"Putevi" nemaju ni pisani trag o gritu

Za grit koji je ranije deponovan u krugu asfaltne baze podgoričkog preduzeća u naselju Cijevna u Zeti, te potom i premješten sa te lokacije, “Putevi” nemaju ugovor ni o preuzimanju, ni o premještanju.

To se navodi u rješenju na zahtjev za slobodan pristup informacijama (SPI), koji su “Vijesti”, preko Mreže za afirmaciju nevladinog sektora (MANS) “Putevima” uputile krajem septembra.

Reporteri “Vijesti” asfaltnu bazu “Puteva” prvi put su posjetili 22. avgusta, kada su na lokaciji zatekli sporni otpad. Ponovo su bazu obišli početkom septembra, nakon nezvaničnih informacija da je grit premješten. Više puta, redakcija je uputila pitanja tom društvu, čiji je izvršni direktor Radoš Zečević. Iz “Puteva” nikad nisu odgovorili o količini deponovanog grita, porijeklu otpada, a nisu odgovorili ni na pitanje o navodima firme “Valgo Montenegro” da su “Putevi” grit kao građevinski materijal kupili od firme “MM System” iz Nikšića.

Jedini odgovor, dostavljen početkom septembra, sadržao je jednu rečenicu: “Grit s asfaltne baze ‘Putevi’ d.o.o. je uklonjen, nije više na toj lokaciji.”

U međuvremenu, “Vijesti” su uputile i zahtjev za slobodan pristup informacijama, kojim je od “Puteva” traženo da dostave cjelokupnu dokumentaciju iz 2024. godine o preuzimanju, premještanju i korišćenju otpadnog materijala “grit”.

Godina 2024. u zahtjevu navedena je, jer su se svi događaji u vezi sa spornim otpadnim materijalom grit dešavali u toku ove godine.

Rješenjem koje je MANS-u, odnosno “Vijestima”, dostavljeno 11. oktobra, “Putevi” su taj zahtjev odbili “zbog neposjedovanja informacije”.

“Razmatrajući predmetni zahtjev, Društvo je utvrdilo da ne posjeduje traženu informaciju, imajući u vidu da ‘Putevi’ d.o.o. Podgorica nisu zaključili nijedan ugovor o preuzimanju otpadnog materijala grit, niti ugovor o premještanju istog. Nadalje ističemo da otpadni materijal grit nije korišćen za potrebe Društva”, piše, pored ostalog, u obrazloženju rješenja.

Kada su “Vijesti” prvi put posjetile asfaltnu bazu “Putevi”, u naselju Cijevna, u Zeti, zaposleni su nezvanično saopštili da je otpadni materijal “grit” stigao mjesec i po prije toga, da navodno, niko drugi nije želio da ga prihvati i da nije ni propisno odložen. Drugi izvori govorili su da je u pitanju “200 kubika grita”.

Iz Centra za ekotoksikološka ispitivanja (CETI) tada su kazali da nisu imali zahtjeve za analizu deponovanog otpada na Cijevni, ali su iz Agencije za zaštitu životne sredine redakciji kazali da su utvrdili da “Putevi” imaju dokumentaciju i o analizi, koja pokazuje da je u pitanju “neopasan otpad”, te da je CETI tu analizu uradio prije deponovanja.

CETI je, kako su ranije rekli “Vijestima”, prethodno uradio uzorkovanje i klasifikaciju materijala deponovanog na lokaciji Straševina, u nikšićkoj opštini i ta materijal klasifikovali kao neopasan otpad.

Nadležni nisu komentarisali porijeklo grita na lokaciji “Puteva”, na Cijevni. O tome da je u pitanju otpad čije je porijeklo isto kao i onog iz okoline Nikšića, redakciji je ranije rekao Rajko Uskoković, koji je bio izvršni direktor kompanije “Valgo Montenegro”. Ta firma prije nekoliko godina bila je angažovana za sprovođenje projekta ekološke remedijacije prostora bivšeg Jadranskog brodogradilišta Bijela. Uskoković je početkom septembra potvrdio da je firma “Valgo Montenegro” sredinom jula, bez naknade, predala kompaniji “MM System” iz Nikšića ukupno 4.900 tona grita iz bivšeg tivatskog Arsenala.

Kompanija Adriatic Marinas - Porto Montenegro je na proljeće 2019. sa “Valgo Montenegrom” napravila poseban poslovni aranžman po kojem je u Bijelu, gdje je francuska firma bila započela obiman posao uklanjanja desetina hiljada kubika grita od pjeskarenja brodova i drugog otpada od višedecenijske brodoremontne djelatnosti, doneseno i 3.500 kubika starog grita iz Porto Montenegra, te preko 2.500 kubika zemlje pomiješane sa gritom.

Tada je bilo najavljeno da će grit koji je zaostao iz nekadašnjeg tivatskog vojnog brodogradilišta Arsenal, na čijem se mjestu gradi marina Porto Montenegro, preko “Valga” biti izvezen brodovima iz Bijele u inostranstvo na ista mjesta na kojima je ta francuska firma trebalo da pošalje grit iz nekadašnjeg Jadranskog brodogradilišta.

Dio grita iz Porto Montenegra krajem ljeta se pojavio u Nikšiću, razasut na dijelu privatnih i imanja u vlasništvu Opštine, odnosno Željezničke infrastrukture Crne Gore.

Za sporni materijal, Agencija za zaštitu životne sredine (EPA), na zahtjev nikšićke firme “MM System” 16. septembra donijela je rješenje o ispunjenosti uslova za prestanak statusa otpada.

U rješenju, koje je dostupno na vebsajtu EPA, navodi se da je otpad prošao postupak prerade, te da, pored ostalog, njegova upotreba neće uzrokovati negativne uticaje na životnu sredinu ili zdravlje ljudi.

Navedeno je i da će se ta vrsta materijala koristiti kao prekrivni sloj na tijelu deponije Livade, u Podgorici.

Organizacija “Kod” 12. oktobra objavila je rezultate analize zemljišta sa dvije lokacije u Nikšiću (Straševina i Gračanica) i posljedice odlaganja grita, navodeći da vrijednosti teških metala u zemljištu na tim mjestima višestruko premašuju dozvoljene vrijednosti.

Iz “MM Systema” su saopštili da su, zbog tih navoda “Koda”, dva dana kasnije, 14. oktobra, podnijeli krivičnu prijavu i da ta NVO želi da diskredituje njihovo poslovanje i dosadašnji rad. Kako je kazao izvršni direktor firme Milan Erbez, krivične prijave podnijete su i protiv zaposlenih u Institutu za javno zdravlje (IJZ), gdje su uzorci analizirani.

( Damira Kalač )