Mostove prijateljstva grade iz magacina

Rezervne vojne starješine Nikšića, vojni penzioneri i vojni invalidi udružili su snage, ruku im pružila Opština i ljetos otvorili spomen-sobu “Mostovi prijateljstva”, kako se i zovu susreti rezervnih vojnih starješina Nikšića, Plužina, Vrbasa, Subotice, Bečeja, Banja Luke i Prijedora, koji traju 29 godina.

Soba je i priča o nastajanju i nestajanju jedne vojske, ali i jedne države, o “nenatrunjenoj” oficirskoj časti, srušenim mostovima koje je sloga ponovo gradila, o granicama koje nijesu mogle spriječiti da prijatelji jedni drugima pruže ruku.

“Svima je bila poznata slavna prošlost vojske Crne Gore i vojske Jugoslavije, a sve ono što je dobro ne treba zaboraviti. To je bila naša moralna obaveza da podsjetimo na fine dane kada smo se družili, kada je bila Jugoslavija u cjelosti i kada smo se gledali kao braća. Zajedno smo odlučili da magacinski prostor pretvorimo u spomen-sobu, a eksponata imamo poprilično. Ideja je ranije zagovarana, ali smo je sada ostvarili zahvaljujući Opštini Nikšić i Marku Kovačeviću koji su nam pomogli”, priča predsjednik nikšićkih rezervnih vojnih starješina Branislav-Branko Pavić.

U sobi fotografije koje čuvaju uspomenu na jedno vrijeme, ali i ljude koji su gradili i grade mostove prijateljstva, povelje, priznanja, brojni eksponati iz perioda novije vojne istorije.

“Tu su svi načelnici Generalštaba do 2000. godine, ovo je Peko Dapčević, Danilo Jauković, a ovo je Dušan Perunović, jedan od najmoralnijih političara iz toga doba. Tu su i značajne istorijske ličnosti Nikšića i Pive. Tu su zaboravljeni generali, predsjednici opština, omladine. Ovo su uniforme Jugoslovenske narodne armije (JNA), pehari sa raznih takmičenja, arhiv susreta rezervnih vojnih starješina, amblemi susreta, pjesma Voja Mijuškovića koju je napisao za organizaciju, tri monografije...”, ponosno pokazuje Pavić.

“Ovo je ešarpa, svečani pojas, a ovo je moja počasna sablja. Sa jedne strane piše - ne vadi je bez povoda, a sa druge - ne vraćaj je bez časti. Sablja je simbol dostojanstva, časti, svečanosti. Ovo su tri značajna vojna lista - ‘Front’, ‘Narodna armija’ i ‘Vojska’. Tu su i gamašna, fenjer, čuturica, vojnička porcija, starješinski oprtač, zaštitna maska, oficirske torbice stare 40 i više od 60 godina, bajonet za pušku M48. Polako ćemo ovo dopunjavati i dodatno oplemeniti. Biće tu i svečano vojno odijelo, radna i ratna uniforma, šljemovi, dvogledi...”, nadovezuje se Dobrislav Bajović, pukovnik u penziji i predsjednik opštinske organizacije vojnih penzionera.

Namjera im je, objašnjava Bajović, da soba preraste u vojno-istorijski muzej.

“Želja nam je da ovo bude vojno-istorijski muzej, da izložimo što više eksponata, da dođu građani i sve to pogledaju, da ne zaboravimo istoriju, jer smo skloni tome da smo slabo pamtljivi. Ako mi to postavimo a ne prikažemo, onda nema svrhe. Zatvorili smo se u republičke atare, pa čak i opštinske, pa ćemo, kako smo krenuli, ići na atare mjesnih zajednica. Paučina je odlika učaurenosti u mentalnom smislu. Samo za sebe i niko nas više drugi ne interesuje. To je i našu divnu zemlju uništilo”, kaže Bajović i dodaje da je veliki jugonostalgičar.

