Odjek feminizma kroz mrežu patrijarhata

Prikaz ženskog identiteta, položaja i borbe u čvrstoj paučini patrijarhalnog nasljeđa, svojim prepoznatljivim i autentičnim rukopisom crnogorskoj javnosti donosi vrhunska bosanskohercegovačka umjetnica Šejla Kamerić, na izložbi “Firstborn” (Prvorođena), koja je preksinoć otvorena u Muzeju savremene umjetnosti Crne Gore (MSUCG), galerijskim prostorima u Dvorcu Petrovića i Perjaničkom domu na Kruševcu u Podgorici.

Grandioznost i važnost gostovanja umjetnice i njene samostalne izložbe u Podgorici potvrđeni su kako na ceremoniji otvaranja ispred Dvorca koju je ispratila brojna publika, tako i prilikom prvog obilaska postavke koja nosi snažan umjetnički, aktivistički, feministički, ali i politički glas koji definitivno već ima dalek odjek.

Umjetnica, koja se nakon dvadeset godina ponovo predstavila podgoričkoj publici, kroz različite medije prikazuje intimnu, ali i univerzalnu borbu žene sa patrijarhalnim konceptom, stereotipima i društvenim očekivanjima, a evidentan je promišljen i dugotrajan proces koji je prethodio koncipiranju i otvaranju izložbe, tokom kojeg je sa Šejlom Kamerić radila kustoskinja postavke Milica Bezmarević.

Ulaskom u galerijski prostor stupa se u dimenziju ove čuvene autorke čiji hrabri glas godinama prkosi patrijarhalnim normama i uvriježenim društvenim podjelama, očekivanjima i sistemima. Fotografije, instalacije i autoportreti simbolično progovaraju o temama koje su od enormnog značaja za savremeno društvo na globalnom nivou, ali i za crnogorski kontekst i takozvani balkanski mentalitet.

Fotografije nage umjetnice koja pozira sa metlama bude brojne asocijacije, a najjaču simboliku nosi možda ona na kojoj je okrenuta leđima i metle se ukrštaju, sa jasnom konotacijom krsta i raspeća. Snaga golog ženskog tijela, u kontrastu saradnje i istovremene kontradiktornosti sa objektivizacijom i seksizmom, šalje poruku osude, pobune i aktivizma. Različiti prikazi različitih metli, najpoznatijih kao alata za čišćenje ili pak pratećih vještičijih asocijacija, ukazuju na dehumanizovane percepcije patrijarhalnog nasljeđa ka ženama i stereotipe vjekovima učvršćivane i zakucavane u ljudski um. Kamerić se konfontira svim tim viševjekovnim politikama i obrascima, stvarajući prostor i podstičući kritičko promišljanje o ulozi individue u sopstvenom životu, ali i u savremenom društvu.

Zidovi ogrnuti mrežom i prostorija u kojoj je, ponovo razapeta, isheklana instalacija koja podsjeća na zavjesu ili kakav ogromni milje, evociraju osjećaj zarobljenosti u tradiciji i lavirintu patrijarhata koji se godinama veze, a čije niti nerijetko i žene produžavaju i učvršćuju. U mrežu je lako upasti i zamrsiti se, svjesno ili nesvjesno, a predstavlja pravi izazov u pronalaženju puta ka vani iz prostorije, dok poziva na introspektivno razmatranje sopstvene uloge u održavanju struktura koje parazitiraju, unazađuju i parališu čovječanstvo.

Hodajući izložbenim prostorom posjetioci nailaze na različita djela izvedena u raznim tehnikama, drugačijih dimenzija i formata, a svako od njih progrovara za sebe, ali i u zajedništvu. Svaki od predmeta je na svom mjestu, budi emociju, kreaciju i snagu za spoznaju, suočavanje i dalju borbu. Svi naslovi radova, koncizni, puni metafora i poruka, pričaju svoju priču i nose simboliku iste problematike. Svaki od naziva upotpunjuje djelo i otvara nove prozore za tumačenje i posmatranje samog djela, ali i života, produbljujući i postavku zaokruženu kao “Firstborn”.

Raskošan simbolizam nastavlja se i u Perjaničkom domu, crvenog i drečavog pink identiteta... Instalacija, odnosno kompletna intervencija u prostoru sa eksponatom, pod nazivom “We come with a bow”, odiše raznim nametnutim i očekivanim obrascima ponašanja i življenja djevojčica, djevojaka, žena. Mašne u crvenim i ružičastim tonovima postavljene su u prostoru, a neizbježna je asocijacija na ženstvenost i njen često banalizovani položaj u društvenim konstruktima.

Kamerić, interakcijom i jezikom snažnih simbola, otvara prostor za preispitivanje ženskog identiteta, odnosa žena međusobno, ali i odnosa žene prema samoj sebi. Njena umjetnost budi duboko lične reakcije, dok podstiče i tjera na kritičko razmišljanje o strukturama moći i rodnim normama koje oblikuju svakodnevne živote. Kamerić svakim svojim radom poziva da, “kritički posmatramo svijet oko nas” i da se kao pojedinci “zaustavimo i promislimo”...

Očekuje se promocija monografije “Mother is a bitch”

Kustoskinja Milica Bezmarević istakla je na otvaranju da izložba donosi snažne umjetničke percepcije Šejle Kamerić, a koje počivaju na “izraženoj empatičnosti, kao ključnom mehanizmu komunikacije u njenom umjetničkom radu”.

Bezmarević je naglasila da se kroz kreativni dijalog s umjetnicom razvijala ideja ove postavke, koja je fokusirana na propitivanje identitetskih vrijednosti zasnovanih na ličnom iskustvu, kao i na društvenom obrascu koji podrazumijeva stereotipom definisane pojmove žene i ženskosti.

“Izložba je tematski koncipirana, smišljena je na taj način da se tiče i dotiče određenih rodnih stereotipa koji su zajednički našem prostoru koji pripadamo, a naravno sve to kroz jedan specifičan umjetnički izraz koji je karakterističan za Šejlin rad koji počiva na strašnoj empatiji i inkluziji i ličnog i kolektivnog identiteta i memorije”, kazala je Bezmarević.

Ona je podsjetila da se postavka sastoji iz dvije cjeline: jedne u Dvorcu Petrovića gdje su prikazani radovi iz nekoliko ranijih autorkinih ciklusa, dok se drugi dio izložbe nalazi u Perjaničkom domu.

“Kuriozitet je da je tematski koncipirano Šejla producirala dva rada koja su mišljena za ovu izložbu, prvi put se prikazuju i biće u vlasništvu MSUCG”, istakla je Bezmarević i dodala i da je MSUCG partner u publikaciji monografije Šejle Kamerić “Mother is a bitch” koja će tokom trajanja izložbe biti upriličena i predstavljena.

Kamerić se na otvaranju obratila prisutnima ističući veliku radost i zadovoljstvo što je “izložba otvara nakon tri godine dobrog rada na njoj”, da bi je prekinula (ne)očekivana kiša koja je na neki svoj način dodatno uveličala događaj. Izložba je otvorena za javnost do 10. novembra.

( Jelena Kontić )