Pad broja stanovnika ugrožava razvoj Kolašina

Prema preliminarnim rezultatima posljednjeg popisa stanovništva na teritoriji opštine Kolašin živi svega 6.692 stanovnika. Zabilježen je pad broja stanovnika kao rezultat negativnog prirodnog priraštaja za 670 u odnosu na 2011. godinu, kao i smanjenje od 1.067 građana kao rezultat negativnog migracionog salda. Broj osnovaca u kolašinskim školama, tokom sedam godina, smanjio se za 226. Prema podacima, koje su iz gradske i nekoliko seoskih škola dostavili, za potrebe izrade nacrta Strateškog plana razvoja (SPR), 2016. godine osnovne škole je pohađalo 810 đaka, a lani svega 584.

Lokalne vlasti minule decenije, i pored brojnih predizbornih obećanja, planova i strategija, očigledno nijesu uspjele da zaustave konstantno pogoršanje demografske slike Kolašina. Već poznata porazna statistika potvrđena je i u nacrtu Strateškog plana razvoja (SPR) te opštine, u kojem se konstatuje da “bez poboljšane demografske situacije potencijali Kolašina za razvoj biće ozbiljno ugroženi”.

“Ukupna demografska kretanja na području opštine Kolašin karakteriše nepovoljna starosna struktura, promjena odnosa radno aktivnog, izdržavanog i penzionisanog stanovništva, promjena zanimanja i kvalifikacione strukture stanovništva… Pored opadajućeg broja stanovnika Kolašin se, takođe, suočava sa problemom ubrzanog starenja stanovništva. Prosječna starosna dob stanovništva iznosi 40,1 godinu, skoro tri godine više od nacionalnog prosjeka, ali ispod starosnog prosjeka za EU 27, koji iznosi 40,9 godina”, piše u nacrtu SPR do 2031. godine.

Podatak, koji je naročito zabrinuo autore nacrta SPR je “nedovoljna zastupljenost stanovništva od 25 do 44 godina starosti”. Između dva popisa povećana je i stopa negativnog prirodnog priraštaja, sa -31 u 2010, na -48 prošle godine.

“Stanovništvo koje ubrzano stari negativno će se odraziti na potencijal opštine da ostvari rast ukoliko se što prije ne riješi ovo pitanje. Ovaj problem zahtijeva kreiranje i implementaciju jakih politika kojim bi se podstaklo zadržavanje i širenje broja stanovnika starosti ispod 30 godina.

Iako je, kako piše u SPR, tokom posljednje dvije godine “primjetan pad broja nezaposlenih”, stopa nezaposlenosti je i dalje vrlo visoka i iznad nacionalnog prosjeka. Prema posljednjim podacima, na kraju 2023. godine, ukupan broj nezaposlenih u Kolašinu je 795, što predstavlja stopu nezaposlenosti od 30,38 odsto. Broj zaposlenih krajem juna ove godine bio je 1.602, sto je svega 20-ak više u odnosu na lani.

Mikro preduzeća čine 94,6 odsto, mala 3,9, a srednja svega 1,5 odsto ukupnog broja privrednih subjekata na teritoriji opštine Kolašin. Najviše ih je registrovano za djelatnost usluga smještaja i hrane, zatim trgovine na veliko i malo, dok prerađivačka industrija čini svega 10,3 odsto privrednih subjekata.

“Podaci o strukturi privrede u opštini pokazuju da se 37,4 odsto prihoda ostvaruje u prerađivačkoj industriji. Turistički sektor, koji se često percipira kao strateški za razvoj, na trećem mjestu sa 11,2 odsto učešća, poslije trgovine na veliko i malo, koja generiše 20,4 odsto ukupnih prihoda…”, neki su od podataka iz nacrta SPR za narednih šest godina.

