Mask u prilici da kroji pravila po svojoj mjeri

Podrška Ilona Maska Donaldu Trampu u njegovoj pobjedi za drugi predsjednički mandat daje ovom preduzetniku milijarderu izuzetan uticaj da pomogne svojim kompanijama da osiguraju povoljan tretman od strane vlade.

Mask je, prema zvaničnim podacima, donirao najmanje 119 miliona dolara grupi koja podržava Trampa i neumorno je promovisao bivšeg predsjednika u ključnoj završnici njegove kampanje.

Maskova politička aktivnost odražava širu strategiju da zaštiti svoje kompanije od regulativa i zakona i poveća podršku vlade, ističe agencija Rojters na osnovu razgovora sa šest izvora iz Maskovih kompanija koji su upoznati sa njegovim političkim i poslovnim vezama, kao i sa dvoje vladinih zvaničnika koji imaju opsežne interakcije sa Maskovim firmama.

Maskovi poslovni interesi - od Tesla električnih vozila do SpaceX raketa i Neuralink čipova za mozak - u velikoj mjeri zavise od vladine regulacije, subvencija ili politike.

“Ilon Mask sve regulacije vidi kao prepreku za svoje poslovanje i inovacije”, rekao je jedan bivši visoki zvaničnik SpaceX-a koji je želio da ostane anoniman. “On Trampovu administraciju vidi kao sredstvo za uklanjanje što više regulativa, kako bi mogao da radi šta god želi, brzinom koja njemu odgovara”.

Mask je podržao Trampa 13. jula, na dan kada je republikanski kandidat ranjen u uho u atentatu u Pensilvaniji. Maskove donacije finansirale su opsežnu kampanju za povećanje izlaznosti birača, jer se Tramp suočavao sa težim izazovom nakon što je potpredsjednica Kamala Haris zamijenila predsjednika Džoa Bajdena u julu kao demokratska predsjednička kandidatkinja. Mask je izbornu noć proveo sa budućim predsjednikom u njegovom klubu Mar-a-Lago na Floridi, a Tramp je rekao da bi Masku dodijelio funkciju “cara efikasnosti” u svojoj administraciji.

Iz Trampove kampanje Maska su u saopštenju za Rojters nazvali “liderom industrije koji se pojavljuje jednom u generaciji”, dodajući da će “pokvarena federalna birokratija sigurno imati koristi od njegovih ideja i efikasnosti.”

Ilon Mask Trampovu administraciju vidi kao sredstvo za uklanjanje što više regulativa, kako bi mogao da radi šta god želi, brzinom koja njemu odgovara, kazao je jedan zvaničnik

Mask je nekada gradio svoj imidž prvenstveno na borbi protiv klimatskih promjena, proizvodeći električna vozila za smanjenje zagađenja i rakete koje bi jednog dana mogle pomoći ljudima da pobjegnu na Mars sa umiruće Zemlje. Sada je na čelu rastuće klase milijardera iz Silicijumske doline koji podržavaju libertarijanski pokret kao odgovor na istorijski liberalnu ideologiju tog regiona, koju Mask sada izruguje kao “virus probuđene svijesti” (virus voukizma).

Zahvaljujući njegovom većem političkom angažovanju njegova industrijska imperija bi se mogla naći u poziciji koju su trenutni i bivši zaposleni uporedili sa “zlatnim dobom”, kada su industrijski baroni poput Dž.P. Morgana i Džona D. Rokfelera imali veliki uticaj na vladinu politiku koja je se ticala njihovog poslovanja i bogatstva.

Maskova rastuća moć uzbudila je njegove pristalice koji vladu vide kao prepreku njegovim visokotehnološkim operacijama, uključujući Šervina Piševara, kapitalistu koji je investirao u SpaceX i zalagao se za približavanje Silicijumske doline Trampu. Smanjenje regulacije bi, kako je rekao, ubrzalo napore SpaceX-a da stigne na Mars.

“On će učiniti da Amerika funkcioniše kao startap”, rekao je Piševar o Masku. “Ne postoji veći preduzetnik u američkoj istoriji od Ilona Maska.”

Upravljanje politikom u automobilskoj industriji

Maskov politički uspon dolazi nakon što je doživio ono što je on smatrao omalovažavanjem tokom Bajdenove administracije, što je ubrzalo Maskovo prihvatanje Trampovog desničarskog populizma. Na primjer, predstavnici Tesle nijesu bili pozvani na samit o električnim vozilima u avgustu 2021. godine u Bijeloj kući.

