Korupcija gorući problem u zdravstvu
U dijelu izvještaja koji se odnosi na oblast obrazovanja, EK preporučila da bi trebalo obezbijediti efikasan sistem imenovanja i izbora rukovodećeg kadra i nastavnika u školama koji je zasnovan na zaslugama
Istraživanja javnog mnjenja i izvještaji organizacija civilnog društva pokazuju da mnogi građani Crne Gore nisu zadovoljni zdravstvenom sistemom i da kao jedan od najčešćih problema u ovoj oblasti vide korupciju.
To je konstatovala Evropska komisija u godišnjem izvještaju o napretku za Crnu Goru.
EK u izvještaju za 2023. godinu navodi i da je došlo do pada obuhvata djece vakcinisane protiv malih boginja, zauški i rubeole (MMR). U Crnoj Gori je tokom ove godine registrovano 27 slučajeva malih boginja, a epidemija je proglašena na teritoriji Podgorice, Budve i Rožaja tokom prethodnih mjeseci. Podaci Instituta za javno zdravlje pokazuju da je protiv ovih zaraznih bolesti vakcinisano 80,1 odsto djece rođene 2019. godine, 74,7 odsto djece rođene 2020. godine, dok je obuhvat vakcinisanih u generaciji 2021. oko 65 odsto. Svega 45,1 odsto mališana rođenih 2022. godine primili su prvu dozu MMR vakcine, dok je obuhvat vakcinisanih beba rođenih prošle godine 22,1 odsto.
EK konstatuje da je Crna Gora u pogledu zaraznih bolesti usvojila propise za dalje usklađivanje sa pravnim tekovinama Evropske unije, te da je zabilježen napredak gradnjom nove klinike za infektivne bolesti.
U izvještaju se konstatuje da je u oktobru 2023. godine usvojena Nacionalna strategija razvoja zdravstva za period 2023-2027. i akcioni plan za prošlu i ovu godinu.
“Zdravstvo čini 12,5 odsto ukupnog državnog budžeta za 2024. godinu (u poređenju sa 14 odsto u 2023. godini). U januaru 2024. godine Crna Gora je potpisala sporazum o pridruživanju programu EU4Health”, navodi se u izvještaju.
EK je u izvještaju konstatovala i da je u julu 2023. pušten u rad novi IT sistem Kliničkog centra Crne Gore (KCCG), ustanove koja pruža dvije trećine svih medicinskih usluga u Crnoj Gori, kako bi se poboljšala dostupnost i kvalitet zdravstvenih usluga za pacijente.
“Međutim, sistem nije u potpunosti funkcionalan, a određeni aspekti stvaraju izazove za ljekare i pacijente”, navodi se u izvještaju.
EK konstatuje i da nije bilo napretka u vezi sa kontrolom upotrebe duvanskih proizvoda u Crnoj Gori. Takođe, navode i da nema novih informacija o smanjenju štete povezane sa alkoholom i drogama, ali i zdravstvenim nejednakostima, ishrani i fizičkoj aktivnosti.
Izvještavajući o preventivnim mjerama u javnom zdravlju, navode da je u izgradnji nova klinika za mentalno zdravlje koja bi trebalo da pruža sveobuhvatne tretmane za odrasle i djecu na odgovarajućim psihijatrijskim odjeljenjima.
Nova Klinika za psihijatriju “Dr Dušan Kosović” KCCG otvorena je sredinom septembra, a izgradnja je trajala 18 mjeseci i koštala oko 7,32 miliona eura.
EK je u dijelu izvještaja koji se odnosi na oblast obrazovanja, preporučila da bi Crna Gora trebalo da preduzme mjere kako bi obezbijedila efikasan sistem imenovanja i izbora rukovodećeg kadra i nastavnika u školama koji je zasnovan na zaslugama.
“Pojedine organizacije civilnog društva izvještavaju o politizaciji obrazovanja, posebno u vezi sa zapošljavanjem nastavnika i profesora, kao i izborom direktora i rukovodilaca obrazovnih ustanova”, stoji u dokumentu.
Navode da je obuhvat predškolskim obrazovanjem (uzrast od tri do šest godina) veći i da iznosi 78 djece, ali da je prosjek u zemljama Evropske unije 2022. godine bio 92,5 procenata.
“Broj romske djece u predškolskom obrazovanju povećan je za 11 odsto, a obuhvat djece sa smetnjama u razvoju za manje od 1 procenat”, precizirano je u izvještaju.
Podsjećaju da rezultati posljednjeg PISA testiranja pokazuju slabije rezultate crnogorskih učenika.
“Što se tiče inkluzivnog obrazovanja, broj romske djece u osnovnom i srednjem obrazovanju pao je za četiri, odnosno devet odsto. Kad su djeca sa posebnim obrazovnim potrebama, njihov broj raste za 4 odsto u osnovnim, odnosno devet u srednjim školama.
( Ana Komatina, Tina Popović )