Rampa za brutalno uništavanje budvanskog Starog grada

Ministarstvo kulture i medija formiraće posebno tijelo koje će činiti eksperti, čiji će cilj biti da utvrde u kakvom se stanju nalazi najveća kulturno-istorijska dragocjenost Budve - Stari grad.

To je “Vijestima” potvrdila doskorašnja državna sekretarka u tom vladinom resoru Dragana Kažanegra Stanišić, na čiju inicijativu će biti ofromljeno ovo tijelo.

“Dok sam obavaljala funkciju u Ministarstvu kulture i medija pokrenula sam inicijativu koja je usvojena od strane ministarke Tamare Vujović. Resorno ministarstvo formiraće tijelo u čijem sastavu će biti različiti eksperti iz oblasti vezanih za kulturna dobra i arheologiju, arhitekte, etnolozi, antropolozi... iz države i regiona. Njihov zadatak će biti skrinig stanja u kojem se trenutno nalazi Stari grad kao kulturno dobro”, kazala je Kažanegra Stanišić, aktuelna državna sekretarka u MUP-u.

Prema njenim riječima, njihov zadatak će biti da kreiraju mjere koje će biti preporučene lokalnoj smaoupravi za dalje upravljanje i brigu nad Starim gradom.

“Sličan savjet osnovan je poslije zemljotresa 1979. godine i od tada se niko na takav sutudiozan način nije bavio Starim gradom. Ovo tijelo će imati jasan zadatak da sačini dokument koji će biti ključna smjernica za dalje upravljanje i održivi razvoj Starog grada”, kazala je ona.

Trenutno stanje u kome se nalazi Stari grad nije nimalo pohvalno. Pogled koji se sa bedema pruža na Stari grad otkriva svu nemarnost građana koji žive u spomeniku kulture prve kategorije, kao i nemoć nadležnih da zaustave njegovo propadanje.

Prije devet godina urađen je elaborat o stanju kulturne baštine Crne Gore, kojim je obuhvaćen i Stari grad. Javnost je tada bila upoznata da je u Starom gradu i na njegovim bedemima utvrđeno čak hiljadu devastacija.

Posljednja državna kontrola komisije Uprave za zaštitu kulturnih dobara bila je 2014. godine. Tada je komisija utvrdila da Stari grada ima devet novih kuća, 22 podignuta sprata i više od 1.200, uslovno rečeno, sitnih promjena na kulturnom dobru koje je zakonom zaštićeno. Riječ je o novim balkonima, novim viđenicama, proširenju izloga, plastičnim i aluminijumskim prozorima, vratima, uličnim izlozima i vitrinama, rolo vratima, gvozdenim rešetkama, tendama, raznim stubovima i slavolucima. Po svim kriterijumima, Stari grad bi još tada trebalo da bude “skinut” sa liste zaštićenih spomenika kulture.

Nekadašnji Zavod za zaštitu spomenika je od 2003. do 2006. podnio 11 krivičnih prijava zbog “divlje gradnje”, ali tužilaštvo nijednu nije procesuiralo.

Jedan od najbrutalnijih primjera devastacije Starog grada, pod patronatom lokalnih vlasti, desio se 2015. godine, kada je tadašnja gradska uprava aminovala odluku Sekretarijata za gradsku infrastrukturu da se na gradskim bedemima postavi iluminacije dizajnera Karima Rašida.

Rašidova iluminacija u obliku dvostrukog niza svjetlećih cijevi, dužine 250 metara, postavljena je uoči dočeka 2015. godine. Problem je izbio jer je iluminacija postavljena na metalnim držačima dužine 1,4 metra, koji su učvršćivani šrafovima u kamene zidine stare vjekovima.

Mjesna zajednica “Stari grad” tada je podnijela krivičnu prijavu. Opština je godinu kasnije morala da skine iluminaciju, te izvrši saniranje oštećenja, priznajući da je izvršena devastacija.

Piloni “služili” kao čiviluk u butiku

Iz Opštine su u više navrata isticali, reagujući na apele Mjesne zajednice “Stari grad” da će biti “oslobođeni” i piloni, antička kapija Budve.

Piloni kao izuzetan trag urbane strukture helenističkog grada su godinama bili čiviluk u jednom starogradskom butiku.

Piloni iz VI vijeka, kapija antičke Budve, nažalost je bio degradiran time što je bio dio inventara butika. Predviđeno je da se taj spomenik “oslobodi”, te omogući turistima i ostalima posjetiocima Budve da mogu nesmetano da ga vide.

Mjesna zajednica “Stari grad” je još ranije pozvala nadležne u Opštini da eksproprišu trgovački objekat u kome se nalazi vrijedan kulturno-istorijski spomenik. “Prilikom otkrivanja antičke kapije 1985. opštinski organ nije imao u vidu zakon iz 1945. po kojem sve što se nađe 20 centimetara ispod površine zemlje pripada državi. Putem zamjene lokala jednom vlasniku je dat lokal na drugom mjestu, a privatni vlasnik za 2/3 površine je ostao vlasnik iako ne može biti vlasnik prostora koji je naknadno iskopan ispod njegovog prizemlja. Nije se niko bavio ovim problemom, pa je tako jedan od najstarijih spomenika kulture u Crnoj Gori sada u funkciji butika”, naveli su tada iz MZ “Stari grad”.

Nema ga u planovima od zemljotresa 1979. godine

Šest godina nakon razornog zemljotresa 1979. godine, kada je Stari grad sravljen sa zemljom, donesen je Urbanistički plan. Opština Budva je krajem 90-ih godina pošlog vijeka ušla u priču o reviziji planskog dokumenta i Zavodu za izgradnju AD Budva dodijelila posao. Od 1998. godine, kada je formirana i stručna komisija, cijeli posao ostao je na mrtvoj tački.

Ni druge opštinske vlasti nijesu se uhvatile u koštac sa divljom gradnjom u Starom gradu i donijele planski dokument.

( Vuk Lajović )