Todorović: Na tavanu muzeja u Dvorcu kralja Nikole pronađene ljudske kosti

U nikšićkoj Javnoj ustanovi „Muzeji i galerije“ nedostaje oko 1.300 muzejskih predmeta, a na tavanu muzeja su pronađene čak ljudske kosti.

To je na prvoj posebnoj sjednici Skupštine opštine Nikšić kazala direktorica te ustanove, Vesna Todorović, odgovarajući na odbornička pitanja odbornice Ksenije Milović.

O nedostajućim muzejskih esponatima Todorović je za „Vijesti“ govorila još u maju ove godine, kada je istakla da je revizija koja je urađena tokom 2022. godine, a kustosi predali izvještaj početkom 2023, potvrdila izvještaj prethodnih revizija i pokazala da ta ustanova ima zavidan muzejski materijal, ali i da dobar dio toga nedostaje, kao i da su i ranije revizije, počev od 2005. godine pa nadalje, pokazale da pomenuti materijal nedostaje.

Kako je kazala tokom sjednice, JU “Muzeji i galerije” (ranije je to bio Centar za kulturu) je decenijama bila zapostavljena.

„Mi smo prilikom prenošenja u depo, kad je počela konzervacija i restauracija muzeja Dvorca, našli na tavanu ljudske kosti. Tu su tri ili četiri ljudska kostura o kojima nije bilo nikakvog podatka. To je isto jedan pokazatelj kako su se ljudi odnosili prema nečemu što je ljudska kost, koja je svetinja. Napisala sam pismo Opštini i tražila da se kosti sahrane. U međuvremenu smo obavijestili policiju, izvršena je analiza. Uglavnom, ide se dalje da se kosti sahrane. Vjerovatno je bilo neko istraživanje i neko je, da kažem, neodgovorno i neoprezno se ponašao i prema ljudskim kostima“, istakla je Todorović.

Kako je Todorović u maju kazala „Vijestima“, a ponovili na sjednici, danas muzejske zbirke broje 10.522 u knjige upisana muzejska predmeta, da ih nedostaje oko 1.300, kao i da je najviše stradala numizmatička zbirka koja je brojala više od 930 muzejskih predmeta, dok je sadašnjom revizijom utvrđeno da ih ima oko 195.

„Njeno sadašnje brojno stanje posledica je tri provalne krađe koje su se dogodile 1988, 2005. i 2007. godine. U tom broju otuđenih predmeta se nalazi i kutija sa zlatnim perperima koje je kralj Nikola izradio prilikom proglašavanja Crne Gore za Kraljevinu. Svaka krađa je prijavljena policiji, a počinioci nikad nijesu pronađeni. Nedostaje i Berat- carski ukaz iz 1638. godine. Spekulisalo se da on možda nije original već kopija, mada bi cijena kojom je falsifikat bio plaćen te davne 1952. godine prilikom otkupa od Petra Nikovića za 15.000 dinara bio ogroman“, rekla je Todorović.

Otuđen je dio umjetničke kolekcije koje je „Monteks“ povjerio gradu na čuvanje, gdje nedostaju 34 rada.

Razlika u odnosu na prethodne revizije je što su uspjeli da pronađu katalog prilikom organizovanja izložbe “Monteksova donacija Nikšića” 1995. godine.

“U tom katalogu nalazi se zabilješka da su ‘Montex’ i njegov predsjednik, Stanislav Ćano Koprivica, odlučili da tu kolekciju poklone Nikšiću, odnosno Muzeju na čuvanje i izlaganje. Radi se o 75 umjetničkih radova od 60 umjetnika, od čega su četiri skulpture i 71 slika. Revizijom galerijskog fonda iz 2017. godine bilo je evidentirano 46 radova kao dio donacije, međutim 17 evidentiranih radova se ne nalazi u ovom katalogu. Od ukupnog broja radova, od 75 mi imamo 41 rad, a za preostala 34 rada nemamo nikakvih podataka gdje se nalaze”, kazala je Todorović tada “Vijestima”.

Slična situacija je i sa kolekcijom Ilije Šobajića - od 1.160 radova i ličnih predmeta nedostaje 235.

“Knjiga inventara je vođena od 1950. godine. Radovi Ilije Šobajića ušli su u fond Muzeja na sljedeći način - 1953. godine 19 radova je otkupljeno od Natalije Šobajić, tri su njen poklon, a te iste godine je jedan rad poklonio Jovan Ivović. Dvije godine kasnije 1.034 rada i predmeta je poklonila Milica Miladinović iz Beograda, dok je 1956. godine 15 radova kupljeno od Dušana Trojanovića iz Beograda. Trojanović je 1958. godine poklonio 88 radova i predmeta. Od svega toga nedostaje 235 radova i ličnih predmeta Ilije Šobajića koji su prošli kroz knjige i koji su upisani. Jedno stotinak dokumenata koji su bili u našem Muzeju su predati Arhivu, kada je osnovan, jer je tad donesena odluka da crteži i likovni materijal ostane kod nas, a da se dokumentacija arhivska Arhivu”, kazala je “Vijestima” direktorica JU “Muzeji i galerije”.

Prirodnjačka zbirka danas u Muzeju gotovo i da ne postoji.

„Činjenica je da predmeti nijesu imali tretman koji zaslužuje kulturna baština i da je cjelokupno društvo bilo prilično nezainteresovano za muzejsku djelatnost i rad ove ustanove“, kazala je na jučerašnjoj sjednici.

Prema njenim riječima, odnos prema umjetničkim djelima u prethodnom periodu najbolje se vidi iz odnosa prema Kamenom gradu Ratka Vulanovića koji je uklonjen, a koji je stručna služba UNESCO-a procijenila da vrijedi 22 miliona eura.

„On je srušen, ko ga je srušio i zašto to je pitanje o kome treba diskutovati i na kraju krajeva pokajati se za sve ono što nije bilo dobro“, istakla je Todorović.

Odbornica Ksenija Milović je kazala da se ovakvim tretiranje kulture često dovedi u pitanje mogućnost bavljenja istom i predložila da se odbornici dogovore i da zbog svega što se dešavalo u Muzejima i galerijama podnesu krivičnu prijavu.

Predsjednik Skupštine opštine, Nemanja Vuković, istakao je da će tu obavezu preuzeti na sebe i da će pozvati odbornike da ko bude želio potpiše krivičnu prijavu kako bi istu zajedno uputili.

( Svetlana Mandić )