Tražili „zelenu dozvolu” za solarnu elektranu

Agencija za zaštitu životne sredine (EPA) odlučiće da li je za planiranu izgradnju solarne elektrane u Rudinama kod Nikšića neophodna izrada elaborata i procjeni uticaja na životnu sredinu.

Zahtjev im je podnijela podgorička kompanija “Rudine Energy Park”, koja u tom nikšićkom selu namjerava da gradi solarnu elektranu na gotovo 130 hektara, maksimalne snage 186,1 megavata.

U dokumentaciji podnesenoj EPA piše da izgradnja solarne elektrane, kakvu namjeravaju da grade u Rudinama, zahtijeva uklanjanje vegetacije i ravnanje terena, što će dovesti do gubitka staništa, degradacije i fragmentacije, smanjenja biološke raznovrsnosti, a radovi će imati veliki negativni uticaj i na staništa, biljne i životinjske vrste, biodiverzitet...

Sa druge strane, navode da je detaljna analiza projekta “Rudine Energy Park” pokazala da su uticaji na različite djelove životne sredine ograničeni i malo vjerovatni, da se gradi na neurbanizovanom i nenaseljenom zemljištu, na kojem nema ni zaštićenih vrsta ni po EU zakonodavstvu, niti područja koja su posebno zaštićena, rijetkih i ugroženih vrsta i staništa, zaštićenih objekata i kulturno-istorijske baštine.

To, između ostalog, piše u dokumentaciji koju je kompanija “Rudine Energy Park” 13. septembra podnijela Agenciji, uz zahtjev za odlučivanje o potrebi izrade Elaborata o procjeni o uticaja na životnu sredinu.

Rudine se nalaze na putu Nikšić - Vilusi, a projekat je planiran sjeverno od te saobraćajnice.

“Uticaj na biodiverzitet će varirati u zavisnosti od stepena degradacije staništa, odnosno promjena koje nastanu realizacijom projekta. U slučaju projekta, vegetacija se i gubi i mijenja. Takođe, solarne elektrane obično zahtijevaju neki oblik upravljanja vegetacijom ispod i u prazninama između nizova solarnih panela. Neće se vršiti uklanjanje ‘neželjene’ vegetacije upotrebom herbicida ili prekrivanjem zemlje šljunkom kako bi se olakšao rad objekta. Izgradnja solarne elektrane imaće veliki negativni uticaj na staništa, biljne i životinjske vrste, odnosno na biodiverzitet: neka staništa će biti uništena, neka degradirana, promijeniće se sastav prisutnih zajednica biljaka i životinja. Ipak, ne može se reći da se radi o jedinstvenom biodiverzitetu vezanom samo za površinu obuhvaćenu projektom”, navodi se dokumentaciji.

Šikara, hrastova šuma i travnjaci

Prema podacima iz Centralnog registra privrednih subjekata (CRPS), kompanija “Rudine Energy Park” registrovana je u maju prošle godine, i to za proizvodnju struje. Osnivači su, po pola, firme “CG Energy” i “CG Energy Holding”, dok je izvršni direktor Lazar Vujošević. Vujošević je osnivač firme “CG Energy”, dok iza kompanije “CG Energy Holding” stoji švajcarska firma “Swiss Green Energy Holding”.

Bivši ministar prostornog planiranja, urbanizma i državne imovine Janko Odović u julu ove godine se sastao sa predstavnicima švajcarske kompanije, koja se bavi obnovljivim izvorima energije, a na sastanku je, kako je tada saopšteno, detaljno razmotren projekat “Rudine Energy Park” koji Švajcarci trenutno razvijaju.

U dokumentaciji se navodi i da je trenutni broj stanovnika u Rudinama, prema popisu iz 2003. godine, oko 60, te da je u značajnom padu u odnosu na popis iz 1991. godine.

Ističe se da su na parcelama na kojoj je predviđena elektrana šikara, hrastova šuma, suvi travnjaci, grab i jasen, te da je teren nepristupačan.

“Na predmetnoj lokaciji se nalaze površinski vodotokovi i u neposrednoj blizini izgradnje objekta ima seoskih poljoprivredno obradivih površina. Područje nije urbanizovano, a šira oblast je rijetko naseljena. Nijesu identifikovane druge privredne aktivnosti pa ne postoji kumuliranje sa efektima drugih projekata”, piše u priloženim dokumentima.