Sudbina Tesle zavisi od Trampovog odnosa prema različitim subvencijama, politikama i regulatornim okvirima za električna i autonomna vozila. Demokratske administracije su istorijski podržavale mnoge takve politike, uz Maskovu podršku. Mask bi sada mogao da ih zaštiti, uprkos tradicionalnom otporu Republikanske stranke prema električnim vozilima - i Trampovom podsmijavanju Bajdenovoj politici električnih vozila tokom kampanje.

Mask bi mogao da se zalaže za povoljne regulacije autonomnih vozila i robotaksija koje Tesla planira, kazao je Rojtersov izvor. Za njegovu novu startap kompaniju za vještačku inteligenciju, xAI, Mask bi mogao da oblikuje početne propise ili novu agenciju, dodao je izvor.

Mask je prošlog mjeseca rekao da očekuje da će u Kaliforniji i Teksasu naredne godine početi sa uvođenjem Tesli bez vozača, te da će 2026. godine započeti proizvodnju potpuno autonomnog “Cybercaba” bez volana i pedala. Tesla bi morala da dobije izuzetak od NHTSA (Nacionalne uprave za saobraćajnu sigurnost) kako bi proizvela takvo vozilo.

Ne postoje nacionalne regulative koje uređuju kako autonomna vozila mogu da budu puštena u saobraćaj. To znači da operateri moraju da se nose sa različitim regulativama u svakoj državi. Mask se žalio na izazove koje donosi regulatorni pejzaž koji se razlikuje od države do države i zalagao se za jedan proces odobravanja na saveznom nivou.

Kada je u pitanju njegova startap kompanija za ugradnju implanta u mozak, Neuralink, Mask se već dugo žali da proces odobravanja od strane američke Agencije za hranu i ljekove (FDA) usporava primjenu na ljudima. Mask bi mogao da iskoristi svoj rastući uticaj u Trampovoj administraciji da ubrza dio odobrenja koja se odnose na bezbjednost u tom procesu, kazao je za Rojters izvor upoznat sa radom kompanije.

Mask je već dugo izrazito frustriran zbog tempa rada FDA. Neki zaposleni u Neuralinku razmatraju mogućnost da bi Mask, ako postane Trampov “car efikasnosti”, mogao da otpusti zvaničnike FDA koje smatra neefikasnim, rekao je izvor britanske agencije.

Rastuća moć

Maskovi planovi za uspostavljanje labavog regulatornog okruženja dolaze u trenutku kada su njegove kompanije već povlaštene u smislu federalnih pravila, kazali su izvori iz Maskovih kompanija koji su upoznati sa njegovim regulatornim poslovima i političkom strategijom.

Neke savezne agencije već imaju problema da skupe političku volju da pokrenu postupke protiv Maskovih kompanija zbog navodnih kršenja politika ili bezbjednosnih problema, kažu oni, djelimično zato što je Mask dominantan igrač u industrijama koje su visoko regulisane i politizovane, kao što su električna vozila i rakete.

NASA i druge agencije često pokušavaju da izbjegnu da se zamjere kompaniji, rekao je za Rojters jedan savezni zvaničnik koji je upoznat sa vladinim interakcijama sa kompanijom i govorio je pod uslovom da ostane anoniman. “SpaceX je više potreban NASA nego što je NASA potrebna Space-X-u,” rekao je zvaničnik.

NASA je uložila više od 15 milijardi dolara u SpaceX.

SpaceX takođe, odvojeno, razvija mrežu stotina špijunskih satelita sa američkom obavještajnom agencijom.

Rojtersova istraga je prošle godine dokumentovala je najmanje 600 povreda radnika u SpaceX-ovim objektima širom zemlje i otkrila da je Maskova raketna kompanija ignorisala bezbjednosne regulative i standardne prakse. Stope povreda radnika u objektima Space-X nastavile su da premašuju industrijski prosjek prošle godine, ističe britanska agencija.

Ni NASA ni OSHA (Američka uprava za sigurnost i zdravlje na radu), koja reguliše bezbjednost radnika, nisu preduzele nikakve značajne mjere protiv SpaceX-a zbog povreda radnika i prekršaja u izvještavanju.

Mada je njegova kompanija napredovala brže od konkurencije Mask je oštro kritikovao vladu zbog pokušaja sprovođenja pravila. U intervjuu prije izbora, opisao je saveznu primjenu propisa kao previše strogu i rekao da je njegov cilj da se oslobodi “ludih” regulativa.

( N.B. )