Kabinet predsjednika Crne Gore: Izvještaj EK ohrabrenje za dalje reformske napore, ne i povod za opuštanje

Izvještaj Evropske komisije (EK) o Crnoj Gori dobar je podsticaj za intenziviranje pregovora i ohrabrenje za dalje reformske napore, ali ne i povod za opuštanje, ocijenili su iz kabineta predsjednika države Jakova Milatovića.

Iz kabineta predsjednika su kazali da je najnoviji Izvještaj EK potvrdio njihovu zabrinutosti iz Analize „Demokratski napredak Crne Gore ne smije stati!“.

Prema njihovim rijnečima, Izvještaj EK o Crnoj Gori dolazi kao rezultat ujedinjenih napora svih relevantnih društvenih aktera.

„Ujedno, Izvještaj je dobar podsticaj za intenziviranje pregovora i ohrabrenje za dalje reformske napore. Nikako povod za opuštanje - to je luksuz koji sebi ne smijemo dopustiti“, poručili su iz kabineta predsjednika.

Kako su naveli, u očekivanju Međuvladine konferencije u decembru, s umjerenim optimizmom, ali uz neophodan oprez, već treba da razmišljati o uslovima za zatvaranje sljedećih poglavlja.

Iz kabineta predsjednika su kazali da, kao i do sada, Izvještaj objektivno prikazuje sve iskorake i sistemske slabosti, tako da ne predstavlja iznenađenje za nepristrasno javno mnjenje.

„Objektivni posmatrač društvene dinamike i načina funkcionisanja institucija u Crnoj Gori, s dovoljne distance od crnogorske partitokratije, može jasno uočiti sve sistemske devijacije“, kaže se u saopštenju kabineta.

Navodi se da je sasvim očigledno da pristupni pregovori imaju dva sloja.

„Onaj formalni, koji znači tehnokratsko zadovoljavanje kriterijuma iz EU agende i onaj suštinski, koji znači osiguranje da će neophodne reforme biti sprovedene vjerodostojno, u skladu s evropskim standardima i bez neopravdanih izuzetaka“, kazali su iz kabineta predsjednika.

Kako su naveli, ideja vodilja prilikom izrade Analize „Demokratski napredak Crne Gore ne smije stati!“ je bilo upravo to - apel relevantnim akterima da se osigura da neophodne reforme budu sprovedene vjerodostojno, u skladu s evropskim standardima i bez neopravdanih izuzetaka.

„Činjenica da je Izvještaj EK potvrdio zaključke ove Analize dodatno zabrinjava i implicira da je krajnje vrijeme da se fokusiramo na suštinske reforme koje se tiču vladavine prava i demokratskih procedura“, kaže se u saopštenju kabineta predsjednika.

Prema njihovim riječima, opšte je poznato da je centralni element pristupnih pregovora upravo vladavina prava, zbog čega svako zanemarivanje izazova na planu izgradnje nezavisnih i efikasnih institucija u aktuelnoj fazi može rezultirati višestrukim negativnim posljedicama u periodu koji je pred nama.

Iz kabineta predsjednika su upozorili da odlaganje pravovremenih reakcija može trajno omesti Crnu Goru s evropskog puta onda kada to bude presudno.

Kako su naveli, u Analizi kabineta se konstatuje da se zakoni u većini slučajeva usvajaju bez javne rasprave i konsultacija sa stručnom javnošću, što potvrđuju i nalazi iz Izvještaja EK.

„Da nijesu sva ministarstva sprovela javne konsultacije o nacrtima zakona, da je kvalitet nacrta zakona koje predlažu poslanici nizak, bez RIA ili javnih konsultacija i skoro nepostojeće kontrole kvaliteta, te da bi obnavljanje dijaloga između Vlade i civilnog društva trebalo adresirati kao prioritetno pitanje“, precizirali su iz kabineta.

Prema njihovim riječima, kada se argumentima iz Analize povodom trenda politizacije institucija kroz zakonski okvir dodaju ocjene iz Izvještaja EK, onda je sasvim jasno da zabrinutost ima opravdano utemeljenje.

Iz kabineta predsjednika su ukazali da se u tim ocjenama navodi da je u septembru Skupština usvojila izmjene i dopune Zakona o unutrašnjim poslovima koje se odnose na angažovanje policijskih službenika, i da je priprema ovih izmjena i dopuna obavljena bez javnih konsultacija i bez učešća nevladinih organizacija.

„Crna Gora treba da obezbijedi da imenovanja u organima za sprovođenje zakona budu zasnovana na zaslugama i da postoje proceduralne garancije protiv neprimjerenog političkog uplitanja u organe za sprovođenje zakona“, dodaje se u saopštenju.

Kako su naveli iz kabineta, zabrinutost iz Analize zbog izostanka reforme javne uprave ima čvrsto uporište u najnovijem Izvještaju EK, u kojem se navodi da je, iako je optimizacija jedan od glavnih ciljeva Strategije reforme javne uprave, u novembru 2023. godine došlo do povećanja broja službenika od 3,9 odsto na centralnom i sedam odsto na lokalnom nivou u poređenju sa periodom od prije dvije godine.

