Da bi dobila evropski novac Crna Gora mora do kraja godine da imenuje predsjednika Vrhovnog suda i usvoji Prostorni plan
To su samo neke od ukupno 14 obaveza iz Reformske agende, koje Crna Gora treba da ispuni do kraja godine kako bi povukla prvu tranšu od oko 29 miliona eura iz Instrumenta za reforme i rast u okviru Plana rasta EU za Zapadni Balkan
Da bi Crna Gora dobila prvu tranšu novca iz Plana rasta EU za Zapadni Balkan, do kraja godine mora da izabere predsjednika Vrhovnog suda, ukine sporazum o slobodnom viznom režimu sa najmanje jednom državom za koju EU zahtijeva vizu i usvoji Prostorni plan.
To su samo neke od ukupno 14 obaveza iz Reformske agende, koje Crna Gora treba da ispuni do kraja godine kako bi povukla prvu tranšu od oko 29 miliona eura iz Instrumenta za reforme i rast u okviru Plana rasta EU za Zapadni Balkan.
Evropska komisija (EK) je usvojila novi Plan rasta 8. novembra 2023. godine, kao kombinaciju bespovratnih sredstava i povoljnih kredita od ukupno šest milijardi eura za period 2024-2027. Za Crnu Goru je obezbijeđeno 383,5 miliona eura, od čega su 110 miliona eura bespovratna, a 273,5 miliona eura čine povoljni krediti. EK planira da se od ukupnog iznosa sedam odsto dodijeli na početku sprovođenja Plana rasta kao svojevrsno predfinansiranje, a ostatak u šest polugodišnjih tranši podrške, u zavisnosti od stepena realizacije planiranih reformi.
Vlada je juče usvojila Reformsku agendu Crne Gore 2024-2027, koja sadrži ukupno 32 indikativne prioritetne reformske mjere u okviru četiri prioritetna sektora - Poslovno okruženje i razvoj privatnog sektora, Digitalna i energetska/zelena tranzicija, Razvoj ljudskog kapitala, Vladavina prava i temeljna prava i 14 podsektora.
U okviru sektora Poslovno okruženje i razvoj privatnog sektora, do kraja godine je potrebno sprovesti četiri reforme koje podrazumijevaju poboljšanje upravljanja, efikasnosti i odgovornosti preduzeća u vlasništvu države, reviziju procesa javnih nabavki i politika državne pomoći i unapređenje njihove transparentnosti, zatim poboljšanje elektronskog katastra i prostornog planiranja, kao i unapređenje integriteta, efikasnosti i performansi inspekcijskih službi i smanjenje sive ekonomije. To, između ostalog, podrazumijeva pravljenje javnog registra državnih i preduzeća sa državnim učešćem, uključujući opštinska preduzeća, zatim usvajanje Prostornog plana i uvođenje obavezne godišnje prijave imovine i izjave o konfliktu interesa za inspektore.
Za sektor Zelena energija predviđeno je sedam reformi do kraja godine, koje se, između ostalog odnose na postepeno prilagođavanje tarifa nivoima povraćaja troškova praćeno mjerama energetskog siromaštva, implementaciju Direktive o obnovljivoj energiji (dozvole, garancije porijekla), postepeno ukidanje javne intervencije u postavljanju cijena za snadbijevanje električnom energijom.
To podrazumijeva usvajanje Nacionalnog plana za razvoj širokopojasne infrastrukture, zakona o informacionoj bezbjednosti, zakona o obnovljivim izvorima energije...
U oblasti Temeljna prava i vladavina prava planirane su tri reforme do kraja godine koje se odnose na jačanje nezavisnosti pravosuđa, smanjenje nivoa porodičnog nasilja i usklađivanje vizne politike sa listom zemalja EU za koje je viza potrebna, posebno u odnosu na zemlje koje predstavljaju nezakonite migracije ili bezbjednosni rizik za EU. To podrazumijeva preduzimanje koraka kao što je imenovanje predsjednika Vrhovnog suda i da vrhovni državni tužilac uspostavi i prati standardne operativne procedure tužilaštva u pogledu postupanja u slučajevima seksualnog i rodno zasnovanog nasilja, u skladu sa Istanbulskom konvencijom i Direktivi EU o zaštiti žrtava. Predviđeno je i ukidanje sporazuma o slobodnom viznom režimu sa državama (najmanje jednom državom godišnje) za koje EU zahtijeva vizu.
''Važno je napomenuti da je Regulativom EU o uspostavljanju Instrumenta EU za reforme i rast za Zapadni Balkan predviđen tzv. mehanizam fleksibilnosti koji podrazumijeva da se, u izuzetnom slučaju neispunjenosti, koraci kojima je rok dospijeća za implementaciju kraj 2024. godine mogu implementarati tokom naredne dvije godine, a koraci planirani za svaki naredni polugodišnji period mogu implementirati sa dodatnih godinu dana produženog roka'', piše u Reformskoj agendi.
Međutim, kako se dodaje, ovakva vrsta fleksibilnosti predviđa da se zahtjev za isplatu novca može podnijeti tek po ispunjenju koraka tokom ovog dodatnog perioda.
( Biljana Matijašević )