AZZK nakon pet godina presudila u slučaju komunalija za Porto Montenegro: Otpis 5,6 miliona duga nije državna pomoć

Agencija za zaštitu konkurencije (AZZK) je nakon skoro pet godina utvrdila da opraštanje duga za komunalije u iznosu od 5,6 miliona eura kompaniji Adriatic Marinas (AM) iz avgusta 2018, koje joj je dala Opština Tivat pod pritiskom Vlade, nije državna pomoć, te da stoga nema ni prostora za dalje ispitivanje da li je u tom slučaju bilo riječi o sa zakonom usklađenoj pomoći.

Ova kompanija koja upravlja turističko-nautičkim naseljem “Porto Montenegro” je oslobođena višemilionske obaveze plaćanja naknade za komunalno opremanje građevinskog zemljišta. Novac je trebalo da pripadne budžetu Opštine Tivat.

“Utvrđuje se da mjera umanjenja potraživanja po osnovu naknade za komunalno opremanje građevinskog zemljišta, odnosno mjera prebijanja međusobnih potraživanja između Opštine Tivat i Adriatic Marinasa ne predstavlja državnu pomoć u smilu Zakona o kontroli državne pomoći”, piše u rješenju koje je Agencija donijela 25. septembra.

“Vijesti” imaju uvid u to rješenje koje je napisano na 84 strane.

Jeste-nije državna pomoć

Agencija je u oktobru 2019. pokrenula ispitni postupak utvrđivanja moguće neusklađenosti državne pomoći dodijeljenje AM sa Zakonom o kontroli državne pomoći. Ova pomoć je data u avgustu 2018. godine, ali Agencija po službenoj dužnosti nije otvorila ovaj slučaj, već je njen Savjet postupak pokrenuo 21. oktobra 2019. godine, nakon što mu se mjesec ranije u vezi ovog posla obratila Delegacija Evropske unije (EU) u Crnoj Gori smatrajući razrješenje ovog slučaja izuzetno važnim za dalji napredak Crne Gore u pregovorima sa EU u Poglavlju 8 - Zaštita konkurencije.

Agencija je u rješenju o pokretanju ispitnog postupka jasno konstatovala da je čašćavanje za komunalije bila državna pomoć koja je kompaniju AM dovela u povlašćeni položaj, te je ostavila sebi rok od 90 dana da riješi ovaj slučaj, ali je posao okončan nakon pet godina zaključkom da ovaj posao uopšte nije ni bio državna pomoć kompaniji koja u Tivtu godinama okreće stotine miliona eura u biznisu sa gradnjom i prodajom luksuznih nekretnina na obali mora.

Odluku o opraštanju komunalija je donijela bivša vlasti u Tivtu koju su činili DPS-SD-HGI. Saglasnost na potpisivanje ugovora sa Adriatic Marinasom krajem 2017. dalo je 17 odbornika DPS, ali je tadašnja gradonačelnica Snežana Matijević pola godine odbijala da potpiše taj aranžman sumnjajući u njegovu legalnost. Pod pritiskom svoje partije, DPS i njenih čelnika, tadašnjeg predsjednika države Mila Đukanovića i tadašnjeg premijera Duška Markovića koji su javno tražili da se aranžman sa Portom što prije potpiše, Matijevićka je u ljeto 2018. podnijela ostavku. Njen nasljednik Siniša Kusovac u avgusta 2018. je potpisao ugovor i time gradu pričinio višemilionsku finansijsku štetu. Specijalno državno tužilaštvo (SDT), kojim je rukovodio glavni specijalni tužilac Milivoje Katnić, je 2018. godine konstatovao da u ovom postupku “nije bilo nepravilnosti koje bi ukazivale da je izvršeno krivično djelo za koje se goni po službenoj dužnosti”, već da se radi o “građansko-pravnom odnosu, dužničko-povjerilačkom odnosu, pa ako postoje razlike po pojedinim osnovama i utvrđenim iznosima naknade, nezadovoljna strana može zaštitu svojih prava ostvariti u sudskom postupku pred nadležnim sudom”.

Agencija je, pored ostaloga, stav SDT-a uzela kao jedan od argumenata za donošenje konačne odluke.

U obrazloženju rješenja Agencija je konstatovala da nakon pet godina “nije u dovoljnoj mjeri dokazano da je opraštanje duga sadržalo ekonomsku prednost za Adriatic Marinas”, a na čemu su kao jednom od argumenata, insistirali zastupnici Opštine Tivat. Tvrdnje advokata Opštine da je u ovom poslu prekršen i “član107 stav 3 tačka C Ugovora o funkcionisanju Evropske unije kao i svih šest kriterijuma iz saopštenja Evropske komisije za regionalnu državnu pomoć C(2021)2594, a koje je prihvaćeno i kao dio domicilnog zakonodavstva u postupku kontrole legaliteta državne pomoći u Crnoj Gori”, Agencija je odbacila i konstatovala da je “nesporno da Adiatic Marinas nije privredno društvo koje pruža usluge od opšteg ekonomskog interesa”, te se stoga prema tumačenju Agencije na njega ne može primijeniti konkretna evropska sudska praksa na koju se pozivao advokat Opštine Tivat.

