O pivskom Stounhendžu treba da brine država
U selu Pišče, na zemljištu koje se nalazi pored prostora značajnog za zaštitu, postavljeni privremeni objekti. Iz Opštine kažu da je po zakonu, i da vlasnik ima pravo da zemlju koristi ili da bude obeštećen
Privremeni objekti koji se nalaze nedaleko od stećaka u selu Pišče, između Durmitora i Pive, postavljeni su u skladu sa propisima, koji su bili tada na snazi. U međuvremenu, taj prostor je prepoznat kao značajan za zaštitu, ali bi ako bi mjere zaštite bile preduzete, vlasniku parcele koja se graniči sa stećcima trebalo omogućiti da parcelu koristi, ili bi ga, u suprotnom, trebalo finansijski obeštetiti.
To su, pored ostalog, “Vijestima” rekli iz službe predsjednika Opštine Plužine Slobodana Delića.
U blizini stećaka u selu Pišče, između Durmitora i Pive, prema fotografijama koje su dostavljene redakciji, postavljeno je više privremenih objekata. U vezi sa tim, iz Parka prirode “Piva” na upit “Vijesti”, nedavno su kazali da se lokalitet ne nalazi u zahvatu Parka.
Iz Opštine navode da u vrijeme kad je podnijet zahtjev da se na toj lokaciji postavi objekat “nije bilo nikakvih tereta i ograničenja da bi se postavljali”.
“Tj., Prostorno-urbanistički plan (PUP) Opštine Plužine je prepoznavao taj prostor kao dozvoljen za turističku valorizaciju. U tom smislu su izdati i urbanističko-tehnički uslovi”, naveli su u odgovoru “Vijestima”.
Kako su naveli iz službe predsjednika Opštine Plužine, prostor u blizini predmetne parcele naknadno je prepoznat kao značajan za zaštitu.
“Međutim, niko od inicijatora zaštite nije uzeo u obzir da se na taj način ograničava pravo korišćenja privatne svojine koje se graniči sa zaštićenim prostorom - stećcima. Nadležne institucije su, koliko smo upoznati, preduzele neophodne korake u cilju rješavanja nastalog problema. Opština Plužine uvažava značaj svih spomenika kulture i prirodno-predionih vrijednosti prostora, ali smatra da je neophodno i uvažavati pravo privatne svojine i njenog korišćenja. S tim u vezi, mišljenja smo da bi na predmetnoj lokaciji neophodno bilo preduzeti mjere zaštite stećaka, ali i omogućiti vlasniku parcele koja se graniči sa stećcima pravo korišćenja iste. U suprotnom, oni koji smatraju da to nije moguće dozvoliti, trebalo bi finansijski da obeštete vlasnika parcele”, kazali su “Vijestima” iz službe Slobodana Delića.
Park prirode “Piva” u jesen prošle godine počeo je realizaciju projekta “Sačuvajmo pivski Stounhendž od zaborava”, koji je finansijski podržalo Ministarstvo ekonomskog razvoja i turizma, sada samo resor ekonomskog razvoja.
Cilj projekta, kako su tada saopštili iz Parka “Piva”, bio je da urade “diversifikaciju turističke ponude kroz uvođenje novog vida ponude i sređivanje lokaliteta kao izletišta”.
“Kao i da sačuvamo od zaborava stećke, srednjovjekovne spomenike kulture kroz promociju i uređenje lokaliteta”, saopštili su tada iz Parka “Piva” i, pored ostalog, zbog toga što se veliki broj stećaka nalazi u lošem stanju, što postoji opasnost od njihovog trajnog nestajanja, izazvanih različitim faktorima, zubom vremena, nebrigom i neadekvatnom zaštitom, kazali i da je zbog toga važno otpočeti proces njihove fizičke zaštite, a da su projektom riješili da to urade sa stećcima koji se nalaze u selu Pišče, na brdu Brvnima.
“U mjestu gdje se sudara magija Durmitora i Pive, u selu Pišče, stvarajući energetsko polje slično onom u Stounhendžu, nalazi se lokalitet sa stećcima. Ne samo da je energetsko polje jednako onome u Stounhendžu, već i izgledom podsjeća na njega. Ova nekropola sadrži 14 stećaka, od čega 13 sanduka i jedan sljemenjak. Obrada stećaka je dobra, ali su djelimično oštećeni, prevaljeni ili utonuli u zemlju. Na jednom od sanduka, kao ukras evidentirana je svastika, a na drugom dugačak mač”, naveli su lani iz Parka prirode “Piva”.
Kroz projekat je bilo planirano uređenje parking prostor u blizini magistralnog puta Plužine-Žabljak, kao i da u samoj blizini stećaka bude parking za najmanje četiri vozila. Prema projektu, plan je bio i da šest klupa za odmor postave u kružnom obliku, da postave četiri smjerokaza, informacionu tablu, urade 3.000 dvojezičnih info-flajera o stećcima, promovišu stećke na društvenim mrežama...
Uprava za zaštitu kulutrnih dobara, međutim, u martu je donijela rješenje prema kojem je uspostavljena prethodna zaštita lokaliteta “Pišče - nekropola stećaka” u Plužinama, u trajanju od godinu. Kako je navedeno u rješenju, “u cilju čuvanja, održavanja i korišćenja dobra za vrijeme trajanja prethodne zaštite, nije dozvoljeno vršiti bilo kakve intervencije kojima bi bile umanjene zatečene vrijednosti predmetnog dobra”.
Uprava je rješenje donijela nakon što je 10. novembra 2023. podnijeta prijava o zemljanim radovima koji se izvode na samoj nekropoli stećaka.
Na osnovu foto dokumentacije koja je dostavljena uz prijavu, navodi se u rješenju Uprave, zaključeno je da se na samoj nekropoli vrše nedozvoljene radnje, u smislu iskopavanja zemlje bagerom... dislociranje stećaka...
Dodali su i da su iz Parka prirode “Piva” na društvenoj mreži Fejsbuk podijelili informaciju o započetim radovima na fizičkoj zaštiti nekropole stećaka, kao i na uređenju izletišta i parkinga u blizini stećaka, a u okviru projekta “Sačuvajmo pivski Stounhendž od zaborava”.
Uprava je, prema rješenju, izdala smjernice, prema kojima je isključeno formiranje parking prostora i postavljanje klupa za odmor u zoni nekropole stećaka, u radijusu od 300 metara, jer bi to uveliko devalviralo prepoznate potencijalne kulturno-istorijske vrijednosti.
Uprava je mišljenja da nema smetnji za postavljanje smjerokaza, po četiri iz pravca Plužina i Žabljaka, kao ni za postavljanje info table o lokaciji, ali da prethodno treba definisati njenu poziciju, izgled, dimenzije...
Na teritoriji Parka prirode “Piva”, na 35 lokacija, nalazi se 787 stećaka, od kojih je jedan i zvanično upisan na listu Uneskove kulturne baštine.
( Damira Kalač )