Stare gume i akumulatori trgovcima na teret

Trgovci automobilskih guma, koji uz naknadu od kupaca preuzimaju stare gume, to neće moći da čine od aprila sljedeće godine. U suprotnom, to će biti kršenje Zakona o upravljanju otpadom.

To su “Vijestima” kazali iz Ministarstva ekologije, održivog razvoja i razvoja sjevera. Iz resora, koji vodi Damjan Ćulafić, rekli su da prema njihovim saznanjima sada niko od građana koji ne žele da zadrže stare automobilske gume, ne naplaćuje uslugu preuzimanja.

“Vijesti” su, međutim, na terenu u saznanju da makar jedan prodavac čija je firma registrovana na teritoriji Podgorice, takvu uslugu naplaćuje dva eura po gumi. Taj iznos prikazan je i na računu, koji je izdat početkom septembra, kada su kod tog trgovca kupljene nove, a za “deponovanje putničkih otpadnih guma” naplaćen iznos od dva eura za gumu.

U nezvaničnom razgovoru sa trgovcem u vezi sa tim, rečeno je da oni imaju obavezu da plate državi, te da u skladu sa tim i oni od kupaca vrše naplatu. Ukoliko kupac ne želi da plati taj iznos, preporuka trgovca bila je da sam odnese gume na neko od reciklažnih dvorišta.

Zakon o upravljanju otpadom donijet je 12. aprila 2024. godine, a na snagu je stupio osam dana kasnije. Prema članu 14 Zakona, “proizvođač (uvoznik) koji stavlja na tržište Crne Gore električnu i elektronsku opremu, vozila, baterije i akumulatore, gume, ambalažu, plastične proizvode za jednokratnu upotrebu i ribolovni alat koji sadrži plastiku, dužan je da uspostavi program proširene odgovornosti proizvođača”.

“Takođe shodno članu 14 stav 2 ‘Proizvođač (uvoznik) je dužan da: 1) vodi i čuva evidencije o količinama proizvedenih ili uvezenih proizvoda, odnosno opreme u kojima su ovi proizvodi ugrađeni; 2) besplatno vrši prihvat vraćenih proizvoda ili otpada koji preostaje nakon upotrebe tih proizvoda; 3) naknadno upravlja otpadom iz tačke 2 ovog stava i preuzima finansijsku odgovornost za te aktivnosti... Iz predhodno navedenog jasno je da je proizvođač/uvoznik u obavezi da besplatno preuzme, sakupi i preradi gume”, navode, pored ostalog, u odgovoru “Vijestima”.

Takva obaveza, prema članu 57 istog Zakona, u kojem su opisane obaveze u smislu upravljanja gumama kao otpadom, pored ostalog, zabranjuje se miješanje otpadnih guma sa drugim otpadom, zabranjuje se i paljenje otpadnih guma, a “imalac otpadne gume dužan je da preda otpadnu gumu na mjesta koja su predviđena za ovu vrstu otpada u okviru sistema preuzimanja, sakupljanja i obrade otpadnih guma”.

Zakon u istom članu propisuje obaveze proizvođača i ovlašćenog zastupnika proizvođača guma i navodi da su dužni da se organizovani sistem preuzimanja, sakupljanja i obrade otpadnih guma, što podrazumijeva i obavezu besplatnog preduzimanja, uključe godinu od stupanja na snagu zakona, odnosno od 20. aprila 2025. godine.

Za pravna lica koja se u zakonskom roku ne uključe u organizovani sistem preuzimanja, sakupljanja i obrade otpadnih guma, predviđene su novčane prekršajne kazne u iznosu od hiljadu do 20 hiljada eura.

Nepropisno odlaganje otpadnih guma višegodišnji je problem Crne Gore. Na to su više puta ukazivali i iz civilnog sektora, a iz Nevladine organizacije Green Home, u aprilu su organizovali i konferenciju na temu upravljanja otpadnim gumama. Pored ostalog, tada su kazali da se one već nalaze lagerovane širom Crne Gore, na livadama, poljima, dolinama rijeka, i drugim lokalitetima, ali i na deponijama i da “predstavljaju veoma veliku prijetnju po životnu sredinu i zdravlje ljudi u slučaju njihovog paljenja”.

Iz resora ekologije i održivog razvoja još jednom su napomenuli da se obaveza proizvođača, odnosno uvoznika da bez nadoknade od građana preuzimaju otpad, odnosi na sve proizvođače, odnosno uvoznike koji, osim gume, na tržište Crne Gore stavljaju električnu i elektronsku opremu, vozila, baterije i akumulatore, ambalažu, plastične proizvode za jednokratnu upotrebu i ribolovni alat koji sadrži plastiku.

Kese mogu da “koštaju” i do 40.000 eura

Zakonom o upravljanju otpadom, od 20. oktobra zabranjuje se upotreba plastičnih kesa i plastike za jednokratnu upotrebu. Kontrola poštovanja tih odredbi je u nadležnosti tržišne inspekcije. Kazne u slučaju kršenja zakona su u rasponu od hiljadu do 40.000 eura.

Potpuno je zabranjena upotreba laganih plastičnih kesa za nošenje, debljine zida od 15 do 50 mikrona, na prodajnom mjestu robe ili proizvoda, dozvoljena je upotreba kesa debljine zida do 15 mikrona, dok za one preko 50 mikrona, prodavac plaća naknadu od 0,03 centa po kesi.

Prema Zakonu, sredstva od te naknade uplaćuju se na račun Fonda za zaštitu životne sredine i mogu se koristiti samo za finansiranje i kofinansiranje aktivnosti podizanja svijesti i pružanja informacija javnosti i kampanja za štetnost upotrebe plastičnih kesa na životnu sredinu.

( Damira Kalač )