Spriječiti odliv mozgova i priliv sumnjivih diploma

Nacrt zakona o visokom obrazovanju ima brojne nedostatke koje treba korigovati, a pojedina rješenja su diskriminatorna prema studentima.

To smatra dvanaest profesora iz Crne Gore i Srbije, koji će biti angažovani na budućem univerzitetu koji u Pljevljima namjerava da otvori prof. dr Vojo Laković.

U analizi koju je Laković dostavio “Vijestima” se navodi da su rješenja iz predloženog zakona uporedili sa rješenjima u zemljama u okruženju i Evropskoj uniji.

“Pošto smo u procesu osnivanja univerziteta u Pljevljima, nalazimo za shodno da se umiješemo i predložimo neka rješenja za koje smatramo da nisu dobra u Nacrtu zakona o visokom obrazovanju”, rekao je Laković.

Smatraju da država treba da se dominantno opredijeli za školovanje studenata u Crnoj Gori, jer bi na taj način imala kontrolu nad radom visokoškolskih ustanova i spriječila dalji priliv “sumnjivih diploma”.

“Tri su razloga zašto je prioritetno finansiranje studiranja u inostranstvu problematično. Prvi je povećan rizik od odliva mozgova i jer su neka od predloženih rješenja podsticaj za ostanak u inostranstvu. Mladi koji steknu obrazovanje na prestižnim inostranim univerzitetima često ostaju da rade i žive u tim zemljama zbog boljih uslova, što dodatno doprinosi odlivu mozgova. Gubitak stručnih kadrova: zemlja može izgubiti vrijedne stručnjake koji bi doprineli razvoju lokalne privrede i društva, dok investira u njihovo obrazovanje u inostranstvu. Bez adekvatnih programa za povratak, mnogi stručnjaci možda neće vidjeti privlačne mogućnosti za razvoj karijere kod kuće”, navodi se u analizi.

Navode da je predloženim zakonskim rješenjima ulaganje u domaće obrazovanje nedovoljno i da se zanemaruju domaće institucije.

“Prioritet za inostrane studije može značiti manje sredstava za poboljšanje kvaliteta domaćih univerziteta, što ih čini manje konkurentnim. Smanjene su i mogućnosti za lokalne studente. Nedovoljno finansiranje domaćih fakulteta može dovesti do pada kvaliteta obrazovanja, čime studenti koji ostaju u zemlji nemaju jednake šanse za visokokvalitetno obrazovanje. Negativan je uticaj na razvoj nauke i istraživanja. Ulaganje u domaće institucije omogućilo bi razvoj istraživačkih kapaciteta i inovacija u zemlji, što bi dugoročno imalo pozitivan efekat na privredu”, piše u analizi.

Kao treći razlog zašto je “prioritetno finansiranje studiranja u inostranstvu problematično”, navodi se nejednakost među studentima i ograničen pristup stipendijama.

“Samo mali broj studenata može dobiti stipendiju za studiranje u inostranstvu, dok većina ostaje na domaćim institucijama, stvarajući neravnopravne uslove za obrazovanje. Veći je finansijski teret za domaće studente. Studenti koji ostaju u zemlji mogu imati manje finansijske podrške i manje mogućnosti za stipendije, što povećava finansijski teret na njihove porodice. Socijalna i ekonomska razlika. Ovo može dovesti do društvene i ekonomske polarizacije, gde samo oni sa pristupom inostranstvu imaju priliku za napredniji nivo obrazovanja. Ove poteškoće ukazuju na potrebu za ravnotežom u finansiranju kako bi se podržao razvoj domaćeg obrazovanja i omogućile jednake šanse za sve studente”.

Smatraju i da je “diskutabilan” i broj stalno zaposlenih profesora jer u Crnoj Gori “nema dovoljan broj sručnog profesorskog kadra i moramo uzimati kadar iz susjednih drzava”.

Laković kaže da Crnoj Gori nedostaje 200 profesora da bi se ispoštovalo predložena zakonska rješenja.

On je nedavno sa predsjednikom Opštine Pljevlja Darijom Vranešom potpisao je Memorandum o saradnji, javno-privatnom partnerstvu, koji je, kako je tada saopšteno, početni korak u postupku otvaranja univerziteta u Pljevljima.

Učešće Opštine u ovom projektu ogledaće se kroz obezbjeđivanje prostora.

Prema nezvaničnim informacijama “Vijesti”, Opština će ponuditi prostor nekadašnje muzičke škole u Centru za kulturu.

Laković je kazao da očekuje da bi univerzitet sa radom mogao početi već naredne školske godine. Naveo je i da će do tada pribaviti sve potrebne dozvole i akreditacije.

( Goran Malidžan )