Krivodolski snovi Adama Spasića, čovjeka u čije prezime je utkana iskrica nade

Miroje Vuković je čitaoce navikao na zavičajne teme, a najnovijim romanom “Put u Krivodo” odlučio je da se bavi raspadom zajedničke države, Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije (SFRJ), tačnije “raspadom” čovjeka

Kroz dnevničke zapise Adama Spasića, profesora geografije u bosanko-hercegvačkoj varošici N, Vuković piše o dramatičnim zbivanjima na samom početku građanskog rata u Bosni i Hercegovini. Kroz sedam ratnih dana, pričajući o gradiću N koji od mirnog mjesta postaje žarište sukoba, Vuković, odnosno njegov junak Adam Spasić, pričaju o uništenim idealima, promašenim snovima i vremenu “varljivog bratstva i jedinstva”, o danima kada je rat zamijenio mir.

Kako je Vuković objasnio, Adamov rukopis, sa kojim je proveo djetinjstvo, sasvim slučajno je nađen u dnu fioke radnog stola nakon što je njegov namještaj poklonjen “jednom nesrećniku iz Sarajeva koji je u grad N izbjegao bez ičega”. On ga je dobio od Adamovog strica i pokušavajući da nešto više sazna o Adamu, shvatio je da je samo saznao nešto više o ratu. Jedina novost koju o Adamu nije znao je da je mogao biti pisac, što se može zaključiti iz njegovih zapisa.

“Ne zna se šta je zaista bilo sa Adamom Spasićem, profesorom geografije. Tačnije, nagađa se... Činjenica je da se Adam nikad nije pomirio sa ovim što se desilo i do kraja je ostao zagledan u prošlost, u onu sliku u kojoj smo do juče svi živjeli, a koje više nema. A iz različitih razloga to mnogima nije odgovaralo”, zapisao je Vuković.

Recenzenti romana su dr Mićo Cvijetić, koji je i urednik izdanja, zatim dr Marko Nedić i dr Dragica Užareva, dok su isti objavile izdavačke kuće “Svet knjige” iz Beograda i “Unireks” iz Podgorice. Roman je na konkursu Derete, od 200 pristiglih djela, ušao u prvih deset.

Roman je podijeljen u devet poglavlja - uvodnik, sedam ratnih dana i epilog. Kako je zapisao dr Mićo Cvijetić u uvodniku i u centralnom dnevničkom tekstu prepliću se stvarnost i fikcija, a kroz “ispovijest naratora Adama toposi se u dobroj mjeri identifikuju čime se želi markirati alegorijska komponenta pripovijedanja”.

“U ratnom požaru, koji potire smisleno i ljudsko, glavni narator i ispovijednik se suočava sa samim sobom, sa svekoliko ljudskom prošlošću, navodeći primjere koji svjedoče o humanim postupcima i u najtežim istorijskim dramama i ratnim sukobima”, zapisao je Cvijetić.

Kako je istakao, Adam Spasić, u čije prezime je utkana iskrica nade, sjeća se prethodnog života, navodi najljepše događaje od djetinjstva do momačkih ljubavnih avantura, ali i “neka negativna iskustva i saznanja, predosjećanja i slutnje”.

Prema riječima dr Marka Nedića, autor je riječima i komentarima glavnog junaka događaje u prvih sedam ratnih dana u gradu N predstavio veoma neposredno i slikovito.

“Prema narativnom postupku kojim je roman ostvaren, sa nizom esejističkih, polemičkih, publicističkih, političkih i etičkih komentara i opservacija, često vrlo duhovitih, ironičnih i tačnih, može se reći da roman pripada vrsti intelektualnog romana i romansirane rasprave sa veoma dobrim i lucidnim analizama o uzrocima i toku raspada nekadašnje zajedničke države”, zapisao je Nedić.

Prema njegovim riječima “Put u Krivodo” je tipičan antiratni roman, dobar u zamisli i realizaciji.

Dr Dragica Užareva je istakla da koliko god vjerujemo da je Adam Spasić glavni junak romana, to je u stvari strah.

“Jedan grad, dvije njegove rijeke, dva roditelja i jedan prijatelj - to je zbir Adamovog mirnodopsog bitisanja. Sve ostalo njega je tek okrznulo”, objašnjava Užareva ko je taj posljednji “Adam koji se javlja kao svjedok sveopšte propasti”.

“Roman ‘Put u Krivodo’ je roman koji postavlja mnogo više pitanja no što nudi odgovora. Odgovore će svako od čitalaca morati da potraži ne na stranicama ove knjige, već u sebi samome”, poručila je Užareva.

Upravo je to zajednička odlika svih Vukovićevih romana - i onih koji govore o njegovom zavičaju i ovog koji se bavi početkom građanskog rata u BiH: zaroniti u sebe i naći odgovore za kojima tragamo.

Vuković je rođen 1946. godine u Pivi. Učiteljsku školu je završio u Foči, a Filozofski fakultet u Sarajevu. Radio je kao prosvjetni radnik, a bio je i glavni i odgovorni urednik “Prosvjetnog rada”. Član je Udruženja književnika Crne Gore, kao i Udruženja književnika Srbije, te Udruženja novinara Crne Gore. Objavljivao je zbirke pjesama i pripovjedaka, romane, književnu kritiku, autobiografsku prozu, eseje i monografska izdanja o Tari.

( Svetlana Mandić )