojedinca, rodnih uloga i podjela, društvenih normi i očekivanja, ali i pozicijom individue u sopstvenom životu.

Koncept je, nakon prvog dijela u galeriji “Art” Muzeja i galerija Podgorice, u srijedu veče predstavljen i u prostoru Nove galerije vizuelnih umjetnosti i Kulturnog centra 201, a sve to u sklopu likovnog segmenta Festivala internacionalnog alternativnog teatra FIAT koji se u Podgorici održava od šestog do 15. septembra.

Prigušeno ljubičasto-plavo svjetlo dočekalo je posjetioce i već na samom početku stvorilo atmosferu misterije i introspektivnosti, a prostor i vrijeme našli su se u nekom “limbu” između stvarnosti i refleksije, trenutnog i generacijski proživljavanog. Boje koje se obično povezuju sa smirenjem i introspekcijom u ovoj svrsi zapravo izazivaju unutrašnju tenziju, ali je svjetlo podređeno čitavom konceptu i onome što se odvija... U središtu prostora nalaze se dvije drvene skele i dvojica muškaraca performera na njima, prilično statični, pasivni, ali postavljeni tako da djeluju kao u prirodnom ambijentu, uz određeni dominantni momenat koji se javlja.

Prostor okolo uokviren je radovima koji se pod takvim svjetlom teško mogu vidjeti do detalja, ali svi u sebi nose različite poruke, a mnogi radovi ih imaju i transparentno ispisane: “Say no more”, “We are not here”, “It’s hopeless what I want, protect me that’s the way” i druge aludiraju na osjećaj beznađa, nevidljivosti, nemoći, ali i otuđenosti i usamljenosti u savremenom društvu i životu koji kao da se obrušio na pleća onoga ko ga živi... Tu su i fraze poput “Can we have sex” ili “I wanted to kill you” koje bude erotiku i seksualnost, ali i nasilje i srdžbu, krajnje kontradiktorne impulse kojima oslikavaju protivurječnosti, ali i brutalnu realnost unutar međuljudskih odnosa i svakodnevnih borbi. Sve to zajedno prikazuje različite unutrašnje konflikte s kojima se individue na različite načine suočavaju i bore.

Na kraju prostorije prostrt je veliki ćilim kao aluzija na tradiciju, nasljeđe, ili čak na toplinu doma, dok ekran u uglu prikazuje video s muškarcima koji neprekidno rade kućne poslove. Možda bi to trebalo da bude čudno nekim posjetiocima, dodatno suprotstavljajući se muškarcima koji u živom performansu koketiraju na skelama, jer, muškarci u pozicijama koje se vezuju za žene (rad u domaćinstvu) mogu izazvati nelagodu među pojedinima, posebno u vremenu i okolnostima u kojima patrijarhalne strukture moći i dalje snažno opstaju i imaju jak uticaj, ali se ipak klimaju, kao klimava i nepouzdana skela... Umjetnica nesumnjivo upućuje snažnu kritiku tradicionalnim muškoženskim podjelama u zavisnosti od rodnih uloga i očekivanja okoline.

Zanimljiv aspekt koji prati čitav koncept je narativni “hor” koji se neprekidno čuje u pozadini i pojačava čulni i emotivni dojam koji postavka budi. Hor izgovara rečenice koje upućuju kako bi trebalo živjeti ili kako zapravo biti dobro sa samim sobom, najsličniji pop-psihologiji, motivacionim govorima ili svakodnevnim savjetima poput: “Find balance”, “Develop good habits”, “Be financially literate”, “Commuicate eddectively”, “Work, Rest and Play are all important”... Naizgled kao refleksija današnjeg društva koje teži perfekciji, uspjehu i stalnom napretku, s druge strane otklon od perfekcije i usmjerenje ka ličnom rastu i “Let go of perfectionism”, “Aim for progress, not perfection”. Taj “hor” i naracija u pozadini djeluju kao stalni društveni pritisak i glas očekivanja, a s druge donose ironičnu rekonstrukciju onoga što društvo kaže da treba postići i dostići, ali i onoga što zaista jeste.

Iako performans često može djelovati distancirano ili previše apstraktno za emocionalnu povezanost, umjetnički izraz Ivane Ivković posmatraču automatski budi emotivnu reakciju i osviješćenost, podstičući ga na (samo)refleksiju i postepeno preispitivanje prikazanih tema koje su, vjerovatno, svakome drugačije, ali nesumnjivo provokativne, važne, aktuelne... Istovremeno suptilno, hrabro i snažno autorka pokušava da se spoji svakodnevni život, nasljeđe, pitanje rodnih uloga, identiteta i društvenih imperativa u jedinstveno vizuelno i performativno iskustvo koje je jednako apstraktno i konkretno, dok ostavlja prostor za nesigurnost i kontradikciju.

Ivana Ivković i “Luka povjerenja” definitivno pozivaju posmatrače na dublje promišljanje o sebi, prioritetima i težnjama... U sklopu istog projekta, očekuje se i delegirani performans koji će, takođe u sklopu FIAT-a, biti održan sjutra u 20 časova u Modernoj galeriji u Podgorici. Izložbe u galeriji “ART” i Novoj galeriji vizuelnih umjetnosti otvorene su do osmog i 11. oktobra.

( Jelena Kontić )