Bez dogovora Indije i Kine BRIKS nema „težinu”

Lideri BRIKS-a, uključujući kineskog predsjednika Si Đinpinga, indijskog premijera Narendru Modija i ruskog predsjednika Vladimira Putina, pozvali su juče na primirje u Gazi i izrazili podršku alternativnom sistemu plaćanja koji se ne bi oslanjao na zapadne valute, ali je u završnom saopštenju Ukrajina samo pomenuta i izostali su detalji o ključnim pitanjima.

Rojters prenosi da je navedeno niz projekata usmjerenih na olakšavanje trgovine između zemalja BRIKS-a, uključujući sistem plaćanja koji bi bio alternativa dolarskim transakcija, ali nijesu navedene pojedinosti niti vremenski okvir.

Putin, koji je tražio podršku od lidera BRIKS-a usred sukoba sa Zapadom zbog rata u Ukrajini, poručio je da će prosječan ekonomski rast zemalja BRIKS-a u 2024/25. godini iznositi 3,8%, u poređenju sa globalnim rastom od 3,2-3,3%.

“Trend vodeće uloge BRIKS-a u globalnoj ekonomiji će se samo pojačati”, rekao je Putin, navodeći rast populacije, urbanizaciju, akumulaciju kapitala i rast produktivnosti kao ključne faktore.

Džim O’Nil, bivši glavni ekonomista Goldman Saksa, koji je osmislio akronim BRIK, kazao je za Rojters da će ideja da BRIKS grupa ikada dovede u pitanje dominaciju američkog dolara ostati na nivou “bajke” sve dok Kina i Indija budu toliko podijeljene i dok odbijaju da sarađuju u trgovini.

“Ideja da BRIKS može biti prava globalna ekonomska grupacija je očigledno pomalo u domenu bajki, na isti način kao što je to G7, i veoma je uznemiravajuće što sebe vide kao neku vrstu alternativnog globalnog entiteta, jer je to očigledno neizvodljivo”, rekao je O’Nil, koji je uveo pojam BRIK 2001. godine u istraživačkom radu koji je istakao ogroman potencijal za rast Brazila, Rusije, Indije i Kine, i potrebu za reformom globalnog upravljanja kako bi oni bili uključeni.

“Čini mi se da je to u osnovi simboličan godišnji skup gdje se važne zemlje u usponu, posebno bučne poput Rusije, ali i Kine, mogu okupiti i istaći koliko je dobro biti dio nečega što ne uključuje SAD, i da globalno upravljanje nije dovoljno dobro”.

U završnom saopštenju, na 43 stranice, koje pokriva teme od geopolitike i narkotika do vještačke inteligencije, najstroža retorika bila je rezervisana za Bliski Istok, uz poziv na primirje u Pojasu Gaze i na Zapadnoj obali, i osudu izraelskih “napada na humanitarne operacije, objekte i osoblje”.

Ukrajina je pomenuta samo jednom, ističe britanska agencija.

“Podsjećamo na nacionalne stavove u vezi sa situacijom u Ukrajini i oko nje, iznesene na odgovarajućim forumima”, navedeno je u saopštenju. “Takođe, izražavamo zahvalnost na relevantnim predlozima za posredovanje usmjerenom ka mirnom rješavanju sukoba kroz dijalog i diplomatiju.”

Ukrajinsko Ministarstvo spoljnih poslova saopštilo je juče da saopštenje pokazuje da “BRIKS nema jedinstven stav o ruskoj agresiji u Ukrajini”. “Moskva je ponovo bezuspješno pokušala da nametne ideju o navodnom alternativnom stavu takozvanog Globalnog juga u vezi sa ruskom agresijom na Ukrajinu”, navodi se u saopštenju ministarstva.

O’Nil je za Rojters rekao je da je BRIKS kao grupa postigao vrlo malo u proteklih 15 godina. Dodao je da “nije moguće istinski rješavati globalne probleme bez Sjedinjenih Država i Evrope - isto kao što nije moguće da Zapad rješava globalne probleme bez Kine, Indije, i, u manjoj mjeri, Rusije i Brazila”.

O’Nil je istakao da G20 nije uspio da postane osnova za istinsko globalno upravljanje jer su se SAD i Kina okrenule ka unutrašnjoj politici od sredine prošle decenije.

Grupa BRIKS proistekla je iz sastanaka između Rusije, Indije i Kine, koji su potom počeli da se sastaju formalnije, da bi na kraju uključili Brazil, zatim Južnu Afriku, Egipat, Etiopiju, Iran i Ujedinjene Arapske Emirate. Saudijska Arabija još nije zvanično pristupila.

Grupa sada obuhvata 45% svjetske populacije i 35% svjetske ekonomije, mada Kina čini više od polovine ekonomske snage ove grupacije.

Putin je otvorio samit rekavši da je više od 30 država izrazilo interesovanje za pridruživanje grupi, ali da je važno pronaći ravnotežu u bilo kakvom proširenju. O’Nil smatra da bi uključivanje više članica u BRIKS dodatno otežalo postizanje bilo kakvih rezultata.

“Počeću ozbiljno da shvatam BRIKS grupu kada vidim znakove da dvije zemlje koje su zaista bitne, Kina i Indija, stvarno pokušavaju da se dogovore, umjesto da se stalno suprotstavljaju jedna drugoj”.

Indija je pokušala da ograniči kineske investicije u zemlji otkako je decenijski granični spor eskalirao u sukob između graničnih snaga 2020. Sastanak između Sija i Modija, koji nijesu imali formalne razgovore pet godina, bio je jedan od ključnih momenata samita u ruskom gradu Kazanju.

Samo dva dana nakon što je Nju Delhi objavio da je postigao dogovor sa Pekingom o rešavanju četvorogodišnjeg vojnog sukoba na njihovoj spornoj himalajskoj granici, Si je rekao Modiju da bi trebalo da unaprijede komunikaciju i saradnju te da efikasno upravljaju razlikama.

“U osnovnom interesu obje zemlje i njihovih naroda je da Kina i Indija pravilno razumiju tok istorije i pravac razvoja njihovih odnosa”, rekao je Si, prema kineskoj državnoj televiziji CCTV.

Si je takođe rekao Putinu da na međunarodnoj sceni vlada haos, ali da je strateško partnerstvo Pekinga i Moskve sila stabilnosti usred najznačajnijih promjena viđenih u proteklih sto godina.

( N.B. )