EK: Crna Gora ostvarila određeni napredak, umjereno pripremljena za razvoj funkcionalne tržišne ekonomije

Crna Gora je ostvarila određeni napredak i umjereno je pripremljena za razvoj funkcionalne tržišne ekonomije. Snažan privredni rast i jednokratni prihodi podržali su mali budžetski suficit u 2023. godini, ali fiskalne ranjivosti ostaju prisutne zbog visokih potreba za javnim finansiranjem, povišenih kamatnih stopa i stalnog pritiska na socijalnu potrošnju.

Ovo je konstatovano u najnovijem izvještaju Evropske komsije (EK) za Crnu Goru

"Situacija na tržištu rada se poboljšala, ali strukturalni problemi i dalje postoje. Bankarski sektor je ostao dobro kapitalizovan i likvidan. Ostvaren je određeni napredak u poboljšanju poslovnog okruženja i pripremi reforme državnih preduzeća. Preporuke iz prethodne godine su delimično sprovedene, ali uglavnom ostaju relevantne. Da bi unaprijedila funkcionisanje tržišne ekonomije, Crna Gora bi trebalo posebno da usvoji i sprovede dodatne fiskalne mere koje bi pomogle u postizanju budžetskog deficita ispod 3% BDP-a i smanjenju javnog duga prema nivou od 60% BDP-a do 2026. godine, da sprovede Zakon o budžetu i fiskalnoj odgovornosti kako bi se uspostavio fiskalni savjet, uz obezbjeđivanje potpune transparentnosti u izboru članova saveta i da pripremi analizu ekonomskog i fiskalnog uticaja postojećih poreskih oslobađanja i procjenu fiskalnog rizika državnih preduzeća", stav je EK.

Dalje se navodi da je Crna Gora ostvarila ograničen napredak i umjereno je pripremljena za suočavanje s konkurentskim pritiscima i tržišnim silama u EU.

"Obrazovni sistem i dalje ima brojne izazove, što pokazuju rezultati međunarodnih istraživanja. Nastavljeni su napori u pravcu zelene i digitalne tranzicije, ali postoje značajni infrastrukturni nedostaci. Potrebni su dalji napori za diverzifikaciju uskog proizvodnog sektora Crne Gore. Prepreke za povećanje produktivnosti i konkurentnosti lokalnih firmi uključuju nisku dodatnu vrijednost domaćih proizvoda, malu veličinu lokalnih preduzeća i njihov nizak nivo učešća u izvozu. Preporuke Komisije iz prošle godine djelimično su sprovedene i uglavnom ostaju relevantne. U narednoj godini, Crna Gora bi posebno trebalo da nastavi sa implementacijom digitalnih usluga za mikro, mala i srednja preduzeća i da prioritizuje razvoj i primjenu interaktivne e-uprave za transakcione elektronske usluge, da unaprijedi programe dualnog stručnog obrazovanja i obuke, kao i tercijarnog obrazovanja, u bliskoj saradnji sa privrednim udruženjima, pružajući obrazovanje zasnovano na radu, unaprijedi institucionalno i regulatorno okruženje za zelenu tranziciju i poveća energetsku otpornost usvajanjem Nacionalnog plana za energetiku i klimu, kao i sprovođenjem zakona o energetskoj efikasnosti", konstatovano je u Izvještaju.

EK je ocijenila da je Crna Gora umjereno pripremljena u oblasti finansijske kontrole, ali je ostvaren ograničen napredak. Uloženi su određeni napori za jačanje funkcije centralizovane budžetske inspekcije u Ministarstvu finansija. Delegiranje ovlašćenja u oblasti finansijskog upravljanja i interne kontrole ostaje ograničeno.

"Preporuke Komisije iz prethodne godine su djelimično sprovedene i uglavnom ostaju relevantne. U narednoj godini, Crna Gora bi posebno trebalo da dodatno operacionalizuje centralizovanu funkciju budžetske inspekcije u Ministarstvu finansija, kroz obezbjeđivanje odgovarajućeg kadra, proširi primjenu menadžerske odgovornosti u javnoj administraciji, uz povećano delegiranje ovlašćenja u oblasti finansijskog upravljanja i interne kontrole, te da dodatno uskladi svoje zakonodavstvo sa pravnim tekovinama EU u oblasti prevencije prevara koje se odnose na finansijske interese EU, kroz: usvajanje amandmana na Krivični zakon, dalju izgradnju kapaciteta Nacionalne službe za koordinaciju protiv prevara i usvajanje nove nacionalne strategije za borbu protiv prevara za 2024. godinu", navodi se u izvještaju.

Crna Gora je umjereno pripremljena i ostvarila je određeni napredak u oblasti ekonomske i monetarne politike. Sprovođenje akcionog plana za usklađivanje sa pravnim tekovinama EU je napredovalo.

Preporuke Komisije iz prethodne godine su djelimično sprovedene i uglavnom ostaju relevantne. U narednoj godini, Crna Gora bi trebalo da nastavi sa sprovođenjem revidiranog akcionog plana za usklađivanje sa pravnim tekovinama EU u okviru ovog poglavlja i da osigura da Ministarstvo finansija, Centralna banka Crne Gore i Monstat međusobno sarađuju i koordiniraju aktivnosti, kao i da imaju odgovarajuće kapacitete za izradu statistike javnih finansija i fiskalnih obavještenja u skladu sa metodologijom ESA 2010", navodi se u izvještaju.

U poglavlju za energetiku je konstatovano da je Crna Gora postigla dobar nivo pripremljenosti u toj oblasti, ali je ostvaren ograničen napredak kroz izradu Nacionalnog plana za energetiku i klimu i sprovođenje projekata obnovljive energije.

"Crna Gora značajno kasni u izradi i usvajanju Nacionalnog plana za energetiku i klimu, usklađivanju sa pravnim tekovinama EU o obaveznoj rezervi nafte i usklađivanju sa Paketom za integraciju električne energije. Preporuke Komisije iz prošle godine su samo delimično sprovedene i uglavnom ostaju relevantne. U narednoj godini, Crna Gora bi trebalo da završi i započne sprovođenje Nacionalnog plana za energetiku i klimu, u skladu sa ciljevima Energetske zajednice u oblasti energetike i klime; usvoji i primijeni Zakon o energetici, kojim se transponuje Paket za integraciju električne energije, i Zakon o sigurnosti snabdijevanja naftnim proizvodima, uz imenovanje tijela za zalihe obaveznih rezervi nafte, kao i da ubrza usklađivanje sa Direktivom o energetskim performansama zgrada i sprovede ciljeve energetske efikasnosti u skladu sa talasom obnove EU", piše u Izvještaju.

( Marija Mirjačić )