„Ako ovome dodamo povećanje broja ministara, imenovanih lica i državnih službenika koje je uslijedilo nakon rekonstrukcije aktuelne Vlade, možemo samo da naslutimo razmjere ovog negativnog trenda“, kazali su iz kabineta predsjednika.

Izvještaj EK, kako su naveli, takođe ukazuje na urgentnu potrebu da se adresira suštinska reforma pravosuđa.

„Efikasnost pravosuđa otežava nedostatak strateškog ulaganja u ljudske resurse, IKT i infrastrukturu. Štaviše, na svim nivoima pravosuđa, dodijeljene radne prostorije i uslovi rada, uključujući opremu, smatraju se neadekvatnim… Zaostatak neriješenih predmeta pred sudovima je značajan. Krajem 2023. godine broj predmeta starijih od 3 godine porastao je za 20odsto“, navodi se u saopštenju.

Dodaje se da su, kao logična posljedica takvog stanja „dugotrajnost suđenja i česta odlaganja u slučajevima organizovanog kriminala“.

„Najavljene mjere upozorenja koje će preduzeti Udruženje sudija tokom predstojećeg mjeseca u cilju povećanja zarada sudija govore u prilog činjenici da je stanje u pravosuđu postalo alarmantno“, naveli su iz kabineta predsjednika.

Kako su kazali, negativan trend konstatovan u Analizi da nezakonita postavljenja i razrješenja podrivaju vladavinu prava u potpunosti korespondira sa zapažanjima iz Izvještaja.

„U avgustu 2024. godine, Savjet RTCG imenovao je istu osobu na poziciju s punim mandatom, što je postavilo pitanje nedostatka transparentnosti i mogućeg kršenja zakonske procedure. Nadležni državni organi bi trebalo efikasno da rješavaju sve situacije mogućeg nezakonitog ponašanja u RTCG, u skladu sa nacionalnim zakonodavstvom i relevantnim međunarodnim i evropskim standardima“, precizirali su iz kabineta predsjednika.

RTCG se, kako su naveli, ujedno poziva da bude „u potpunosti u skladu sa zakonom i s najvišim standardima profesionalnog integriteta i odgovornosti”.

Iz kabineta predsjednika su kazali da je zabrinutost iz Analize zbog činjenice da pogoršanje odnosa sa Hrvatskom remeti dobrosusjedske odnose kao jedan od ključnih preduslova za članstvo u Evropskoj uniji (EU), našla svoje mjesto i u Izvještaju EK.

„Uprkos redovnim bilateralnim sastancima, odnosi sa Hrvatskom se pogoršavaju, uz tenzije koje, između ostalog, proizilaze iz neriješenih bilateralnih pitanja… Crnogorski parlament je u junu usvojio rezoluciju koja se fokusira na istorijske događaje u Jasenovcu, Mauthauzenu i Dahauu, što je izazvalo snažnu diplomatsku reakciju Zagreba, uključujući proglašavanje tri visoka crnogorska zvaničnika za personae non grata“, navodi se u saopštenju.

Dodaje se da su, kao i u Analizi, jedna od preokupacija Izvještaja EK ekonomske mjere koje izazivaju značajnu zabrinutost.

„Vlada je u septembru 2024. usvojila program rada pod nazivom Evropa sad 2.0 i relevantnu Srednjoročnu fiskalnu strategiju… Ove mjere predstavljaju značajan rizik za održivost javnih finansija, uprkos nekim kompenzacionim mjerama i ubrzanom investicionom programu“, precizirali su iz kabineta predsjednika.

Sljedeći nalaz iz Izvještaja EK je, kako su naveli, dodatna potvrda da neokončani lokalni izbori u opštini Šavnik odražavaju slabost crnogorskog izbornog sistema.

„Izborni proces u opštini Šavnik, održan u oktobru 2022. godine, a obustavljen u decembru 2022. godine zbog nepravilnosti, do danas nije okončan… Iako pravni okvir pruža osnovu za demokratsko sprovođenje izbora, trebalo bi ga sveobuhvatno revidirati kako bi se otklonio niz praznina i nedosljednosti“, naveli su iz kabineta predsjednika.

Kako su kazali, u članu 2 Ugovora o EU navodi se da je vladavina prava jedna od temeljnih vrijednosti EU.

Iz kabineta predsjednika su podsjetili da član 1 Ustava konstatuje, između ostalog, da je Crna Gora država zasnovana na vladavini prava.

Prema njihovim riječima, koje god pregovaračko poglavlje da je trenutno u fokusu, član 2 Ugovora o EU i član 1 Ustava Crne Gore su okvir za reformske aktivnosti.

„Kada ova dva člana budu naš modus vivendi, tada ćemo postati članica EU. Ako se kao društvo na vrijeme suočimo s najkrupnijim izazovima, bez ostatka vjerujemo da će to biti 2028. godine. Kao što smo zacrtali, kao što građani Crne Gore s pravom očekuju“, zaključuje se u saopštenju kabineta predsjednika.

( Mina )