I drugi investitori mogu tražiti besplatne komunalije

Predstavnici Adriatik Marinasa su u postupku pred Agencijom tvrdili da je sve urađeno po zakonu, da im Zakon o stranim ulaganjima omogućava da koriste za investitore povoljnija legislativna rješenja, da su u izgradnju nove infrastrukture na području Porto Montenegra uložili 21 milion i da to nije radila lokalna uprava sa kojom su onda ušli u kompenzaciju dijela tih ulaganja kroz prebijanje sopstvenih obaveza za komunalije. Istakli su da su to uradili svjesno i navodno na svoju štetu jer im zakon omogućava da svoja ulaganja u izgradnju infrastrukture kompenzuju samo do visine ukupno obračunatih komunalija za sve objekte koje će izgraditi. Ta kompenzacija je, objasnili su, trenutno samo na nivou od oko četvrtine njihovog dosadašnjeg ukupnog troška za gradnju inftrastrukture. Najavili su da će tražiti da im Opština otpiše još 6,6 miliona njihovih obaveza za komunalije, ali ni oni ni predstavnici Opštine nisu adekvatno objasnili zašto u međuvremenu izgrađena nova javna infrastruktura na području Porto Montenegra (saobraćajnice, javna parklirališta, pješačke staze, vodovodna i kanalizaciona infrastruktura, javna rasvjeta i ostalo) još nijesu uknjiženi na Opštinu Tivat kako bi to moralo biti po Zakonu o komunalnim djelatnostima, već se koriste na način kako to ovoj kompaniji najviše ekonomski i organizaciono odgovara.

Iako su predstavnici Opštine Tivat u postuplu odlučno tvrdili da ni po nekadašnjim, a ni po aktuelnim zakonima, u uređivanje i opremanje građevinskog zemljišta što je obaveza lokalne uprave, ne može ući rušenje objekata, osim onih koji su na trasama nove infrastrukture koju treba graditi, a pogotovo ne “površina objekata prije 1945. godine” kao što je to u ovom slučaju bilo za AM, Agencija to nije uvažila. Na ovaj način Agencija je indirektno priznala da je opraštanje 4,2 miliona eura AM-u na ime “površine objekata u Arsenalu prije 1945”, odnosno još preko 1,5 miliona na ime troškova rušenja svih objekata nekadašnjeg vojnog brodogradilišta, a ne samo onih na trasi nove infrastrukture, bilo osnovano i da to kroz kompenzaciju sa AM treba da snosi lokalna samouprava.

Agencija je prihvatila tumačenje zastupnika AM-a da je ovo nešto na što navodno pravo imaju svi investitori koji grade nove objekte u Crnoj Gori čime je je Agencija zapravo otvorila mogućnost da i mnoge druge kompanije koje se u državi bave građevinsko-nekretninskim biznisom krenu u slična finansijska iznurivanja lokalnih uprava kojima su komunalije jedan od glavnih izvora prihoda.

Detalji iz ispitnog postupka

U rješenju gdje se prenosi petogodišnji tok ovog postupka mogu se iščitati mnogi detalji: da Vlada i Državni arhiv Crne Gore danas navodno ne znaju gdje je dobar dio dokumentacije sa početka prodaje bivšeg tivatskog vojnog brodogradilišta Arsenal 2005. i 2006. godine, koja je završila u rukama AM-a kao plac za izgradnju ultraskupih stanova i poslovnih prostora. Uz to, Agencija nije željela da ulazi u zakonitost i ustavnost ugovora o kupoprodaji Arsenala kojeg su krajem 2006. potpisali tadašnji premijer Milo Đukanović i prvobitni vlasnik AM, kanadski biznismen Piter Mank. Agencija je navela da je njena zakonska nadležnost da “isključivo utvrdi da li mjera predstavlja državnu pomoć, i ako predstavlja da li ispunjava zahtjeve utvrđene Zakonom o zaštiti konkurencije”.

Agencija je na više mjesta konstatovala da Opština Tivat koja izražava sumnju u zakonitost osnovnog Ugovora o prodaji Arsenala i koji je lokalnoj upravi nametnuo obaveze, do sada nije pred sudovima pokrenula njegovo preispitivanje.

( Siniša Luković )