U toku 2023. godine u jedinoj gradskoj školi OŠ “Risto Manojlović” broj upisane djece bio je 524. Međutim, ove školske godine, kazali su Vijestima u toj školi, đaka je manje. Upisan je svega 491 učenik i učenica, a u područnim odjeljenjima, u Gornjem Lipovu i Lipovskoj Bistrici, ukupno četvoro. Iz te ustanove su kao najveće izazove, kako piše u nacrtu SPR, istakli nedostatak dovoljno vozila za prevoz učenika, propao krov na fiskulturnoj sali, te probleme za zagrijavanjem učionica.

“Uprava škole ističe da su količine mazuta koje dobijaju nedovoljne, jer se kvote lož ulja određuju prema broju učenika, koji je na sjeveru sve manji, a ne prema površini škola ili prosječnim temperaturama u toku zime. Zbog toga su učionice su nedovoljno zagrijane, budući da se grijanje uključuje u dva intervala, po sat u toku dana”, piše u nacrtu SPR.

U područnim školama, kako pište u tom dokumentu, vidljiv je trend opadanja broja učenika, što, upozoravaju, u perspektivi uzrokuje njihovo zatvaranje.

U OŠ Vojin Čepić u Dragovića Polju, sa područnim odjeljenjem u Ljevištima, u kojem se nastava izvodi samo do četvrtog razreda, ove školske godine ukupno je 30 đaka.

“Broj upisane djece za 2023/2024 je devet. Osam učenika je u matičnoj školi, dok jedan učenik pohađa područno odjeljenje na Mateševu. Od 18 zaposlenih, 14 čini nastavno osoblje. Škola je u fazi renoviranja, iza kojeg stoji Američka mornarica i Ministarstvo prosvjete. Aktuelna je ideja obnavljanja školske biblioteke. Prema podacima koje smo dobili iz škole, biblioteka ima preko 7.000 naslova, od čega je jedan dio zaostavštine dr Jagoša Vešovića. Taj impozantan broj naslova i vijednosti zaslužuje posebno tretiranje”, podsjećaju autori nacrta SPR.

Smanjenje broja učenika, ali i brojne infrastrukturne probleme ima I škola “Mojsije Stevanović” u Manstriru Morača. Broj upisane djece za ovu školsku godinu je 21, koliko je i zaposlenih. U područnom odjeljenju u Barama, gdje se nastava odvija do četvrtog razreda, samo su dva učenika. Iz uprave škole kažu da je neophodno renoviranje zgrade, podova i mokrih čvorova.

U jedinoj kolašinskoj srednjoj školi ove godine je svega 180 đaka, što je za 43 manje, nego 2021. Škola ima 11 odjenjenja i pet obrazovnih profila-opšta gimnazija, ekonomski tehničar, hotelsko – turistički tehničar, kuvar, konobar.

Pad broj upisanih mališana, tokom minule tri godine, nije zabilježen jedino u vrtiću “Sestre Radović”. Kako su Vijestima kazali u toj predškolskoj ustanovi, od 2021. godine do sada, konstantno je od 245 do 250 djece u sedam vaspitnih grupa. Međutim, kako piše u nacrtu SPR, prošle godine, “zbog nedostataka vaspitnog kadra nije realizovan Program interaktivne službe u Monastiru Morači i Barama Kraljskim”.

Nacrta Strateškog plana razvoja uskoro će biti na javnoj raspravi, kazali su Vijestima u radnoj grupi zaduženoj za njegovu izradu. Kako je ranije objasnio koordinator Mile Glavičanin, prilikom rada na SPR, fokus je bio na građaninu. Cilj je, prema njegovim riječima, da se spriječi i dalje prisutna depopulacija stanovništva, unaprijedi kvalitet života i poveća životni standard.

Zaposleni brojniji od đaka

U OŠ u Međuriječju je svega 11 učenica i učenika, pa je broj zaposlenih u toj ustanovi skoro duplo veći, u odnosu na broj upisane djece.

Prema podacima iz nacrta SPR, dvostruko više zaposlenih u odnosu na broj osnovaca ima i škola “Dr Jagoš Vešović” u Kraljskim Barama.

( Dragana Šćepanović )