Zračenja moguća

Navodi se i da je planirana dva metra visoka žičana ograda, ukupnog obima 7,79 kilometara, koja će okruživati fotonaponske elektrane.

Ističe se i da je planirana gradnja 275.640 elektronaponskih modula, 26 električnih centrala i 51 električni invertor, te da će moduli biti montirani na fiksnoj konstrukciji. Navodi se i da će razmak između modula biti više od 90 metara.

“Tehnička rješenja koja će se koristiti za potrebe projekta mogu izazvati određena zračenja. Naime, električna i magnetna polja na instalacijama mogu eventualno izazvati potencijalne opasne uticaje po radnike ili korisnike uređaja. Kada je riječ o fazi eksploatacije, elektromagnetno zračenje je minimalno i ono se ne ispituje. Takođe, nijedna od komponenti sistema tokom svog rada neće proizvoditi nikakve štetne materije i neće imati nikakav uticaj na okolinu”, navodi se u dokumentu.

Paneli opasan otpad nakon 30 godina

Dodaje se i da će se tokom izgradnje javiti očekivani nivoi buke i prašine zbog rada mašina, mehanizacije i drugih alata.

Ističe se i da solarni paneli imaju vijek trajanja od 20 do 30 godina, nakon čega je upitno njihovo odlaganje, s obzirom na to da Crna Gora ni zemlje okruženja nemaju rješenje za tu vrstu otpada. Pojašnjava se da će se problem odlaganja solarnih panela u punoj snazi pojaviti kroz tri decenije, jer će se životna sredina još više ugroziti s obzirom na to da ovim materijali predstavljaju opasan otpad i nisu laki za reciklažu.

“Obaveza nosioca projekta je da nakon zamjene solarnih panela iste tretira kao vrstu opasnog otpada koji će biti otpremljen prema važećem nacionalnom, odnosno međunarodnom zakonodavstvu. Nikako se ne smije dozvoliti bilo koje alternativno rješenje po kojem bi ovaj otpad bio privremeno skladišten na bilo koju lokaciju koja nije striktno namijenjena za skladištenje opasnog otpada koji nestručnim rukovanjem i smještajem na neadekvatnu lokaciju može da dovede do velikih zagađenja životne sredine. Tokom izgradnje, tako i tokom funkcionisanja projekta, nastajaće određene količine neopasnog i opasnog otpada. Tačne količine u ovom trenutku nije moguće definisati. Sa otpadom koji je nastao u procesu izgradnje, izvođač će postupati shodno definisanim postupcima i u skladu sa Zakonom o upravljanju otpadom”, piše u dokumentaciji i ističe se da će se paneli dati na reciklažu nakon korišćenja.

Očekuju da će tokom izgradnje projekta i najintenzivnijih radova biti angažovano do 200 radnika različitih profesija. Navodi se i da solarna elektrana niče na prostoru koji se ranije nije koristio, na kojem je prosječna godišnja temperatura oko 7,5 Celzijusa.

Dodaje se i da područje na kojem je planirana izgradnja elektrane ranije nije posebno istraživano, ali da na njemu nema zaštićenih vrsta ni po nacionalnom, ali ni po EU zakonodavstvu. Osim toga, u blizini nema ni prirodnih područja koja su posebno zaštićena, rijetkih i ugroženih vrsta i staništa, niti zaštićenih objekata i kulturno-istorijske baštine.

Vlada je urbanističko-tehničke uslove za ovaj projekat izdala 5. septembra prošle godine.

Zemljište zakupljeno na 35 godina

Projekat “Rudine Energy Park” osiguran je dugoročnim ugovorom o zakupu sa svim vlasnicima zemljišta na period od 35 godina, a dobijeni su i svi potrebni urbanističko-tehnički uslovi.

To su u julu kazali predstavnici firme “Swiss Green Energy Holding”, tokom sastanka sa bivšim ministrom Odovićem.

Kako je tada saopšteno iz tog resora, kroz izgradnju ove elektrane će se smanjiti emisije ugljen-dioksida i promovisati ekološki prihvatljivija budućnost, a Crna Gora postaviti kao lider u regionu u obnovljivim izvorima energije.

“Solarna elektrana ‘Rudine Energy Park’ predstavlja značajan doprinos našim naporima ka postizanju energetske tranzicije i održivog razvoja. Trenutno se radi na osiguranju priključka na mrežu, što će omogućiti početak izgradnje u najkraćem roku”, poručeno je tada iz tog resora.

( Mirko Kotlaš )