I Slavko Krivokapić, predsjednik Udruženja vojnih invalida Nikšića, nada se da će spomen-soba prerasti u muzej.

“Imao sam ranije tu ideju, pisao raznim ministrima, jer zaista je strašno da Crna Gora nema vojni muzej, a ima tako bogatu istoriju. Sada su se udružile naše tri organizacije i evo - ovo je prije godinu bio magacin, a sad je fina spomen-soba. Bitna je ideja, početak. Nadam se da će ova soba prerasti u vojni muzej Nikšića, da ćemo ovdje dovoditi učenike, približiti im istoriju, JNA, prošlost koju ne smijemo zaboraviti”, kaže Krivokapić.

Put ljubavi i prijateljstva

Organizacija Rezervnih vojnih starješina je nastala 15. septembra 1919. na godišnjicu proboja Solunskog fronta i prvi doživotni predsjednik bio je vojvoda Stepa Stepanović. Prvobitno se zvalo Udruženje rezervnih oficira i ratnika i kroz vijek postojanja sedam puta je mijenjalo ime. Dijelila je sudbinu jugoslovenskog društva, u miru i u ratu.

Prvi susreti rezervnih vojnih starješina organizovani su na Sutjesci 1971. godine i od tada su se svake godine, republike i autonomne pokrajine smjenjivale u domaćinstvu susreta. Posljednji u bivšoj Jugoslaviji, dvadeseti, održani su u Nikšiću 1991. godine.

“Mostovi prijateljstva” krenuli su potpisivanjem povelje o bratimljenju sa Vrbasom, gdje su i održani prvi susreti krajem septembra 1995. godine - bilo ih je šest u zajednici Srbija i Crna Gora, a nastavljeni su i nakon prestanka zajednice, tako da naredne godine slave tri decenije postojanja.

“Domaćini jubilarnih 30. susreta biće Vrbas, Bečej i Subotica. Njegujemo ono što je sveto - druženje, bratstvo, ljubav. Za ovo 30 godina nijesmo imali nijedan jedini problem na bilo kojoj osnovi, a da nijesmo našli zajedničko rješenje. Zar nije to bogatstvo? Bilo nam je samo teško kad su bili porušeni mostovi. Ali, pravljeni su pontovi i nije nam smetalo da preko tih pontova pređemo, jer naše mostove prijateljstva ništa nije moglo srušiti. Nadam se, kad ova prašina padne i nestane ova prljavština, kada sahranimo ovu zavist i pakost, da će doći opet do one ljubavi koja je nekada u Jugoslaviji postojala i da će se ovi mostovi prijateljstva proširiti i na ostale bivše republike. Pričekaće se malo na to, ali sam siguran da će se to dogoditi. Nemamo mi drugog puta. Mi smo ipak jedno”, kaže Pavić.

Pokazuje tri priznanja na koja je posebno ponosan - dva koja je dobila organizacija rezervnih vojnih starješina Nikšića i jedno njegovo.

“Dobili smo zlatnu plaketu kao najbolja organizacija Jugoslavije i Nagradu oslobođenja Nikšića ‘18. septembar’. A ovo je moje lično najdraže priznanje. Bila je to posljednja godina kada su Srbija i Crna Gora bili zajedno - tada smo po republici dobijali dva odlikovanja, jedno lično i jedno društveno. Prvu je dobio Dom vojske u Podgorici, a drugu ja. Bilo je to 19. septembra 2002. Tada je u Crnoj Gori bilo 16.500 oficira i podoficira”, sa ponosom Pavić pokazuje pomenuto priznanje.

U početku su susreti rezervnih vojnih starješina imali vojno-takmičarski karakter, ali se vremenom program premještao na teren kulture, posjeta, druženja, zabave, pjesme i igre.

“Most je ono što spaja dvije slične duše, dvije radosti, ljubavi. Zato su i nikli ‘Mostovi prijateljstva’”, zaključi Pavić.

( Svetlana Mandić )